Η Τετάρτη Κυριακή του Τριωδίου στη γλώσσα του λαού λέγεται Κυριακή της Τυρινής ή της Τυροφάγου, παίρνοντας το όνομα αυτό από το ένα είδος που επιτρέπεται να τρώμε την εβδομάδα αυτή, το τυρί και τα γαλακτοκομικά προϊόντα εν γένει. Τα άλλα επιτρεπτά είδη τη βδομάδα αυτή είναι τ’ αυγά και τα ψάρια. Η βρώση του κρέατος απαγορεύεται.
Η εβδομάδα αυτή είναι ουσιαστικά η απαρχή της νηστείας, η απαρχή της μεγάλης Σαρακοστής. Η Εκκλησία μας προοδευτικά μας εισάγει στο αυστηρό και απόλυτο κλίμα της νηστείας της Σαρακοστής. Λοιπόν ας προσέξουμε, δεν τρώμε κρέας αυτή τη βδομάδα και όσοι το κάνουν, αν δεν είναι σοβαρά άρρωστοι ή μικρής και μεγάλης ηλικίας, αμαρτάνουν σοβαρά.
Έχουμε κι ένα άλλο στοιχείο σαρακοστιανό την εβδομάδα αυτή. Σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, που επικράτησε και στις άλλες Εκκλησίες, τη βδομάδα αυτή δεν τελείται λειτουργία την Τετάρτη και την Παρασκευή, εκτός αν συμπέσει μνήμη μεγάλων αγίων, οπότε κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται. Κι αυτή η διάταξη μας υπενθυμίζει ότι μπαίνουμε στην αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, κατά την οποία δεν τελούμε τελεία λειτουργία, εκτός Σαββάτου και Κυριακής, αλλά μόνο Προηγιασμένη.
Η εβδομάδα όμως που ο λαός την ονομάζει Τυρινή στην γλώσσα της Εκκλησίας μας ονομάζεται εβδομάδα της αναμνήσεως της εξορίας του Πρωτοπλάστου Αδάμ από τον παράδεισο της τρυφής. Έτσι την ονομάζει το συναξάρι της ημέρας στο Τριώδιο. Τα τροπάρια του Εσπερινού και του Όρθρου περιγράφουν με παραστατικότητα και δραματικότητα αυτό το γεγονός της εξορίας και είναι συγκινητικώτατα. Παραθέτουμε το δοξαστικό του εσπερινού και το δοξαστικό της Λιτής σαν χαρακτηριστικά δείγματα της υμνολογίας της ημέρας αυτής.
«Εκάθισεν Αδάμ, απέναντι του Παραδείσου, και την ιδίαν γύμνωσιν θρηνών ωδύρετο. Οίμοι, τον απάτη πονηρά πεισθέντα και κλαπέντα, και δόξης μακρυνθέντα! Οίμοι τον απλότητι γυμνόν, νυν δε ηπορημένον! Αλλ’ ω Παράδεισε ουκέτι σου της τρυφής απολαύσω, ουκέτι όψομαι τον Κύριον και Θεόν μου και Πλάστην· εις γην γαρ απελεύσομαι, εξ ης και προσελήφθην. Ελεήμον Οικτίρμον βοώ σοι· Ελέησόν με τον παραπεσόντα».
«Ήλιος ακτίνας έκρυψεν, η σελήνη συν τοις άστροις εις αίμα μετετράπη· όρη έφριξαν, βουνοί ετρόμαξαν, ότε Παράδεισος εκλείσθη. Εκβαίνων ο Αδάμ, χερσί τύπτων τας όψεις, έλεγεν. Ελεήμον, ελέησόν με τον παραπεσόντα».
Μνήμη λοιπόν της εξορίας του Αδάμ αλλά μνήμη και της εξορίας των απογόνων του Αδάμ οι οποίοι δυστυχώς συνέχισαν να βαδίζουν το δρόμο της παρακοής και γι’ αυτό ν’ απομακρύνονται συνεχώς όλο και περισσότερο από το Θεό. Και η απομάκρυνση αυτή είναι η χειρότερη εξορία και η χειρότερη εκτόπιση. Η Εκκλησία μας λοιπόν μας υπενθυμίζει ότι αυτός ο τόσο ωραίος κόσμος, ωραίος και μετά την πτώση, δεν παύει να είναι τόπος εξορίας. Και στην εξορία οι άνθρωποι δεν νιώθουν ποτέ καλά.
Όταν εξόρισαν οι Άγγλοι τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τους συνεργάτες του στις Σεϋχέλλες, που ήταν ένα πανέμορφο εξωτικό νησί με πολλά θέλγητρα και κάλλη, οι αγωνιστές της κυπριακής εποποιίας δεν έπαυαν να νιώθουν εξόριστοι και να νοσταλγούν την Κύπρο. Ο υπογραφόμενος το άρθρο αυτό θυμάται ότι στον στρατό, ακόμη και τις μέρες των γιορτών, ενώ υπήρχε ευχάριστο και εορταστικό πρόγραμμα, εν τούτοις τα πρόσωπα πολλών στρατιωτών ήταν μελαγχολικά γιατί ήταν μακριά από τους δικούς τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ξενιτεμένους. Μπορεί να ζουν στους ωραιότερους τόπους, αλλά, επειδή βρίσκονται μακριά από τους δικούς τους, βιώνουν την παραμονή τους σαν εξορία και φυλακή.
Εξορία λοιπόν από τον παράδεισο της τρυφής, αλλά το χειρότερο -αν δεν μετανοήσουμε- εξορία από τον παράδεισο της δόξης του Θεού· από την αιώνια βασιλεία του.
Λένε πολλοί γιατί ο Θεός να βάλη μια απαγορευτική εντολή στους πρωτόπλαστους, αφού προγνώριζε ότι αυτοί με την συνεργία του διαβόλου θα πέσουν; Ήταν τόσο απαραίτητο αυτό; Λένε οι πατέρες ότι, αν ο Θεός δεν έβαζε αυτή τη μικρή άσκηση, ο άνθρωπος θα σάπιζε έτσι κι αλλιώς και θα καταστρεφόταν. Η σημασία της ασκήσεως είναι τεράστια για την πρόοδο και τελείωση του ανθρώπου. Και γι’ αυτή τη ζωή και για την αιώνια. Και ακριβώς επειδή η σημασία της είναι τόση μεγάλη, η Εκκλησία μας, αφού μας υπενθυμίσει ότι είμαστε εξόριστοι, επειδή δεν εκτελέσαμε την άσκηση που μας έβαλε ο Θεός, επειδή δεν υπακούσαμε στη μία και μοναδική εντολή, μας προτρέπει να ξανακερδίσουμε τη συντροφιά του Θεού και όλα τ’ αγαθά που απορρέουν απ’ αυτήν δια της πολύμορφης και πολύπλευρης ασκήσεως που απαιτεί τώρα.
Αμέτρητες είναι οι εντολές της Αγίας Γραφής και μάλιστα της Καινής Διαθήκης μετά την εξορία του Αδάμ. Κι αυτό όχι για να μας κάνει τη ζωή δύσκολη αλλά για να κατανοήσουμε ότι η τήρηση των εντολών είναι ό,τι το πιο σπουδαίο και πολύτιμο για τον άνθρωπο. Είναι ό,τι οι φτερούγες για τα πουλιά, το έρμα για τα πλοία, οι σιδηροτροχιές για τα τρένα, τα φανάρια της τροχαίας για την κυκλοφορία. Χρειάζονται και για να ξανακερδίσουμε τον χαμένο παράδεισο, αλλά και για να μη γίνει η επίγεια ζωή μας πέρα για πέρα κόλαση. Αν σήμερα οι κοινωνία μας κοντεύει να διαλυθεί εντελώς, είναι, διότι επικρατεί η άποψη για μια εντελώς άναρχη προσωπική ελευθερία. Για μια ασυδοσία, θα λέγαμε, χωρίς κανένα φραγμό, όπου ο καθένας κάνει ό,τι του κατέβει.
Το πόσο σπουδαίες είναι οι εντολές και πόσο μεγάλο πράγμα η υπακοή σ’ αυτές, φαίνεται στο ότι ο Θεός την υπακοή στις εντολές του τη θεωρεί ως τη μεγαλύτερη και ανώτερη θυσία προς αυτόν. Ως το καλύτερο είδος λατρείας.
Αδελφοί η Σαρακοστή αρχίζει· δεν νηστέψαμε τότε, ας νηστεύσουμε τώρα· δεν υπακούσαμε τότε και μετά, ας υπακούσουμε από δω και πέρα· δεν δώσαμε σημασία στο Θεό και δώσαμε σημασία στον διάβολο τότε, ας κάνουμε το αντίθετο τώρα.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ