Οι ΔΕΚΟ ήσαν δημιουργήματα του ισχυρού μεταπολεμικού κράτους. Το καπιταλιστικό σύστημα κατά την περίοδο του “ψυχρού” πολέμου είχε τη σύνεση να μην προκαλεί τους λαούς, στους οποίους είχε επιβληθεί, ώστε αυτοί να μη ρέπουν προς το αντίπαλο δέος, το οποίο προπαγάνδιζε, πολλές φορές αρκετά πειστικά, την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι δημόσιες επιχειρήσεις πνέουν πλέον τα λοίσθια, αφού αντίπαλο προς τον καπιταλισμό δέος δεν υφίσταται και το αδηφάγο κεφάλαιο έχει καταστεί ασυγκράτητο. Υπό τις παρούσες συνθήκες τόσο στη διεθνή αγορά και περισσότερο στην υπερχρεωμένη πατρίδα μας η εκποίηση των ΔΕΚΟ είναι ζήτημα χρόνου. Γράφω εκποίηση και όχι πώληση, διότι το οικονομικό παιχνίδι, που παίζεται επί δύο δεκαετίες στόχευε αρχικά στην απαξίωση των ΔΕΚΟ, ώστε όταν θα έλθει η ώρα της πώλησης, αυτή να γίνει χωρίς κοινωνικούς κραδασμούς, αλλά και σε άκρως συμφέρουσες τιμές για τους ενδιαφερόμενους να τις αγοράσουν.
Οι ΔΕΚΟ απετέλεσαν τη βάση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας κατά τις πρώτες μετά τον πολέμους, παγκόσμιο και εμφύλιο, δεκαετίες. Ιδιαίτερα από αυτές η ΔΕΗ με βάση τον λιγνίτη, που πολύ ορθά κλήθηκε εθνικό καύσιμο (τότε ό όρος εθνικός δεν ήταν ακόμη στο στόχαστρο) συνέβαλε τα μέγιστα στην όποια ανάπτυξη της βιομηχανίας και βιοτεχνίας. Οι ΔΕΚΟ είχαν όλα τα πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα των δημοσίων επιχειρήσεων. Αναμφισβήτητο είναι ότι υπηρέτησαν το κοινωνικό σύνολο ενεργώντας σε πολλές περιπτώσεις αντίθετα προς τα λεγόμενα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Εξ αυτών η “ναυαρχίδα”, δηλαδή η ΔΕΗ, υπήρξε εκείνη η οποία έδειξε το πλέον κοινωνικό πρόσωπο τόσο με την τιμολογιακή της πολιτική (αγροτικό και πολυτεκνικό τιμολόγια), όσο και με την παροχή υπηρεσιών προς την τοπική Αυτοδιοίκηση και διαφόρους φορείς, αλλά και με την πολιτική προσλήψεων, μέσω της οποίας εκτονώνετο η πίεση εκ της ανεργίας.
Όλα αυτά έχουν απαξιωθεί στο έπακρο. Τόσο η αγροτική όσο και η δημογραφική πολιτική είναι πλέον ανύπαρκτες. Άλλωστε δεν αποκλείεται να μας επιπλήξουν κάποτε οι της ΕΕ για τη στήριξη των αγροτών μας μέσω της τιμολογιακής πολιτικής. Όσο για τους πολύτεκνους, οι “φωτισμένοι” από τα φώτα της Εσπερίας θεωρούν ότι δεν προσφέρουν τίποτε στον χώρο Ελλάς, αφού αυτός δέχεται αθρόα την έλευση πλήθους μεταναστών. Οι ΟΤΑ ενθαρρυνόμενοι από την κεντρική πολιτική σηκώνουν το ανάστημα προς την ΔΕΗ και γίνονται αυστηροί κατά τον έλεγχο των περιβαλλοντικών όρων για την εκτέλεση νέων έργων, που φαίνεται πολλοί να μη θέλουν να εκτελεστούν, από την κεντρική εξουσία ως τους ορεγομένους να λάβουν τα φιλέτα των τεμαχισμένων ΔΕΚΟ και κάποιους ευαίσθητους περί τα περιβαλλοντικά και μόνο, που δεν αντιλαμβάνονται ότι με τα συμβατικά καύσιμα αλλά και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παίζονται επικίνδυνα οικονομικά παιχνίδια, από τα οποία ωφελούνται μόνο εκείνοι που γνωρίζουν να τα παίζουν και όχι οι λαοί.
Οι ΔΕΚΟ είχαν και τα μεγάλα μειονεκτήματα της κρατικής επιχείρησης. Υπήρξαν υποχείρια της εκάστοτε εξουσίας. Ήσαν στην ουσία κομματικές όχι κρατικές. Έτσι η αναξιοκρατία, τόσο στις προσλήψεις όσο και στην εξέλιξη του προσωπικού, μεσουρανούσε. Η παντελής απουσία ελέγχου της παραγωγικότητας κατέστησε την οκνηρία και την αδιαφορία μεγάλης μερίδας του προσωπικού αυτών ενδημική. Η προϊούσα εκφύλιση και απομάκρυνση της άρχουσας τάξης, όχι μόνο πολιτικής, από τις αρετές και αξίες του Γένους μας, προκάλεσε τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος όχι μόνο για κομματικά, αλλά και για προσωπικά οφέλη. Και φθάσαμε εδώ που φθάσαμε. Πολλές ΔΕΚΟ κατέστησαν προβληματικές (για τη ΔΕΗ δεν ισχυρίζονται ακόμη αυτό, αν και κατάφεραν να την εμφανίσουν επί μερικά έτη με παθητικό).
Τώρα στο στόχαστρο βρίσκεται ο ΟΣΕ, ο οποίος έπαψε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Κοζάνη και προετοιμάζει τον λαό μας για δραστικές περικοπές στο εγγύς μέλλον. Τα ενορχηστρωμένα προς την πολιτική των αποκρατικοποιήσεων ΜΜΕ προβάλλουν την πληθώρα των υπαλλήλων του ΟΣΕ και τις υπερβολικές δήθεν αμοιβές κάποιων εργαζομένων. Έτσι μας ετοιμάζουν, ώστε να αποδεχθούμε ως αναγκαίο κακό, τα όσα θα δρομολογηθούν όχι από τον ΟΣΕ αλλά κατά του ΟΣΕ.
Ας επιχειρήσουμε κάποια ανάλυση των συμβάντων και συμβαινόντων. Τα μειονεκτήματα των ΔΕΚΟ δεν είναι εγγενή των κρατικών επιχειρήσεων. Τα σκάνδαλα, οι καταχρήσεις, η εύνοια προς τους ημετέρους είναι θέματα ηθικής τάξεως. Αν οι ασκήσαντες την εξουσία κατά την τελευταία τριακονταετία δεν είχαν περιφρονήσει τόσο δραματικά την ηθική, όπως ξεκάθαρα αποκαλύπτεται πλέον, η χώρα μας θα είχε αναπτύξει τόσο τον δημόσιο τομέα, όσο και τον ιδιωτικό παράλληλα προς τον πρώτο και δεν θα φθάναμε να παραδώσουμε τη διακυβέρνηση της χώρας στους δημίους μας. Διότι μόνο αφελείς πιστεύουν ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών μας νοιάζονται πρωτίστως για την οικονομική μας ανάκαμψη και όχι για τη μεγιστοποίηση των κερδών των αφεντικών τους. Το κράτος απεδείχθη κακός επιχειρηματίας, επειδή την εξουσία άσκησαν επίορκοι, άπληστοι και κακοήθεις. Παντού, ασφαλώς, υπάρχουν τέτοιοι, αλλά στη χώρα μας η φαυλότητα ξεπέρασε την αντίστοιχη πλείστων χωρών.
Πώς θα ήταν η κατάσταση σήμερα, αν προκρινόταν η κατασκευή της σιδηροδρομικής Εγνατίας αντί της οδικής; Οι οδηγοί των φορτηγών και των βυτιοφόρων παρέλυσαν τη χώρα, επειδή χάνουν την περιουσία τους, και ανάγκασαν την κυβέρνηση να τους επιστρατεύσει. Αλλά επί δεκαετίες παιζόταν το άθλιο παιχνίδι των αδειών και το σιδηροδρομικό δίκτυο παρέμενε σχεδόν εκείνο της εποχής του Τρικούπη. Η Ελλάς είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που προέβη στην αποξήλωση τροχιών στα μεγάλα αστικά κέντρα, για να δαπανήσει αργότερα τεράστια ποσά σε ανισόπεδους κόμβους, σε μετρό και σε νέο πολυδάπανο τραμ εν όψει των ολυμπιακών αγώνων, της τελευταίας “εθνικής ιδέας”, την οποία καταριώνται πολλοί εκ των υστέρων. Τί μας έλειπε; Η τεχνογνωσία; Οι επιστήμονες; Όχι. Tό ήθος. Η Ελλάς εκποιείται από δεκαετίες, απλώς οι πολλοί το αντιλαμβάνονται (κι αυτό δεν είναι βέβαιο) σήμερα. Η εποχή της κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε στη χώρα μας με τον ΟΤΕ σιδηροδέσμιο. Όταν αυτός αφέθηκε ελεύθερος, ο λαός μας του έδειξε σαφή την προτίμηση. Ήταν όμως αργά. Οι δανειστές άρχιζαν να μας πιέζουν να επιστρέψουμε τα χρήματα που μας δάνεισαν για να μας εκμαυλίσουν! Όταν άρχισε να γίνεται πολύς ο λόγος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σιδηροδέθηκε η ΔΕΗ. Υποχρεώθηκε μάλιστα να αγοράζει από τους παραγωγούς την ενέργεια σε τιμή ακριβότερη απ’ εκείνη στην οποία την πουλά. Οι επίτροποι μας πίεζαν να προχωρήσουμε στην “απελευθέρωση” της αγοράς ενέργειας, αλλά εμείς αγνοούμε πλέον τη διαφορά μεταξύ της ελευθερίας και της ελευθεριότητας στη γλώσσα μας. Δεν αντιληφθήκαμε ότι πολλοί μνηστήρες ορέγονται την Πηνελόπη! Οι επενδύσεις σταμάτησαν, το ίδιο και η πρόσληψη προσωπικού. Η τεχνογνωσία δεκαετιών απωλέσθηκε. Κι εμείς, αποχαυνωμένοι από τον καταναλωτισμό, δεν προσέξαμε ότι “μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μας έκτισαν τείχη” (Καβάφης).
Οι αγρότες βρίσκονται σε απόγνωση και κάποιοι τους εκμαυλίζουν να στραφούν στην αξιοποίηση των αγρών τους με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Οι μικρές επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη, το ίδιο και τα εμπορικά καταστήματα. Η ανεργία των νέων επιστημόνων είναι τρομακτική, αλλά η κατάργηση της βάσης μαρτυρεί τη σοβαρότητα της ασκούμενης πολιτικής.
Θα δεχθούμε ότι στηρίξαμε επί τριακονταετία ένα απάνθρωπο σύστημα, το οποίο στόχευε στη συσσώρευση του πλούτου στα χέρα των ολίγων απλήστων του κεφαλαίου και στην πτώχευση των πολλών; Θα δεχθούμε ότι υιοθετήσαμε το σύστημα, στο μέτρο που αυτό παρείχε τα της διατροφής και διασκέδασής μας, όπως ο χωρικός το γουρούνι του ως τα Χριστούγεννα, και τώρα ζητά από τα γουρούνια (P.I.G.S επί το αγγλικότερο), να του επιστρέψουν για την εξόφληση των δανείων όχι μόνο τα όσα με κόπο και μόχθο δημιούργησε η προηγούμενη γενιά, αλλά και όσα μας κληρονόμησαν οι πρόγονοί μας, οι αφελείς, με θυσίες και αίμα. Εμείς ήμασταν οι μόνοι έξυπνοι: Καταφέραμε και φάγαμε το ψωμί των παιδιών μας!
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ