Ἔτσι χαρακτηρίζει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος τὸν Νῶε.
Ἦταν δίκαιος, τέλειος, ἁγνός, ἐγκρατής, πιστός, ἀφιερωμένος στὸ Θεὸ καὶ τὸ θέλημά του. Ἐνῷ ζοῦσε σὲ περίοδο φοβερῆς ἁμαρτίας καὶ ἠθικῆς σήψεως, περίοδο ποὺ οἱ ἄνθρωποι εἶχαν καταντήσει κυριολεκτικὰ «σάρκες», δηλαδὴ εἶχε σβήσει κάθε τί τὸ πνευματικὸ καὶ θεϊκὸ μέσα τους, αὐτὸς παρέμεινε σὲ πεῖσμα τοῦ διαβόλου ἀνεπηρέαστος ἀπὸ τὴν ἐποχή του. Ἦταν σπίθα μέσα σὲ πέλαγος κακίας, ποὺ ὄχι μόνο δὲν ἔσβησε, ἀλλὰ ὅσο περνοῦσε ὁ καιρὸς γινόταν λαμπρότερη. Μιὰ ναυτικὴ παροιμία λέγει· «Ὅποιος μπαρκάρει μὲ τὸ διάβολο ἀναγκαστικὰ θὰ συνταξιδέψει μὲ αὐτόν». Δηλαδὴ ὅποιος θεληματικὰ διαλέξει νὰ ζεῖ μὲ διαβολικοὺς ἀνθρώπους, ἀλλοιώνεται στὸν χαρακτῆρα καὶ ἀποκτᾷ τὰ ἤθη καὶ τὶς συνήθειές τους. Ὅμως ὁ Νῶε μπάρκαρε στὸ πλοῖο ποὺ λέγεται γῆ, ἄνευ τῆς θελήσεως τοῦ βέβαια, κι ὅμως δὲν ὑπέκυψε οὔτε στὸ διάβολο οὔτε στοὺς ἀνθρώπους του. Τὸν ἔσωσε ὁ Θεός, διότι ἐνῷ βρέθηκε ἄθελα τοῦ νὰ ζεῖ στὴ χειρότερη περίοδο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, ἐν τούτοις παρέμεινε πιστός, ὅσιος, ἠθικός, θεοσεβής. Ἐνῷ ὁ Λὼτ ποὺ μὲ τὴ θέλησή του πῆγε στὰ Σόδομα, ἐπηρεαζόμενος μόνο καὶ μόνο ἀπὸ τὴν ὑλικὴ εὐδαιμονία ποὺ ὑπῆρχε ἐκεῖ καὶ ἀδιαφορώντας γιὰ τὴν ἠθικὴ σήψη (Γέν.13,7-13), ἔχασε τὴν περιουσία του, τὴ γυναῖκα του, τὸ ἦθος τῶν κοριτσιῶν του, καὶ ὁ ἴδιος ὑπέστη -ἔστω καὶ ἄθελά του- φοβερὴ ἠθικὴ πτώση καὶ καταστροφὴ (Γέν.19ο κέφ.).
Οἱ οἰκεῖοι του Νῶε ἦταν κατώτεροι ἀπ’ αὐτόν, εἰδικὰ ὁ Χάμ, ἀνώτεροι ὅμως ἀπὸ τοὺς ἄλλους συνανθρώπους τους. Σώθηκαν χάρις στὸ Νῶε καὶ στὸ ὅτι δέχθηκαν νὰ συζοῦν κάτω ἀπὸ τὴν καθοδήγησή του καὶ νὰ συμμερίζονται τὶς τύχες καὶ τὰ βάσανά του. Ὁ υἱὸς τοῦ Χὰμ βέβαια καταστράφηκε πνευματικὰ στὸ τέλος, διότι ἐνῷ ζοῦσε τοπικὰ μαζί του, ἐν τούτοις τροπικά, παρέμεινε ἠθικὰ καὶ πνευματικὰ μακριά του. Πάντοτε, ὅπως φαίνεται στὴ Γραφή, σὲ εὐσεβεῖς οἰκογένειες, ἀδελφότητες, ἔθνη ὁλόκληρα ὑπάρχουν ἀνάμεσα στοὺς τέλειους καὶ οἱ ἀδύναμοι ἢ καὶ οἱ ἐντελῶς διεφθαρμένοι. Τοὺς ἀνέχεται κι αὐτοὺς ὁ Θεὸς -καὶ οἱ ἅγιοί του-, διότι περιμένει τὴν μετάνοιά τους ἣ χάρη τῶν ἀπογόνων τους ποὺ πολλοὶ ἀπ’ αὐτοὺς γίνονται ἅγιοι.
«Νῶε δὲ εὗρε χάριν ἐναντίον Κυρίου» (Γέν. 6,8). Ἐνῷ ὁ Θεὸς ἀποφάσισε νὰ κάνει ἕνα θανατηφόρο μπάνιο γιὰ νὰ καθαρίσει τὴν ἀνθρωπότητα ἀπὸ τὴ βρωμιά της, γιατί δὲν γινόταν ἀλλιῶς νὰ καθαρίσει, ὁ Νῶε βρῆκε χάρη. Ἀκόμη καὶ τὰ ζῷα καταστραφῆκαν, διότι, ἀφοῦ πλάστηκαν γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὁ ἄνθρωπος στὴ πλειονότητά του καταστρέφεται, δὲν χρειάζονται πλέον, πλὴν τῶν ζῴων ποὺ σώθηκαν γιὰ τὸ χατίρι καὶ τὶς ἀνάγκες τοῦ Νῶε. Σώθηκαν κι αὐτὰ ὅπως καὶ οἱ δικοί του χάρις εἰς αὐτόν. Πόσο λαμπρὴ καὶ ὠφέλιμη εἶναι ἡ ἀρετὴ καὶ μάλιστα καί μάλιστα ὅταν ἀνευρίσκεται ἐν μέσω κακίας! Ὁ κόσμος πρώτη καὶ μέγιστη καὶ οὐσιώδη ἀνάγκη θὰ ἔχει πάντοτε τοὺς δικαίους καὶ ἁγίους του Θεοῦ. Αὐτοὶ εἶναι τὸ ἁλάτι ποὺ δὲν ἀφήνει νὰ σαπίσει ἡ οἰκουμένη ὁλοσχερῶς.
Γιατί μόνο ὁ Νῶε ἀνάμεσα σ’ ὅλο τὸ κόσμο βρῆκε χάρι ἐνώπιον Θεοῦ; Γιατί μόνο αὐτὸς εἶχε μοναδικὸ σκοπὸ καὶ κίνητρο καὶ ἐπιδίωξη τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Σκεπτόταν τὸ Θεὸ καὶ μόνον αὐτόν. Δὲν λογάριαζε οὔτε ἐπαίνους οὔτε κατηγορίες ἀνθρώπων. Δὲν ἦταν ἀνθρωπάρεσκος. «Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μου ἔστιν, ἶνα μὴ σαλευθῶ» (Ψάλμ.15,8). Ὁ Νῶε ἐφάρμοζε αὐτὸ τὸ ψαλμικὸ χωρίο χωρὶς νὰ τὸ γνωρίζει, ἀφοῦ ἦταν πολὺ προγενέστερός του Δαυίδ. Γι’ αὐτὸ δὲν ἦταν εὐχάριστος σ’ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἦταν ὅμως εὐάρεστος στὸ Θεό. Ἐπὶ ἑκατὸ ὁλόκληρα χρόνια, ὅσο διήρκεσε ἡ κατασκευὴ τῆς κιβωτοῦ, ὁ Νῶε ἐγκατέλειψε τὶς ἐργασίες του καὶ τὶς ποικίλες ὑποχρεώσεις του, ἀνάλαβε τεράστιους καὶ ἀφάνταστους κόπους γιὰ νὰ κατασκευάσει τὴν κιβωτό, ἐπωμίσθηκε τεράστια καὶ ὑπέρογκα ἔξοδα, ὑπέμεινε εἰρωνεῖες καὶ σχόλια, κριτικὲς καὶ κακόβουλες ἀπόψεις. Ἦταν ὁ ἄφωνος κήρυκας τοῦ Θεοῦ ποὺ κήρυττε γιὰ ἕνα αἰῶνα τὴν μετάνοια κατασκευάζοντας κατ’ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ τὴν κιβωτό. Ἦταν ὁ πρῶτος προφήτης ποὺ δίδασκε κάνοντας ἀξιοπερίεργα καὶ «τρελλά» πράγματα, ὅπως θὰ συνήθιζαν ἀργότερα καὶ οἱ ἄλλοι προφῆτες.
Λοιπὸν ὁ κόσμος, ποὺ εἶχε ἀφηνιάσει καὶ εἶχε λησμονήσει ἐντελῶς τὸ Θεὸ καὶ τὶς ἐντολές του, τὸν μισοῦσε καὶ τὸν κορόιδευε. «Καράβι στὴ στεριά! Τὴν ψώνισε ὁ κακομοίρης ὁ Νῶε. Κρῖμα τὸν καημένο. Εἶναι νὰ γελᾷς καὶ νὰ κλαὶς μὲ τὸ κατάντημά του». Δὲν τὸ ἀναφέρει ἡ Γραφή, ἀλλά, ἀφοῦ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ὑποστηρίζει ὅτι οἱ καὶ οἱ δικοί του ἦταν κατώτεροι πνευματικὰ ἀπ’ αὐτόν, μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε ὅτι καὶ ἀπὸ τοὺς δικούς του εἶχε πιέσεις καὶ ἐνοχλήσεις, καθὼς προσπαθοῦσε νὰ ἐκτελέσει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. «Βρὲ ἄνδρα (θὰ ἔλεγε ἡ γυναῖκα του), βρὲ πατέρα (θὰ ἔλεγαν τὰ παιδιά του) λάτρευε τὸ Θεό, ἀλλὰ μὴ ἀναλαμβάνεις ὑπερβολικὰ πράγματα. Ἐμεῖς θὰ σώσουμε τὸν κόσμο; Ἃς στείλει ὁ Θεὸς ἀγγέλους καὶ ἂς κηρύξουν αὐτοί. Ἃς κατασκευάσει ὁ Θεὸς μὲ θαῦμα ἕνα καράβι κι ἅς μας βάλει μέσα. Δὲν βλέπεις ὅτι μόνοι μας εἴμαστε καὶ κανεὶς δὲν μᾶς ἀκολουθεῖ οὔτε μας στηρίζει. Εἶναι ἐπικίνδυνο καὶ ἀνώφελο νὰ πᾶμε κόντρα στὴ κοινὴ γνώμη καὶ στὸ κοινὸ αἴσθημα».
Κι ὅμως ὁ Νῶε παρέμεινε σταθερός, ἀταλάντευτος, ἀκλόνητος. Ποιὸ τὸ κέρδος ἄν μας ἐπαινεῖ ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα καὶ μᾶς ἀπεχθάνεται ὁ Θεός. «Οὐαὶ ὅταν καλῶς ὑμᾶς εἴπωσι πάντες οἱ ἄνθρωποι. Κατὰ τὰ αὐτὰ γὰρ ἐποίουν τοὶς ψευδοπροφήταις οἱ πατέρες αὐτῶν» (Λούκ. 6,26). Ὄχι καλότυχοι ἀλλὰ ἄθλιοι καὶ κακότυχοι καὶ δυστυχεῖς εἶσθε ἐὰν συμβαίνει αὐτό. Ἀδύνατο νὰ σᾶς ἐπαινοῦν ὅλοι. Αὐτὸ γίνεται μόνο, ὅταν ἐγκαταλείψετε τὴν ἀρετή, τὸ θέλημα καὶ τὸ νόμο τοῦ Κυρίου. Ὅλοι ἐπαινοῦν μόνο τοὺς ψευδοπροφῆτες. Μὲ ἄλλα λόγια ἡ Γραφὴ δὲν θεωρεῖ σωστοὺς αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ὑψηλὰ ποσοστὰ δημοτικότητας ἢ καθολικὴ ἀναγνώριση ἀπὸ ὅλους. Μὴ ξεχνᾶμε ὅτι ὁ Χριστὸς στὸ σταυρὸ εἶχε ἐγκαταλειφθεῖ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ –πλὴν τοῦ Ἰωάννου τοῦ θεολόγου, τῆς Παναγίας καὶ μερικῶν γυναικών- καὶ ὁ ἐκλεκτός του κόσμου ἦταν ὁ…Βαραββᾶς ὁ κακοῦργος! Ὁ Νῶε λοιπὸν πολιτεύθηκε σὰν νὰ γνώριζε τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Χριστοῦ. Ἀδιαφόρησε γιὰ τὴ γνώμη ὄλου τοῦ κόσμου καὶ ἐνδιαφέρθηκε μόνο γιὰ τὴ γνώμη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ὁ Θεὸς καταγοητεύτηκε ἀπὸ τὴν προσωπικότητά του, τὸν χαρίτωσε καὶ τὸν στήριξε, καθιστώντας τὸν ἔτσι πρότυπο καὶ ἴνδαλμα ὅλων τῶν ἀγωνιζομένων πιστῶν.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ