«Τό πνεῦμα σου τό ἀγαθόν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ…»

(ψαλμός 142)

ΕΡΗΜΟΣ! Ένα θέμα ευρύτατο που επιδέχεται ακατάπαυστη μελέτη και ανάλυση. Εμείς θα το προσεγγίσουμε από κάποια ιδιάζουσα πλευρά μέσω της οποίας, όποιος πραγματικά επιθυμεί, αντλεί θεϊκή δύναμη και καθίσταται ορειβάτης του πνεύματος.

Κατ’ αρχάς από μόνη της η λέξη έρημος, ξερή και αστόλιστη, είναι αποκρουστική στο μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, ειδικά της σύγχρονης που είναι συνώνυμη με το αντίθετο της ανωτέρω εννοίας, δηλαδή, με το πολύκοσμο, το πολύβουο, το θορυβώδες. Χτυπάει λοιπόν άσχημα στον υλόφρονα άνθρωπο της εποχής μας.

Κι όμως η έννοια έρημος είναι αυτή που κυρίως χαρακτηρίζει την σύγχρονη κοινωνία. Αυτό που διακρίνει ένας πνευματικά μεστός, αν περιφέρει το διερευνητικό βλέμμα του στην έκταση της κοινωνίας, είναι η πνευματική ερήμωση, η νέκρα της πνευματικής ζωής, η εγκατάλειψη των άλλων, η περιφρόνηση του ευαγγελίου, η φτώχεια των λεπτών αισθημάτων, η ανυπαρξία κάθε ευγενούς πράξεως, η απουσία του πραγματικού ανθρώπου.

Αλλά και διαχρονικά το ίδιο παρατηρούμε· ο Διογένης στον ειδωλολατρικό κόσμο εξέρχεται στην αναζήτηση ανθρώπου, ο δε παράλυτος του ευαγγελίου απεγνωσμένος θα ομολογήσει ότι «οὐκ ἔχει ἄνθρωπον». Ο ψαλμωδός κορυφώνοντας την αγωνία του και την απόγνωσή του, απευθυνόμενος στον Θεό αναφωνεί: «Σῶσον με Κύριε, ὃτι ἐκλέλοιπεν ὃσιος…».

Αιτία όλων αυτών; Ο τομαρισμός… Η φιλαυτία στην πλήρη της, αποκαλυπτική, ξεσκέπαστη, ολόγυμνη έκφανση.

Στον τομαριστή άνθρωπο, τον πιο συνήθη σύγχρονο ανθρώπινο χαρακτήρα, ο απέναντί του ή καλύτερα ο κάτω απ’ αυτόν (έτσι τον επιζητεί και τον αισθάνεται) είναι ένα αντικείμενο εκμετάλλευσης, τέρψης, ψυχαγωγίας κυνικής, ένα πράγμα κοινής χρήσης και μετά ακολουθεί η απόρριψη στα άχρηστα, το πέταγμα στα σκουπίδια, όταν πλέον δεν τον χρειάζεται.

Κόσμος χωρίς «κόσμο»­–κοσμιότητα· άνθρωπος χωρίς ανθρωπιά· κοινωνία ακοινώνητη· ζωή χωρίς ζωή–ζωντάνια. ΖΟΥΓΚΛΑ! Ο πιο επιεικής ορισμός, χαρακτηρισμός της σύγχρονης προοδευμένης κατά τ’ άλλα (ποια άλλα;) κοινωνίας.

Επικρατεί ο απόλυτος αριβισμός. Μοναδικός στόχος του ανθρώπου, η επίτευξη των σχεδίων με θεμιτά και αθέμιτα μέσα, χρησιμοποιώντας σαν προγεφύρωμα τα πτώματα των συνανθρώπων και την ψυχική εξουθένωση.

Κοινότατες οι καθημερινές ανθρώπινες δηλώσεις, εξωτερικεύουν το ψυχικό κενό. Υπάρχει πληθώρα υλικών αγαθών και πολυτέλεια, παρ’ όλα αυτά ο άνθρωπος διακατέχεται από μία αφόρητη μοναξιά, που οδηγεί με ακρίβεια σε ψυχικές διαταραχές και νευρικούς κλονισμούς. Πλούσιοι υλικά, αλλά πνευματικά φτωχοί! Η αντίφαση στο ζενίθ!

Η σύγχρονη λοιπόν προοδευτική (;) κοινωνία, που έχει απορρίψει κάθε τι υγιές και ψυχωφελές σαν παλιακό και παρωχημένο, έχει προσθέσει στην ζωή της ένα ψυχικό ψύχος, άνευ προηγουμένου, που μπροστά του το υπαρκτό πολικό ψύχος είναι υποδεέστερο κατά πολύ. Γιατί το σωματικό ψύχος αντιμετωπίζεται, το ψυχικό όμως με τα υλιστικά εφόδια που επέλεξε σαν εμπροσθοφυλακή ο άνθρωπος, δεν αντιμετωπίζεται. Μόνο κατά Θεόν υπάρχει αντιμετώπιση. Με την πίστη σ’ αυτόν την άδολη και υποταγμένη. Αλλά αυτό είναι λόγος παρεξήγησης στις μέρες μας. Μέγα σκάνδαλο. Καινό δαιμόνιο.

Άρα η πρότερη ερημία στην οποία αναφερθήκαμε, αποτελεί την καταραμένη ερημία, την απευκτέα, που είναι όμως απόλυτη και αβίαστη επιλογή της σύγχρονης κοινωνίας, της κοινωνίας ΔΙΧΩΣ ΘΕΟ που επιτρέπει τα πάντα. Και δυστυχώς τα πάντα, όλα είναι αρνητικά και εις βάρος του ίδιου του ανθρώπου.

Λησμονήσαμε όμως ν’ αναφερθούμε στην ερμηνεία της λέξεως.

Η λέξη έρημος μας παραπέμπει σε μία άνυδρη, αμμώδη έκταση, με ελάχιστο δείκτη βροχοπτώσεων. Κοινοτάτη τέτοια περιοχή, γνωστή σ’ όλους, είναι η Σαχάρα. Άρα όταν μιλάμε περί ερήμου, το μυαλό μας αυτομάτως οδεύει στην συνώνυμη έννοια της Σαχάρας. Έρημος=Σαχάρα. Σ’ αυτήν την ερμηνεία της λέξεως, συνάδουν και άπτονται οι ερημίες αυτές που προαναφέραμε. Οι ερημίες κατά κύριο λόγο των μεγαλουπόλεων. Η μοναξιά, η μόνωση, η απομόνωση που οδηγούν στην ψυχασθένεια με μαθηματική ακρίβεια.

Έχει δημοσιευθεί ότι τον χρόνο που επιβλήθηκε η παραμονή οίκαδε, λόγω «του τρόμου» του κορωνοϊού, η ζήτηση, χρήση και κατανάλωση των ψυχοφαρμάκων κορυφώθηκε. Οι ψυχίατροι είχαν πρόβλημα τροφοδοσίας φαρμάκων στους κανονικούς–τακτικούς ασθενείς τους, καθότι δεν έβρισκαν τ’ ανάλογα λόγω απρόσμενης εξαφάνισης.

Μόνο το φάρμακο της Θ. Κοινωνίας ήταν διαθέσιμο και σε ανεξάντλητα αποθέματα. Αποτελούσε όμως τον αυστηρά απαγορευμένο καρπό, γιατί όποιος θα γευόταν απ’ αυτόν, θ’ ανοίγονταν οι οφθαλμοί του και θα αντίκριζε την παλιανθρωπιά, την πλεκτάνη και γενικότερη σκευωρία των συγχρόνων «υπηρετών» του λαού. Αυτό όμως δε συνέφερε και δε συμφέρει. Ουδέν όμως κρυπτόν υπό τον ήλιον, ακόμη και τη νύχτα που απουσιάζει ο ίδιος.

Ακόμη μη λησμονούμε και τον αριθμό των χιλίων αυτοκτονιών ετησίως που σημειούνται εδώ και μια δεκαετία. Τη δεκαετία των μνημονίων και της ολικής υποδούλωσης–καταρράκωσης του άλλοτε ηρωικού έθνους μας, κάτω από την αιμοσταγή μπότα των κυβερνώντων, αυτοχθόνων και αλλοτρίων, που κατά τ’ άλλα δείχνουν ιερό ενδιαφέρον για τη ζωή των πολιτών, επιλεκτικά όμως μόνο στην κορωνοϊοπληξία, γιατί υπάρχει λόγος σοβαρός, που τον γνωρίζουν οι ίδιοι.

Οι θάνατοι εκ καρκίνου, οι αυτοκτονίες που προαναφέραμε, τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι θάνατοι από δεκάδες άλλους ιούς και γρίπες που «χτυπούν» ασύλληπτα νούμερα, οι διαλύσεις οικογενειών με τα διαζύγια που θέσπισαν οι εν λόγω υποκριτές και το βασικότερο το εθνικό έγκλημα των εκτρώσεων –της μεγαλύτερης γενοκτονίας του ελληνικού λαού– αυτά δεν αποτελούν πρόβλημα ανησυχίας, δε συγκινούν τους κυβερνώντες, αλλά ούτε και τον εν αποσυνθέσει και ανησυχητική σήψει ευρισκόμενο λαό. Το έρεβος της υποκρισίας απύθμενο.

Όμως ας αφήσουμε την άσχημη πλευρά του θέματος με την οποία σκοπίμως ξεκινήσαμε την αναφορά μας, για να εκτιμήσουμε τη δεύτερη όψη του νομίσματος της ερημίας.

Είναι η ευλογημένη έρημος της ορθοδόξου πίστεώς μας, της μίας και μοναδικής. Μία δωρεά από τον ίδιο τον Θεό πατέρα. Την γεύτηκε ο Υιός του Θεού στην επί γης πορεία του και την επικρότησε και επικροτεί απόλυτα το Άγιο Πνεύμα δηλώνοντάς το αυτό έμπρακτα, με την δική του «παρουσία» και επενέργεια.

Ο Θεός ευλόγησε άπειρες φορές την φυσική έρημο σαν καταφύγιο της αποξένωσης από την αμαρτία και ψυχικής καλλιεργείας και λυτρώσεως.

Να αναφερθούμε ενδεικτικά.

Όλοι οι μεγάλοι άγιοι, προφήτες, ασκητές, αναχωρητές πέρασαν ή και παρέμειναν στο δοκιμαστήριο της ερήμου και μετά ανεδείχθησαν ψυχικά, κατακτώντας την κορυφή των αρετών.

Πρώτος ο Χριστός. Στην έρημο σαράντα μέρες νηστεύων, προσευχόμενος, αλλά και πειραζόμενος από τον σατανά.

Δεύτερος ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο βασιλιάς της ερήμου, ο προφήτης των προφητών. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Η έρημος ήταν το πολυτελέστατο βασίλειό του.

Παλαιότερα ο Μωυσής διωγμένος από την Αίγυπτο, πριν αναλάβει το υψηλό αξίωμα της ηγεσίας του Ισραήλ, δοκιμάστηκε μέσα στην έρημο, εξαγνίστηκε, εξαγιάστηκε, χτυπήθηκε όπως χτυπάει ο σιδεράς το σίδερο πάνω στο αμόνι για να το μορφοποιήσει και μετά αξιώθηκε να έλθει σε επαφή με τον Θεό και να απολαύσει τις ευεργεσίες του Αγίου Πνεύματος.

Ένας λαός μετέπειτα, δύο εκατομμυρίων, με αρχηγό τον Μωυσή σφυρηλατήθηκε σαράντα χρόνια στην έρημο, πριν καταλήξει στην αναψυχή της γης της επαγγελίας. Η έρημος απετέλεσε τον κλίβανο αποστείρωσης των ψυχών των Εβραίων από τα πάθη της ειδωλολατρίας και της γενικότερης απειθαρχίας και αγνωμοσύνης απέναντι στον ευεργέτη Θεό. Γιατί δυστυχώς πολλές φορές επεθύμησαν την τυραννία της σκλαβιάς της Αιγύπτου, παραβλέποντας τα άπειρα θαύματα, που παρουσίαζε το Άγιο Πνεύμα διαρκώς μπροστά τους.

Μέσα στην έρημο του Σινά, στο ιερό όρος επέλεξε ο Θεός να επικοινωνήσει με το εκλεκτό σκεύος του τον Μωυσή και να του παραδώσει τον δεκάλογο. «Ἐν τῇ ἱερᾷ ἐκείνῃ μονώσει καί ἐρημίᾳ τῷ ὑπερόχῳ περιβάλλοντι, θα συνήπτετο ἡ διαθήκη Θεοῦ καί Ἰσραήλ».

Σαράντα μέρες στην κορυφή του όρους, άνευ φαγητού συνομιλούσε με τον Θεό και μετά παρέλαβε τις πλάκες του δεκαλόγου ο Μωυσής, κυριαρχούμενος από συντριβή και ιερό φόβο.

Έκδηλη συνεπώς η αρέσκεια και προτίμηση του Θεού προς την έρημο, όπου ο πνευματικός πλούτος είναι αστείρευτος. Όλοι οι μεγάλοι κατά καιρούς προφήτες, στην έρημο είχαν τον τόπο κατοικίας τους. Εκεί έπαιρναν τα μηνύματα από τον Θεό και τα μετέφεραν στον άνθρωπο μέσα στις πόλεις και στις απανταχού κοινότητες. Εκεί ανακάλυπταν με τον τρόπο τους τον Θεό και απελάμβαναν τις ευεργετικές δωρεές του. Εκεί αισθάνονταν την πνοή του Αγίου Πνεύματος και ριγούσαν πνευματικά. Τι είχε υποδείξει ο Θεός στον προφήτη Ηλία; «Βγες αύριο από την σπηλιά σου εκεί στο όρος και θα περάσω από μπροστά σου. Ο απαλός ψίθυρος λεπτής αύρας, θα δηλώσει την παρουσία μου».

Ψίθυρος λοιπόν. Αύρα λεπτή. Έτσι εμφανίζεται το Άγιο Πνεύμα.

Η νεφέλη που συνόδευε και σκέπαζε τους Εβραίους κατά την έξοδο, άλλη μια εμφάνιση–παρουσία του Αγίου Πνεύματος.

Άνεμος που αναψύχει και σήμερα η πνοή του Θεού. Μάνα το τίμιο και πανάγιο σώμα του. Ύδωρ εκ πέτρας το σωτήριον αίμα του Χριστού. «Η δε πέτρα, ο βράχος ήτο ο Χριστός».

Οι συμβολισμοί της ερήμου, πρόδρομοι του ευρυτέρου θεϊκού σχεδίου.

Έτσι εν ερημίαις, επλανήθησαν όλοι οι άγιοι, διαμένοντες εν ταις οπαίς της γης και εν σπηλαίοις, για να λάμψουν σαν διαμάντια. Το αχανές της ερήμου ήταν το μέγα εφαλτήριο της αγιότητός των, αλλά και η δροσιά του Αγίου Πνεύματος που τους ξεδίψαζε ψυχικά.

Αέρας καθαρός, ευχάριστες οσμές, ευωδίες, χρώματα ανθέων ευφραίνουν και αναζωογονούν τους εκεί διαμένοντες. Πτηνά διασχίζοντα τον αέρα και ύδατα σχηματίζοντα κελαρύζοντα ρυάκια, αμείβουν αναλόγως τους ορειβάτες του πνεύματος.

«Εἰς τά ὄρη ψυχή ἀρθῶμεν, ὃθεν βοήθεια ἤξει».

Η πνευματική έρημος=ακμή. Ο κόσμος=παρακμή.

Ας την αναζητήσουμε είτε ως τοποθεσία είτε ως τρόπο ζωής και μέσα στο κλίμα της ας αδολεσχήσουμε κατά Θεόν.

Αρίσταρχος