Η πράξη της απάτης δεν είναι πάντοτε κακή, αλλά γίνεται καλή ή κακή ανάλογα με την προαίρεση των δραστών. Όταν η απάτη χρησιμοποιείται για καλό, όχι μόνο δεν πρέπει να κατηγορούμε αυτόν που απατά, αλλά και θα πρέπει να τον επαινούμε και να τον ευγνωμονούμε.
Μάλιστα τόση είναι η ωφέλεια και η ανάγκη της καλής απάτης, που τιμωρήθηκαν όσοι μπορούσαν να την κάνουν και δεν την έκαναν.
Στον πόλεμο οι ικανοί στρατηγοί ανά τους αιώνες νικούν κυρίως με την απάτη και επαινούνται περισσότερο από εκείνους, που νικούν χωρίς τεχνάσματα στρατηγικής εξαπατήσεως. Διότι οι τελευταίοι, αν και νικούν, έχουν μεγάλες απώλειες εις έμψυχο και άψυχο υλικό. Έπειτα οι ηττημένοι ηθικά μπορεί να επαινούνται για την αντίσταση και την γενναιότητά τους ασχέτως που νικήθηκαν. Όταν όμως τους νικούν με τεχνάσματα, τότε γελοιοποιούνται και κανείς δεν τους θαυμάζει. Μόνο τον οίκτο μπορεί να προκαλούν. Έπειτα η ανδρεία, η αντοχή, η εγκαρτέρηση και η αποφασιστικότητα των μαχητών κάποτε εξαντλούνται. Η εξυπνάδα όμως και η φρόνηση ουδέποτε τελειώνει, ουδέποτε εξαντλείται, και όσο ασκείται, τόσο περισσότερο αυξάνει και εδραιώνεται.
Είναι δε αναγκαία η χρήση της απάτης, όχι μόνο στους πολέμους, αλλά και στην ειρήνη· όχι μόνο στην δημόσια αλλά και στην οικογενειακή ζωή. Είναι απαραίτητη στις σχέσεις άνδρα με γυναίκα, γονέων και παιδιών. Η θυγατέρα του Σαούλ δεν θα έσωζε τον άνδρα της τον Δαυΐδ από τον πατέρα της τον Σαούλ και ο αδελφός της Ιωνάθαν το ίδιο αν δεν απατούσαν τον πατέρα τους (Α´Βασ. 13,12 και εξής).
Η χρήση της απάτης είναι χρήσιμη μεταξύ ακόμη και των φίλων και γενικά των προσώπων που αγαπούν ο ένας τον άλλον.
Οι γιατροί π. χ. για να εισακουστούν από τους ασθενείς τους χρησιμοποιούν πολλές φορές την απάτη. Ένας ασθενής κάποτε ενώ καιγόταν από πυρετό, ήθελε να πιει κρασί, το οποίο ήταν επικίνδυνο για εκείνη την περίπτωση και αρνείτο να πιει νερό. Ο γιατρός πήρε ένα πήλινο δοχείο, που μόλις είχε βγει από το καμίνι, και αφού το βύθισε στο κρασί, αμέσως το έβγαλε, το γέμισε νερό κι αφού συσκότισε το δωμάτιο, του έδωσε να το πιει. Ο ασθενής παρασυρόμενος από την οσμή του δοχείου το ήπιε μονορούφι και έτσι δροσίστηκε.
Την απάτη την χρησιμοποιούν όχι μόνο οι ιατροί των σωμάτων αλλά και των ψυχών. Με το φάρμακο αυτό ο Παύλος προσπάθησε να διαθέσει ευμενώς τις μυριάδες των Ιουδαίων (Πρξ. 21,20) και προς τον σκοπό αυτό έκανε περιτομή στον Τιμόθεο (Πρξ. 16,3), ενώ είχε διακηρύξει ότι αυτοί που περιτέμνονται δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τον Χριστό. Για τον ίδιο λόγο υπέβαλε τον εαυτό του στις διατάξεις του νόμου, αυτός που θεωρούσε ζημιά την δικαίωση από το νόμο (Φιλιπ. 3,17).
Η δύναμη λοιπόν της απάτης, εφόσον δεν γίνεται με δόλια προαίρεση είναι μεγάλη και ωφέλιμη και δεν πρέπει να την ονομάζουμε απάτη αλλά σοφή εξοικονόμηση και τέχνασμα, που βρίσκει διεξόδους στα αδιέξοδα και διορθώνει ψυχικά ελαττώματα. Κανείς δεν ονομάζει φονιά τον Φινεές, μολονότι φόνευσε το ασεβές ζευγάρι με ένα κτύπημα (Αριθμ. 25,7), ούτε τον Ηλία μολονότι έκαψε εκατό στρατιώτες με ουράνιο πυρ (Δ´ Βασ. 1,9 και εξής) και έσφαξε τους ειδωλολάτρες ιερείς (Γ´ Βασ. 18,40). Εάν κρίνουμε τις πράξεις ανεξάρτητα με τις προθέσεις, τότε θα θεωρήσουμε τον Αβραάμ ένοχο παιδοκτονίας (Γεν. 22,3) και τον Ιακώβ και τον Μωυσή ενόχους πονηρίας και δόλου, διότι ο μεν πρώτος πήρε τα πρωτοτόκια από τον αδιάφορο για τα πνευματικά θέματα αδελφό του, ο δε δεύτερος μετέφερε τον πλούτο των Αιγυπτίων στο στρατό των Ισραηλιτών (Εξοδ. 11,2). Αλλά αυτό θα ήταν ασέβεια και ανοησία, γιατί αυτούς που ο Θεός επαίνεσε εμείς πως μπορούμε να κατακρίνουμε.
Απατεώνας πρέπει να ονομάζεται αυτός που χρησιμοποιεί την απάτη για να αδικήσει και όχι εκείνος που την χρησιμοποιεί για να ωφελήσει. Αντίθετα άνθρωποι που φέρονται με ευθύτητα μερικές φορές βλάπτουν ανεπανόρθωτα.
Άγιος Χρυσόστομος, περί ιερωσύνης λόγος α´.