Παντολέων ήταν το αρχικό όνομα του αγίου Παντελεήμονος. Σημαίνει τον άνθρωπο που σε όλα είναι λιοντάρι. Αυτό έχει την καλή του έννοια και την κακή του έννοια. Μπορεί ο άνθρωπος να είναι θαρραλέος, ανδρείος, άκαμπτος, μαχητικός, επιβλητικός, να επιβάλλεται στους άλλους και να τους κατευθύνει σε αγώνες νικηφόρους. Αλλά μπορεί να είναι και θηριώδης, άγριος, αιμοδιψής, σατράπης, καταπιεστής, ο φόβος και ο τρόμος των πάντων. Οι περισσότεροι δυνατοί και προσοντούχοι άνθρωποι είναι λιοντάρια με την δεύτερη σημασία. Και γι' αυτό η κοινωνία μας τις περισσότερες φορές μοιάζει με ζούγκλα, που ο ισχυρότερος κατασπαράζει τον αδύνατο και ασθενή. Ο Παντολέων βεβαίως και πριν γνωρίσει τον Χριστό ήταν λιοντάρι με την καλή έννοια. Ήταν λιοντάρι ως προς την ανδρεία, το θάρρος, την γενναιότητα, την αποφασιστικότητα.

Αργότερα όμως ονομάσθηκε Παντελεήμων. Υπήρξε ανάργυρος ιατρός και φιλεύσπλαχνος εις το έπακρον. Το έλεος του και η αγάπη του προς όλους ανεξαιρέτως ήταν τέτοια που ο λαός δημιούργησε την παροιμία «όλοι, κουτσοί, στραβοί στον άγιο Παντελεήμονα». Ελάτε όλοι, ανεξαρτήτως των προβλημάτων που έχετε στην ψυχή και το σώμα, στον άγιο Παντελεήμονα. Σας δέχεται και σας θεραπεύει.

Και για να μιλήσουμε θεολογικά κι αν δεν μας κάνει καλά, θα μας κάνει καλούς, αγίους. Θα μας δώσει την δύναμη και την υπομονή να αντέξουμε τις δοκιμασίες μας και να φθάσουμε στο σημείο που έφθασε ο απόστολος Παύλος να καυχόμαστε για τις θλίψεις μας (Ρωμ. 5,3). Διότι «τοις αγαπώσι τον Θεόν πάντα συνεργεί εις αγαθόν» (Ρων. 8,28). Λέγει ο άγιος Χρυσόστομος ερμηνεύοντας αυτό το ρητό ότι δεν μας υπόσχεται ότι δεν θα έχουμε θλίψεις, προβλήματα, διωγμούς, ανίατες ασθένειες, αλλά ότι τα πάντα θα αποβούν σε καλό, αρκεί να αγαπάμε τον Θεό.

Παντελεήμων είναι ένα όνομα που αρμόζει στο Θεό. Ελεήμων, πολυέλεος, οικτίρμων, μακρόθυμος είναι ο Θεός. Όλους τους αγαπά και όλους τους ελεεί. «Οικτίρμων και ελεήμων ο Κύριος, μακρόθυμος και πολυέλεος· ουκ εις τέλος οργισθήσεται ουδέ εις τον αιώνα μηνυεί· ου κατά τας ανομίας ημών εποίησε ημίν, ουδέ κατά τας αμαρτίας ημών ανταπέδωκεν ημίν» (Ψαλ. 102, 8-9).

Είναι «ο τους δικαίους αγαπών και τους αμαρτωλούς ελεών».

Είναι αυτός που «τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους» (Ματθ. 4,45).

Είναι αυτός, που από τον δίκαιο ζητά τόκους και στον αμαρτωλό χαρίζει και το κεφάλαιο, όπως λέγει ο άγιος Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την παραβολή των ταλάντων σε σχέση με την παραβολή του δούλου που όφειλε μύρια τάλαντα.

Είναι αυτός που στον άφρονα και σκληρόκαρδο πλούσιο πολλαπλασιάζει τα γεννήματα, ώστε να μη χωρούν στις αποθήκες του, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί κατά κάποιο τρόπο να τα εκχωρήσει στους ενδεείς αδελφούς του.

Είναι αυτός που αγκαλιάζει τον άσωτο υιό που επιστρέφει, χωρίς καν να τον επιπλήξει ή να τον γκρινιάσει για τα όσα έκανε και που τον αποκαθιστά στο πρώτο του αξίωμα και στην πρώτη του θέση. Είναι αυτός που και στον πρεσβύτερο υιό, που δυστροπεί και γκρινιάζει για την υποδοχή του αδελφού του, φέρεται πατρικά και χαϊδευτικά και συμβουλεύει τα πρέποντα με αγάπη και ηρεμία.

Σε πλείστα όσα χωρία η Γραφή κάνει λόγο για το έλεος του Θεού.

«Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξάλειψον το ανόμημά μου» αναφωνεί ο Δαυίδ στον πεντηκοστό ψαλμό.

«Ο Θεός», διακηρύττει ο απόστολος Παύλος, είναι «πλούσιος εν ελέει» (Εφεσ. 2,4-5). Είναι πλούσιος σε δύναμη, σε σοφία, σε αγαθότητα, σε μεγαλοσύνη, σε δικαιοσύνη, σε αγάπη. Είναι πλούσιος σε όλα, αλλά κυρίως είναι στο έλεος.

Επίσης «δι’ ημάς επτώχευσε πλούσιος ων» (Β´Κορ. 8,9). Άδειασε δηλαδή φαινομενικά τον εαυτό του από την θεότητά του και ήρθε και ενανθρώπησε από αγάπη προς τον αχάριστο άνθρωπο. Ποιός από εμάς θα δεχόταν να γίνει ζώο για να σώσει την ανθρωπότητα; Πολλοί από εμάς είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τα χρήματά μας, την περιουσία μας, την υγεία μας, το είναι μας, για να σώσουμε την πατρίδα μας, την Εκκλησία μας την οικογένεια μας, τους φίλους μας, τους συνανθρώπους μας. Ποιός όμως από εμάς θυσιάζει την ανθρώπινή του φύση και να πάρει την άλογη φύση;

«Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. 23,34) θα κραυγάσει ο Χριστός πάνω στον σταυρό. Όχι μόνο ζητά την συγχώρησή τους, αλλά και τους δικαιολογεί.

Αυτή την ονομασία του Θεού πήρε ο άγιος Παντελεήμων. Γιατί αυτά που έχει ο Θεός κατ' απόλυτο και ουσιαστικό βαθμό τα δίδει και στους πιστούς ανθρώπους κατά χάρη. Τίποτα δεν μας κάνει ομοίους με τον Θεό, λέγει ο άγιος Χρυσόστομος, ούτε η προσευχή, ούτε η νηστεία, ούτε η ποικίλη άσκηση και κακοπάθεια όσο το να είμαστε ελεήμονες, φιλάνθρωποι, καταδεκτικοί, συγχωρητικοί, γεμάτοι αγάπη για τους άλλους. Αν το πετύχουμε αυτό, τότε αποκτούμε και εμείς την προσωνυμία ελεήμονες και μάλιστα, αν το πετύχουμε σε υπερβολικό βαθμό όπως ο άγιος Παντελεήμων, ονομαζόμαστε Παντελεήμονες.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ