Η Καθαρά Δευτέρα μας δίνει ίσως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαφοράς που υπάρχει μεταξύ του κοσμικού πνεύματος και αυτού των πιστών Χριστιανών.

Από τη μια βλέπουμε να διαφημίζονται μέρες πριν οι εορτασμοί που διοργανώνουν οι Δήμοι για την ημέρα αυτή με φαγοπότι, μουσική και χορό. Αλλά και οι ιδιωτικές μέριμνες αφορούν προετοιμασία ποικιλίας “νηστίσιμων” εδεσμάτων με οινοποσία και σε πολλές περιπτώσεις εκδρομές και περιπάτους στη φύση.

Από την άλλη η Εκκλησία μας, αρχίζοντας η πλέον κατανυκτική περίοδος του έτους, αυτή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μας προτρέπει σε νηστεία και αγώνα κατά των παθών. Προοίμιο αυτού του αγώνα είναι ο Εσπερινός της συγνώμης το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής, που ελευθερώνει την καρδιά μας από κάθε μνησικακία, προκειμένου, με τη βοήθεια του Θεού, να αισθανθούμε τη σοβαρότητα των ημερών που έχουμε μπροστά μας και να επιδοθούμε στην άσκηση με τις δυνάμεις που ο καθένας μας διαθέτει.

Το παράδειγμα μας δίνεται στις Ι. Μονές, όπου το τριήμερο από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την προηγιασμένη της Τετάρτης τηρείται αυστηρότατη νηστεία, χωρίς τη λήψη τροφής και νερού ή με περιορισμένη λήψη νερού. Αυτό εφαρμόζουν και ορισμένοι ευσεβείς πιστοί, εφόσον βέβαια η υγεία τους το επιτρέπει.

Χωρίς να θεωρούμε απαραίτητα αρνητικά όλα τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας που έχουν επικρατήσει στις διάφορες περιοχές της πατρίδας μας, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι τα περισσότερα έχουν τις ρίζες τους στην ειδωλολατρία και δεν μας βοηθούν να προσαρμοστούμε στο κλίμα της περιόδου που ακολουθεί. Αντίθετα η οινοποσία, η κατάχρηση σε “νηστίσιμα” φαγητά και ορισμένοι χοροί μάλλον μας καλλιεργούν περισσότερο τη γαστριμαργία, προκαλούν μέθη και μας θέτουν εκτός ελέγχου. Αυτά όπως είναι φανερό αποτελούν εμπόδια για την αποφασιστική συμμετοχή μας από την αρχή στο άθλημα της εγκράτειας και του περιορισμού των παθών.

Αλλά και όσοι από εμάς επιλέξουμε το δρόμο της νηστείας,

πόσο προσεκτικοί θα πρέπει να είμαστε!

Η αποχή μας μόνο από τις λιπαρές κατηγορίες τροφίμων και ο περιορισμός της ποσότητας που καταναλώνουμε μπορούμε να πούμε ότι είναι το ευκολότερο στάδιο. Μετά την προσαρμογή των πρώτων ημερών, συνηθίζει κανείς και μπορεί να συνεχίσει χωρίς προβλήματα. Για να είμαστε ειλικρινείς, για τους περισσότερους από εμάς δεν πρόκειται τόσο για αυστηρή νηστεία, όσο για μια αλλαγή διατροφής, δεδομένου ότι υπάρχει τέτοια ποικιλία φρούτων και λαχανικών, ξηρών καρπών, αρτοσκευασμάτων και επιδορπίων (μέλι, ταχίνι, μαρμελάδες κ.α.) που καλύπτει με το παραπάνω τις καθημερινές μας ανάγκες. 'Ομως θα πρέπει να καταναλώνουμε απ' αυτά με μέτρο και σύνεση, διαφορετικά υπάρχει φόβος να πέσουμε πάλι σε καταχρήσεις.

Αλλά ο μεγαλύτερος αγώνας βρίσκεται στο να μπορέσουμε να συγκρατηθούμε από τις διάφορες κακές συνήθειες που μας έχουν γίνει δεύτερη φύση και να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε τη συμπεριφορά μας στην καθημερινότητά μας.

Για παράδειγμα, ας κλείσουμε το στόμα μας για κάθε αρνητική φράση που μπορεί να πληγώσει τον αδελφό μας. Ας αποφύγουμε κάθε κριτική των άλλων και ας επικεντρωθούμε σ' αυτή του εαυτού μας. Ας μην ασχολούμαστε με κουτσομπολιά και ας περιορίσουμε την “κοινωνική μας ενημέρωση” μόνο στα τελείως απαραίτητα. Ας ξεχάσουμε, έστω και για λίγο, τη διεκδίκηση των δικών μας δικαιωμάτων και ας προτιμήσουμε να δώσουμε προτεραιότητα στις ανάγκες των συνανθρώπων μας. Ας διαθέσουμε ένα μέρος του χρόνου μας για ν' ακούσουμε το πρόβλημα των μοναχικών φίλων μας και ας προσφέρουμε με αγάπη όποια υλική ή ηθική στήριξη μπορούμε σε κάθε πονεμένο που ζητά τη βοήθειά μας.

Και κάτι ακόμα: 'Οσο λιγότερο βλέπουμε τηλεόραση, τόσο περισσότερο θα διατηρήσουμε την ψυχική μας ηρεμία. Επίσης θα διαθέσουμε το χρόνο μας σε κάτι πιο πνευματικό. Η προσευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου ας μας υπενθυμίζει το πνεύμα του αγώνα μας και γενικά η καταφυγή μας στην προσευχή θα μας στηρίζει και θα μας δυναμώνει. Η μελέτη της αγίας Γραφής και άλλων ψυχωφελών βιβλίων θα μας βοηθήσει να καλλιεργήσουμε μέσα μας αγάπη για το Σωτήρα και Λυτρωτή μας, καθώς και για τους αδελφούς μας.

Και τέλος ας βγάλουμε επιτέλους τον εαυτό μας από το κέντρο του κόσμου και ας περιορίσουμε το περίφημο “Εγώ” μας, που μας προτρέπει συνήθως ν' ακολουθούμε τις επιθυμίες του. 'Ετσι θα υπάρξει χώρος στην καρδιά μας για τον Κύριο και Θεό μας αλλά και για τις ανάγκες του κάθε “πλησίον” μας.

Καλό στάδιο!

Κ. Ρ.