«Θυμήσου λοιπόν ποιός χάθηκε, ενώ ήταν καθαρός, ή πότε αληθινοί άνθρωποι χάθηκαν μαζί με τις ρίζες τους; Κατά τον τρόπο που είδα να χάνονται αυτοί που καλ­λιεργούν τα άτοπα. Αυτοί που σπέρνουν τα κακά εν τέλει θα θερίσουν οδύνες. Από το πρόσταγμα του Κυρίου θα χαθούν, από το φύσημα της οργής του θα εξαφανισθούν. Ο δυνατός βρυχηθμός του αρσενικού λιονταριού, με τον οποίο κάνει αισθητή τη δύναμή του, και η φωνή του θηλυκού λιονταριού, όπως και η υπερηφάνεια των δρακόντων, που εκδηλώνεται με το σφύριγμα τους, έσβησαν. Ο μυρμηκολέοντας καταστράφηκε επειδή δεν έχει τροφή και τα λιονταράκια χωρίστηκαν και διαλύθηκαν» (Ιώβ 4,7-11).

Τα όσα λέγει εδώ ο Ελιφάζ είναι η συνηθισμένη άποψη που επικρατεί ανάμεσα στους ανθρώπους ότι οι αθώοι και ευσεβείς ευεργετούνται από τον Θεό, ενώ οι ασε­βείς τιμωρούνται. Κανένας δεν χάνεται αν είναι καθαρός ούτε αληθινοί άνθρωποι χάθηκαν «ολόρριζοι» όπως λέγει το αρχαίο κείμενο. Εδώ έχουμε υπαινιγμό δια το πάθημα του Ιώβ που ξεριζώθηκε εντελώς. Έχασε παιδιά, υπηρέτες, ζώα, σπίτια, υγεία, τα πάντα. Οι δίκαιοι δεν χάνονται όπως αυτοί που καλλιεργούν τα άτοπα και αυτοί που σπέρνουν κακά. Ο Θεός με αφάνταστη ευκολία με το πρόσταγμά του ή με το φύσημα του στόματος του εξολοθρεύει όλους αυτούς που αντιστέκονται στον ίδιο ή στον λαό του. Με ένα φύσημά του θα καταστρέψει τον Αντίχριστο (Β´Θεσ. 2,8), φονεύει τους ψευδοπροφήτες με ένα του λόγο (Ωσ. 6,5), με την ρομφαία του στόμα­τος του καταστρέφει ολοτελώς τους ασεβείς (Αποκ. 19,21). «Αυτός είπε και εγεννή­θησαν, αυτός ενετείλατο και εκτίσθησαν (Ψαλμ. 148,5). Ο Θεός ό,τι λέγει γίνεται· ο λόγος του είναι πανίσχυρος και ταυτοχρόνως είναι και πράξη. Δεν συμβαίνει ότι συμβαίνει με τους ανθρώπους που λένε και δεν κάνουν ή άλλα λένε και άλλα κάνουν. Μερικοί ερμηνευτές υποθέτουν ότι ο Ελιφάζ χρησιμοποιεί την φράση «από το φύσημα της οργής του θα εξαφανισθούν» (στιχ. 4,9), διότι κάνει υπαινιγμό στον άνεμο που φύσηξε και σώριασε κατά γης την οικία που συνέτρωγαν τα παιδιά του Ιώβ και τα κατεπλάκωσε. Υπαινίσσεται ότι τα παιδιά του είχαν αμαρτήσει περισ­σότερο από τους άλλους και δι' αυτό βρήκαν ένα τόσο οικτρό τέλος.

Δεν πρέπει όμως να κρίνουμε τους ανθρώπους από τα εξωτερικά φαινόμενα ούτε να θεωρούμε ότι εμείς είμαστε οι άμωμοι και τιμητές των πάντων (πρβλ. Λουκ. 13,1-5). Όσοι κατηγορούν τους αδελφούς τους σκληρά και χωρίς στοργή επιτελούν έργο διαβολικό και εν τέλει βλάπτουν και τους αδελφούς τους αλλά και τους εαυτούς τους. Ο Κύριος θα δικαιώσει εν τέλει τον Ιώβ και θα τον καταστήσει πρότυπο διά κάθε ευσεβή χριστιανό (Ιακ. 5,11). Ο Ελιφάζ θα διαψευστεί όπως και οι σκέψεις του. Αυτά που είπε ο Ελιφάζ ότι οι δίκαιοι ευτυχούν και οι αμαρτωλοί δυστυχούν ισχύουν μερικώς. Ο Άβελ ήταν ο τέλειος και αθώος καθ' όλα και όμως επέτρεψε ο Θεός να φονευθεί από τον ασεβή και μοχθηρό αδελφό του. Ο Νώε, σώθηκε μεν από τον κατα­κλυσμό, αλλά έπαθε τα πάνδεινα στην πορεία της ζωής του. Το ίδιο ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Ιακώβ, ο Ιωσήφ, ο Μωυσής, ο τίμιος Πρόδρομος και όλοι οι άγιοι της Πα­λαιάς και Καινής Διαθήκης. Ο Θεός δεν ανταποδίδει πάντα κατά τα έργα μας σε αυτή την ζωή. Στην μετά θάνατο αληθινή και αιώνια ζωή εκεί πλέον οι ευσεβείς θα βλέπουν τον Θεό σαν φως και θα ευφραίνονται οι δε ασεβείς θα τον βλέπουν σαν φωτιά και θα καίγονται. Οι μακαρισμοί του Κυρίου στα ευαγγέλια όπως και πλείστες περικοπές της αγίας Γραφής αποκαλύπτουν ότι οι δίκαιοι μάλλον δυστυχούν σε αυτή την ζωή, ενώ οι άδικοι την απολαμβάνουν πολλές φορές χωρίς να έχουν κάποιο πρόβλημα. Βεβαίως, όπως αναπτύσσει η προς Εβραίους επιστολή στο 11° κεφάλαιό της, διά της πίστεως σωζόμαστε από πολλά, αλλά και χάριν αυτής υποφέρουμε πολλά. Είναι θέμα της θείας βουλήσεως τι απ' όλα θα συμβεί.

Ο Ελιφάζ στο τέλος ομιλεί διά τους τυράννους και τους σκληρούς καταπιεστές χρησιμοποιώντας την εικόνα των λεόντων, των δρακόντων και των αγρίων θηρίων. Τα λιοντάρια βρυχώνται, αρπάζουν, ξεσχίζουν, διδάσκουν δε και τα μικρά τους να φέρονται κατά παρόμοιο τρόπο. Αυτά τα άγρια ζώα μιμούνται οι ασεβείς ηγέτες και όσοι έχουν υλική δύναμη διά να καταδυναστεύουν τους άλλους χρησιμοποιώντας τους διά το συμφέρον τους και την ικανοποίηση των επιθυμιών τους. Αλλά και ο εχθρός της ψυχής μας παρομοιάζεται «ως λέων ωρυόμενος» ο οποίος «περιπατεί ζη­τών καταπίη» (Α´Πετρ. 5,8). Όλοι αυτοί θα σβύσουν και θα διασκορπισθούν με την επέμβαση του παντοκράτορος Θεού.

Μυρμηκολέων κατά τους ερμηνευτές είναι είδος αγρίου λέοντος ή κατ' άλλους δεν υπάρχει στην πραγματικότητα αλλά λέγεται κατ' επινόηση. Ο παντοδύναμος και φο­βερός λέων και το ευτελές και μη υπολογίσιμο μυρμήγκι χρησιμοποιήθηκαν διά να το συνθέσουν. Η σύνθεση αυτή θέλει να δείξει ότι από ένα ασήμαντο και συγγνωστό αμάρτημα μπορεί να δημιουργηθεί πάθος παντοδύναμο και αγριότατο, που υποτάσ­σει εντελώς τον άνθρωπο στις απαιτήσεις του και καταστρέφει ολοτελώς την θέλησή του. Οι πατέρες πίσω από αυτήν την λέξη είδαν και τον Διάβολο, ο οποίος φαίνεται λιοντάρι αλλά είναι ασήμαντος και αδύνατος, αν προσέξουμε εμείς στις μικρές κινή­σεις του σώματος και τις ψυχής μας, ώστε να ελέγχουμε τα πάντα και τίποτα να μη γίνεται κατ' ένστικτον και άλογη επιθυμία. Επίσης είδαν την τακτική του Διαβόλου, ο οποίος παρακινεί τον άνθρωπο με το δόλωμα της ηδονής να διαπράξει βαρειά αμαρ­τία, παρουσιάζοντάς την ως κάτι μικρό και χωρίς συνέπειες. Μετά την διάπραξη όμως ολίγον κατ' ολίγον η αμαρτία γίνεται πάθος φοβερόν, το οποίο σαν λιοντάρι κα­ταδυναστεύει και τρομοκρατεί την ψυχή μας αλλά και αναστατώνει απελπιστικά την συνείδησή μας.

Ο Ελιφάζ μιλώντας διά τους τυράννους και εκμεταλευτές των ανθρώπων, τους οποίους παρομοιάζει με λέοντες, δράκοντες, μυρμηκολέοντες, ίσως θέλει να υπαινι­χθεί ότι πιθανόν ο Ιώβ ο οποίος ήταν «άνθρωπος ευγενής αφ' ηλίου ανατολών» (Ιώβ 1,3) πλούτισε με αρπαγές και λάφυρα και χρησιμοποίησε τη δύναμή του διά να κατα­πιέζει τους γείτονές του. Τώρα όμως, αν αληθεύει αυτή η υπόθεση, η δύναμή του και η περιουσία του εξανεμίστηκε και η οικογένειά του διασκορπίστηκε. Δηλαδή πλήρω­σε διά τις επιλογές του, που δεν ήταν κατά Θεό. Άσχημος όμως ο υπαινιγμός και το χειρότερο από φίλο που δήθεν πήγε να τον παρηγορήσει και να τον ενισχύσει. Ας προσέχουμε όταν παρηγορούμε...

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ