ΕΠΕΦΑΝΗ Η ΧΑΡΙΣ

(Απόστολος Θεοφανείων Τιτ. 2,11-14 και 3,4-7)

«Επεφάνη η χάρις του Χριστού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις».

Φανερώθηκε η χάρη του Θεού με την ενσάρκωση του Χριστού. Αυτός έδωσε την άφεση των αμαρτιών τους αλλά και τα πνευματικά χαρίσματα. Και φανερώθηκε για όλους τους ανθρώπους. Δεν έκανε καμμία διάκριση. Σε πλουσίους και φτωχούς, σε κυρίους και δούλους, σε νέους και γέρους, σε σοφούς και άσοφους. Και αφού φανερώθηκε σε όλους ζητά απ’ όλους την άσκηση να βιώσουμε τις εντολές του Κυρίου. Τις εντολές που φαίνονται σταυρικές και στοιχίζουν στο τρυφηλό, μαλθακό και μεταπτωτικό εγώ μας.

Ειδικώτερα ο Παύλος αναφέρει το ως άνω ρητό, γιατί στα πιο πάνω χωρία (9-10) παραγγέλλει στον Τίτο να υποδεικνύει τους δούλους ότι πρέπει «να υποτάσσονται στους κυρίους τους σε όλα και να είναι αρεστοί, να μη αντιλέγουν, να μη κλέβουν, αλλά να αποδεικνύουν, ότι είναι άξιοι κάθε εμπιστοσύνης στο καλό, για να τιμούν την διδασκαλία του Σωτήρος μας Θεού σε όλα». Δηλαδή να παρουσιάζονται σαν πραγματικοί ακόλουθοί του, ασκώντας έτσι ιεραποστολή προς τους απίστους με το παράδειγμά τους.

Εκ πρώτης όψεως διαβάζοντας τα χωρία αυτά και μη γνωρίζοντας τι συμβουλεύει ο Παύλος για το ποιά πρέπει να είναι η στάση των κυρίων απέναντι στους δούλους σε άλλα σημεία των επιστολών του, εκπλησσόμαστε και σκανδαλιζόμαστε. Πρέπει να λάβουμε όμως υπ’ όψη μας ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τόσο εργοδότες και εργάτες όσο δούλοι και κύριοι. Αυτά ήταν τα κοινωνικά δεδομένα και ήταν δύσκολο να αναστραφούν. Όπως σήμερα, με την απόλυτη επικράτηση των μεγάλων εταιρειών και την κατάργηση της μεσαίας τάξεως, οι εργαζόμενοι πολλές φορές έχουν να διαλέξουν ή να πεθάνουν από την πείνα ή να συμβιβασθούν σε πολύ χαμηλούς και απαράδεκτους μισθούς.

Έτσι και ο Παύλος γνωρίζει τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής του. Και να μπορούσε ν’ απελευθερώσει τους δούλους, ήταν δύσκολο να ορθοποδήσουν μόνοι τους στην τότε κοινωνία. Γι’ αυτό προσπαθεί μέσω της διδασκαλίας, η οποία παρουσιάζεται σε πολλά σημεία των επιστολών του, να ελαττώσει τις τριβές και τις συγκρούσεις μεταξύ δούλων και κυρίων, συμβουλεύοντας τα δέοντα και στους δύο και προσπαθώντας να επικρατήσει η χριστιανική αγάπη και αδελφοσύνη η οποία θα εξομαλύνει τις κοινωνικές ανισότητες και προστριβές.

Εκτός τούτου, ο Παύλος έχει κατά νου την χριστιανική μεταφυσική προοπτική, όταν συμβουλεύει κατ’ αυτό τον τρόπο, και το παράδειγμα του Χριστού. Ο ίδιος ο Θεός έγινε άνθρωπος και δούλος συγχρόνως για να σώσει τους ανθρώπους (Φιλιπ. 2,6-8) και ενώ υπέστη άπειρα κακά δεν τιμώρησε, αλλά συγχώρησε τους εχθρούς του. Ο δε Παύλος ενώ ήταν ελεύθερος έγινε δούλος σε όλους για να τους φέρει κοντά στο Χριστό (Α΄ Κορ. 9,19). Γι’ αυτό δεν χολοσκά για αξιώματα και τίτλους ευγενείας ούτε για την πρόσκαιρη άνεση και τρυφή που προσφέρουν αυτά. Όπως δεν χολοσκά ένας ηθοποιός, αν παίξει τον ρόλο του βασιλιά ή του υπηρέτη. Δεν είναι αυτό που τον καταξιώνει, αλλά πως θα παίξει το ρόλο του. Λοιπόν σκηνή και θέατρο είναι αυτή η ζωή. Κι αυτό το ξέρει καλά ο απόστολος Παύλος και οι πατέρες που τον ερμηνεύουν. Γι’ αυτό συμβουλεύουν τα δέοντα στους «ηθοποιούς» που έχουν τους ρόλους κυρίων και δούλων.

Ας θυμηθούμε και τι έλεγε ο Χριστός στους αποστόλους που διψούσαν για αξιώματα· «οίδατε ότι οι άρχοντες των εθνών κατακυριεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αυτών. Ουχ ούτως έσται εν υμίν, αλλ’ ος εάν θέλη εν υμίν μέγας γενέσθαι, έσται υμών διάκονος, και ος εάν θέλη εν υμίν είναι πρώτος, έσται υμών δούλος ώσπερ ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών» (Ματθ. 20,25-28). Ο μέγας, λοιπόν, και ο πρώτος είναι ο διάκονος και ο δούλος, άσχετα αν αυτό είναι σκάνδαλο και μωρία για την ανθρώπινη σκέψη.

Μετά από όσα εκθέσαμε περιληπτικά καταλαβαίνουμε ότι ο Παύλος δεν παρουσιάζει τη διδασκαλία του για ν’ αποτελέσει ένα «όπιο του λαού», όπως ισχυρίσθηκαν ο Φόυερμπαχ (1804-1872) και ο Μαρξ (1818-1883), αλλά για να παρουσιάσει την πλήρη ακολουθία και μίμηση του Χριστού, η οποία μας καθιστά υιούς Θεού.

«Παιδεύουσα ημάς ίνα αρνησάμενοι την ασέβειαν και τας κοσμικάς επιθυμίας, σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς ζήσωμεν εν τω νυν αιώνι».

Ο Χριστός ήρθε και προσέφερε την απολύτρωση και την ανακαίνιση προς όλους, ώστε να μας φιλοτιμήσει όλους και να μας εμπνεύσει να αρνηθούμε την ειδωλολατρεία και τις κοσμικές και μάταιες επιθυμίες. Να ζήσουμε με σωφροσύνη ως προς τον εαυτό μας, με αρετή και αγάπη ως προς τους άλλους και με ευσέβεια ως προς τον Θεό. Δεν ζητά μόνο απαγορεύσεις αλλά θετικές ενέργειες. Δεν αρκεί να αποφεύγουμε το κακό αλλά και να πράττουμε το αγαθό και μάλιστα σε όλους. Όπως ο Χριστός ενσαρκώθηκε και σταυρώθηκε για όλους, έτσι και εμείς πρέπει να προσφέρουμε την αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας σε όλους.

«Προσδεχόμενοι την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού».

Θα πετύχουμε την βίωση του ευαγγελίου εάν περιμένουμε με λαχτάρα την Β´ παρουσία του μεγάλου Θεού και σωτήρα μας Χριστού που θα γίνει με δόξα και λαμπρότητα. Εδώ σ’ αυτό το χωρίο φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο Χριστός είναι ο μεγάλος Θεός και σωτήρας μας. Είναι όπως τον συνέστησε στην ανθρωπότητα κατά τη βάπτισή του ο Θεός πατέρας ότι είναι υιός του αγαπητός πάνω στον οποίο αναπαύεται και ικανοποιείται πλήρως. Που είναι οι αρειανοί και οι σημερινοί διάδοχοί τους χιλιαστές, που δεν δέχονται την θεότητα του Χριστού;

«Ος  έδωκεν εαυτόν υπέρ ημών, ίνα λυτρώσηται ημάς από πάσης ανομίας και καθαρίση εαυτώ λαόν περιούσιον, ζηλωτήν καλών έργων». Ο Κύριος όχι γιατί το αξίζαμε, αλλά διότι είχε χρηστότητα, φιλανθρωπία και έλεος απέναντι μας, όπως λέγει πιο κάτω, μας έσωσε δια του βαπτίσματος και διά μέσου της εργασίας των καθαρτικών αυτού εντολών και μας έκανε τον περιούσιο λαό της Καινής Διαθήκης. Ας τον υμνήσουμε και ας τον δοξάσουμε και πάλι για την ενσάρκωσή του και για το απολυτρωτικό του έργο.

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ