«Καί τό ἔλεος σου καταδιώξει

με πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου»

(Ψαλ. 22,6)

Όταν κάποια φορά, με την χάρη του Θεού, φωτίζεται ο ψυχικός μας κόσμος και αντικρίζουμε γυμνό τον εαυτό μας μέσα στον γενικό ξεπεσμό του, μέσα στις ποικίλες αδυναμίες του, μέσα στην πλήρη αναξιότητά του, αναρωτιόμαστε και ένα ρίγος μας ταράζει· πώς ο Θεός υπομένει και μας ανέχεται; Την ίδια ώρα όμως που ο Θεός υπομένει και μας ανέχεται, εμείς οι ίδιοι αγανακτούμε με το παραμικρό. Λησμονούμε το βιβλικό: «Ὁ δέ Ἰησοῦς ἐσιώπα».

Την ίδια ώρα που εκείνος σιωπά, εμείς θυμώνουμε και φλυαρούμε. Η κακότητα, η φαυλότητα, η ρυπαρότητα της κοινωνίας, από ψηλά μέχρι χαμηλά, μας παρασύρει στην θεώρηση ότι έφτασε η στιγμή να γκρεμίσει ο Θεός τον κόσμο συθέμελα και να μας θάψει στην δίκαιη οργή του. Αλλά η ζωή συνεχίζει «προκλητικά» μέσα στον χρόνο· άλλοι άνθρωποι χάνονται, άλλοι κερδίζονται, άλλοι μετανοούν και επιστρέφουν και ο Κύριος πιο «πεισματικά» περιμένει. Μας περιμένει ακόμη και μέσα στην άρνησή μας, αφού μας έδωσε το δικαίωμα να τον αρνούμαστε. Ποιόν; Αυτόν που μας έφερε στη ζωή. Παρ’ όλα αυτά εκείνος αναμένει την επιστροφή του ασώτου, με βλέμμα αγάπης, χωρίς ίχνη παροργισμού, προπάντων με απέραντη επιείκεια.

Γράφει ο Τόμας Α΄ Κέμπις στη «Μίμηση του Χριστού»: «Αφημένοι στις δικές μας δυνάμεις, καταποντιζόμαστε και χανόμαστε. Όταν όμως συ μας πλησιάζεις, ορθωνόμαστε και ζούμε. Και τούτο, γιατί είμαστε αβέβαιοι και συ μας στερεώνεις, γιατί είμαστε ψυχροί και συ μας θερμαίνεις…».

Έτσι στις μέρες μας περιμένουμε από στιγμή σε στιγμή να ανοίξουν οι ουρανοί και να κεραυνοβοληθούν όλοι αυτοί που πράττουν το κακό ασύστολα και έχουν προτάξει την αμαρτία σαν ίνδαλμά τους. Όλοι οι έμποροι της αμαρτίας και οι προαγωγοί του κακού της κοινωνίας. Σηκώθηκε ο πηλός και αντιμάχεται τον πλάστη, τον δημιουργό. Εμείς σαν θνητοί αμαρτωλοί αγανακτούμε, αλλά ο Θεός περιμένει. Υπομένει. Το «ἄφες αὐτοῖς», είναι η αποστομωτική του απάντηση, στη δική μας αγανάκτηση. Όλους μας ανέχεται και αυτή η συγκλονιστική του ανοχή θα πρέπει κάποια στιγμή να μας συντρίψει ψυχολογικά, με στόχο την πνευματική μας αναδόμηση. Κάποιοι αναφερόμενοι στην επίσκεψη του ιού, την χαρακτηρίζουν θεία τιμωρία. Σίγουρα είναι· μη ξεχνούμε όμως ότι η σωματική ασθένεια αποτελεί φάρμακο για την θεραπεία ψυχικών ασθενειών. Άρα αυτή η απλή επίπληξη εκ Θεού, στόχο έχει και πάλι να μας συνεφέρει. Γιατί όπως λέγει ο TiouttChev «δεν είναι η σάρκα, αλλά το πνεύμα που έχει σήμερα διαφθαρεί, με αποτέλεσμα να εξαγριωθεί ο άνθρωπος». Αυτό το πνεύμα διώκει ευγενικά ο Θεός να το αναστήσει από την καταπλάκωση της κακίας. Αλλά αυτή η ύπαρξη της κακίας αποδεικνύει την ίδια την θεϊκή ύπαρξη. Αυτό υποστηρίζει ο Ντοστογέφσκυ λέγοντας: «Η ύπαρξη του κακού, είναι η απόδειξη της ύπαρξης του Θεού. Αν ο κόσμος ήταν αποκλειστικά καλός και ενάρετος, δεν θα ήταν αναγκαίος ο Θεός. Ο κόσμος θα ήταν ήδη Θεός». Αυτή η κακία είναι που οδήγησε τον Χριστό στον σταυρό. Η δική του απάντηση «ἄφες αὐτοῖς», στόχο έχει να μας οδηγήσει στην μετάνοια. Γι’ αυτό περιμένει…

Εκτός τούτου ο Θεός κάμπτεται μπρος στην καλοσύνη κάποιων ανθρώπων, στην αρετή και στην πίστη τους. Αυτών των αγνώστων, των αφανών, των ανωνύμων. Των αγίων! Αυτών που εξόρισε η αμαρτωλή κοινωνία και όμως αυτοί πεισματικά κρατούν την ίδια την κοινωνία. Γιατί όσο και αν φαίνεται ουτοπία, υπάρχουν ακόμη και σήμερα γόνατα που βαστούν γερά και δεν γονάτισαν στις πιέσεις των συγχρόνων ειδώλων. Αυτοί οι κρυπτοχριστιανοί αντιτάσσονται με ευγένεια, με αγιοσύνη στην έξαρση της κακίας και ένεκα αυτών ο Θεός ακόμη περιμένει.

Ας θυμηθούμε το Παύλειο· «οὗ ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις». Όταν λείψουν οι ενάρετοι και πιστοί απ’ αυτόν τον κόσμο, τότε ο κόσμος θα μείνει χωρίς αλεξικέραυνα και θα έλθουν οι κεραυνοί της δικαίας οργής του Θεού επί τους υιούς της απρεπείας.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει το αναμφισβήτητο γεγονός στην εποχή μας ότι η ορθόδοξη πατρίδα μας χαρακτηρίζεται από μία βαθειά ηθική κρίση, που έχει πλήξει όλα τα στρώματα και όλες τις ηλικίες. Μία ανελέητη εικονομαχία λαμβάνει χώρα στις μέρες μας, προσπαθώντας να γκρεμίσει την ίδια την εικόνα του Χριστού, αναστηλώνοντας παράλληλα τα παντοειδή είδωλα. Έτσι ο σύγχρονος άνθρωπος χάνοντας την απλότητα της καρδιάς, έχασε και την απλότητα της ζωής. Θέλει πλέον να κολυμπάει στην ευημερία και στην υπεραφθονία των υλικών αγαθών. Θεωρεί πλέον όχι μονάχα το περιττό αλλά και το άχρηστο σαν αναγκαίο, οπότε βρίσκεται στον δρόμο της πνευματικής δουλείας. Έτσι καταντήσαμε δεινά εξαρτημένοι από τα υλικά αγαθά, αυτά που κουμαντάρουν την σύγχρονη κοινωνία. Ο άνθρωπος πλέον τρώει, πίνει, λιπαίνεται και λησμονεί τον Θεό. Ο Χριστός όμως τόνισε ότι «οὐκ ἐπ ἄρτω μόνω ζήσεται ἄνθρωπος». Ο άνθρωπος έχει ανάγκη πιο πολύ τον Θεό, την πίστη, το πνεύμα. Το «φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γάρ ἀποθνήσκωμεν» αποτελεί μία αποτυχημένη θεώρηση της ζωής. Η παρούσα ζωή αποτελεί εκ Θεού στάδιο αγώνος και προπαρασκευής και όχι ευκαιρία για άνομα γλεντοκόπια και ηθική αποχαλίνωση. Αυτά τελειώνουν σύντομα αφήνοντας ένα κενό, που το πλακώνει η ταφόπλακα. Όμως το πλάκωμα φαινομενικό, γιατί μετά απ’ αυτό αρχίζει η πραγματική ζωή. Μας περιμένει ο πτωχός Λάζαρος και άλλους ο πλούσιος… που και αυτός όμως περιμένει τον πτωχό Λάζαρο ακόμη…

Κι όμως ο Χριστός αναμένει. Το βλέπουμε ειδικά στις μέρες μας. Μέρες του πνευματικού κορωνοϊού. Έρχεται ο απόστολος Φίλιππος όπως πλησίασε τότε τον ευνούχο της Κανδάκης και μας απευθύνει ένα ερώτημα με στόχο την αφύπνισή μας. Γνωρίζετε τι ψηφίζετε, τι υπογράφετε και τι κάνετε επιτέλους; Όπως λέγει ο ιερός Αυγουστίνος «αντί να λατρεύουμε τον Θεό που μας δημιούργησε, λατρεύουμε τον Θεό που εμείς δημιουργήσαμε». Τους ολόχρυσους μόσχους που ταπεινώνουν την Εκκλησία και την οδηγούν σε περιπέτειες.

Και εμείς περιμένουμε τον Θεό να επέμβει δραστικά, να χτυπήσει, να εξουθενώσει τους βλάσφημους, τους ενόχους, να αποκαταστήσει την ισορροπία και το μέγα κύρος της αληθείας του πνεύματος. Όμως ο Θεός υπομένει. Μάλλον αποκρίνεται με σιγή. Σιγή φαινομενική, γιατί πάντα ο Θεός και διά μέσου της ιστορίας του κόσμου μας μιλά. Αλλά την σοφία του Θεού, οι πονηρές, βιαστικές, ανυπόμονες καρδιές μας δεν μπορούν να συλλάβουν. Πρέπει να εμπνευσθούμε από την άμετρη αγαθότητα εκείνου, να δούμε τους φταίχτες –μέσα στους οποίους βρισκόμαστε και εμείς– με το άπειρο πατρικό του βλέμμα για να συναισθανθούμε γιατί ο Θεός υπομένει τους κακούς. Γιατί φαίνεται να σιωπά και να ανέχεται, να περιμένει την κάθαρση του κόσμου. Γιατί η χάρη του είναι απέραντη. Η αγάπη του σταθερή και ειλικρινής. Περιμένει όμως να δείξουμε και εμείς οι ίδιοι την ανάλογη υπομονή, απέναντι στους άλλους. Την ίδια επιείκεια. Περιμένει να τον μιμηθούμε. Να γίνουμε συναγωνιστές του.

Ο Ευγένιος Βούλγαρης γράφει στη «Φιλόθεο Αδολεσχία»: Ο Θεός, θέλοντας να παραστήσει τις ευεργεσίες που μας κάνει σαν κάποια ανταπόδοση, ζητά από τον άνθρωπο μία ελεύθερη πειθαρχία και υπακοή, με την οποία και τη μεγαλοσύνη και την παντοδυναμία του ομολογεί και αναγνωρίζει, μα και συγχρόνως περιμένει με ευγνωμοσύνη, μια πλούσια ανταμοιβή και ανταπόδοση. Ευεργετώντας λοιπόν ο Θεός τον άνθρωπο με μεγάλες και θαυμαστές ευεργεσίες, του ζητεί ως αντάλλαγμα μικρά και ασήμαντα πράγματα, που ύστερα του ανταποδίδει και τον αντιβραβεύει γι’ αυτά πλουσιοπάροχα και πολύ θαυμασιότερα, όταν τον βλέπει υπάκουο και πειθαρχικό».

Έτσι με απλά λόγια, λόγω χαμηλής πνευματικής μας στάθμης, ο Θεός μας απευθύνει· «Εγώ σας ανέχομαι, δεν αηδιάζω από την αμαρτωλότητα και την υποκρισία σας και περιμένω. Δε θα ραγίσει η καρδιά σας; Δεν θα αντιληφθείτε το χρέος της αγάπης; Δεν θα φιλοτιμηθείτε να εργασθείτε για την αρετή; Όσο και αν φαίνεται δυσεπίτευκτη η αρετή στις μέρες μας και ξεπερασμένη από το πνεύμα της εποχής, αποτελεί το μέγα αντίδοτο στη νοσούσα κοινωνία. Η συγκλονιστική ανοχή του Θεού μέσα στην ανάστατη εποχή μας, μας προσκαλεί στα έργα της αρετής.

Σύμφωνα με τον Παύλο (Γαλατ. 5,22) η αρετή εκφράζεται μέσω της αγάπης, της χαράς, της ειρήνης, της μακροθυμίας, της χρηστότητος, της αγαθοσύνης, της πίστης, της πραότητος, της εγκρατείας. Όλα αυτά δε, αποτελούν καρπό του αγίου πνεύματος.

Όμως όπως αναφέρει ο Ρουσσώ: «Η αρετή είναι εμπόλεμος κατάστασις. Πρέπει να πολεμώμεν διαρκώς με τον εαυτόν μας».

Στην παρούσα φάση η αρετή ερμηνεύεται μέσω της υπομονής που μας διδάσκει ο Χριστός.

Ας προσέξουμε όμως γιατί «η αρετή έχει πολλούς διδασκάλους, αλλά λίγους μάρτυρες».

Ο Χριστός μας διετέλεσε και διδάσκαλος, αλλά κατέστη και μάρτυς. Εμείς;

Αρίσταρχος