Πολλοί έχουν την ψευδαίσθηση ότι η δουλεία είναι ένας θεσμός του παρελθόντος. Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική. Μπορεί να μην είναι πια θεσμός με νομική υπόσταση, τουλάχιστον σύμφωνα με την διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και το χάρτη των διεθνών οργανισμών, πλην όμως ζει και βασιλεύει στη σύγχρονη κοινωνία και βρίσκει συνεχώς νέους τρόπους μετάλλαξης ώστε να κατορθώνει να επιβιώνει σχεδόν παντού.

  Παράλληλα υπάρχουν πολλοί οι οποίοι ζουν υπό καθεστώς πραγματικής δουλείας, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, σε ορισμένες πρωτόγονες κοινωνίες και σε διάφορες χώρες του τρίτου κόσμου. Η Ουνέσκο έχει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι εκατό χιλιάδες πολύ μικρής ηλικίας παιδιά ζουν υπό καθεστώς πραγματικής δουλείας κι εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες για ένα κομμάτι ψωμί και τα οποία σπάνια έχουν την δυνατότητα να ενηλικιωθούν. Εξακολουθούν επίσης να υπάρχουν οδαλίσκες στα χαρέμια ορισμένων μουσουλμανικών χωρών.

  Πέραν όμως αυτών των φαινομένων που υπάρχουν σε πολλές χώρες του κόσμου και σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς από ότι συνήθως πιστεύεται, η δουλεία έχει βρει άλλες μορφές έκφρασης. Αναπτύσσεται κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες με τους λαθρομετανάστες και στις αναπτυσσόμενες χώρες με το μεροκάματο πείνας με το οποίο αμείβονται οι εργάτες, για να γίνει δυνατή η εξαγωγή ανταγωνιστικών σε εξευτελιστική τιμή προϊόντων στις αγορές των ανεπτυγμένων χωρών.

  Πόσα εστιατόρια στη Νέα Υόρκη, λ.χ., λειτουργούν χωρίς την εργασία παράνομων μεταναστών; Πόσοι αγροί της αμερικανικής και της ελληνικής υπαίθρου (και των άλλων ανεπτυγμένων χωρών) σπέρνουν και συλλέγουν τους καρπούς τους χωρίς τους παράνομους μετανάστες; Τι είδους αμοιβή παίρνουν οι λαθρομετανάστες; Τι τους συμβαίνει όταν αρρωσταίνουν; Πόσες ώρες εργάζονται την ημέρα και τι είδους μεταχείριση υφίστανται; Πόσοι οίκοι ανοχής (άσχετα με την ετικέτα) λειτουργούν με τη συμμετοχή γυναικών χωρίς νόμιμη άδεια παραμονής; Τι είδους κέρδη αποκομίζουν οι δουλέμποροι που μεταφέρουν λαθρομετανάστες στις ανεπτυγμένες χώρες; Πόσο αμείβονται οι εργάτες των χωρών του τρίτου κόσμου, για να μπορούν οι αγορές των ανεπτυγμένων χωρών να έχουν προϊόντα σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές;

  Γιατί το κράτος, που είναι ενήμερο αυτής της κατάστασης, δεν κάνει τίποτε για να αντιμετωπίσει αυτή τη σύγχρονη μορφή δουλείας; Ας γίνει μια επιχείρηση σκούπα στα εστιατόρια της Νέας Υόρκης λ.χ. θα μαζέψουν μέσα σε μια μόνο μέρα περισσότερους από πενήντα χιλιάδες παράνομους μετανάστες. Τους ίδιους αριθμούς θα μπορούσε να συγκεντρώσει μια επιχείρηση στα γκέτο των μεγαλουπόλεων, στο Τσάιναταουν λ.χ. ή στο Γκάμεντ ντίστρικτ κι άλλα εργοστάσια της μεγαλούπολης. Και αυτά φυσικά δεν συμβαίνουν μόνο στη Νέα Υόρκη, συμβαίνουν σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα σ’ όλη την Αμερική, στην Ελλάδα, την Κύπρο και σ’ όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου.

  Γιατί λοιπόν δεν ξεκαθαρίζουν οι κυβερνήσεις την κατάσταση με τη νομιμοποίηση όσων λαθρομεταναστών πληρούν τις προϋποθέσεις και την απέλαση των υπολοίπων; Για τον εξής απλούστατο λόγο. Υπάρχει, άσχετα από τις επίσημες δηλώσεις, μια ένοχη σιωπή αποδοχή της κατάστασης. Αν θέλουμε να έχουμε φτηνά είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, ρούχα, κτλ.), και να μείνει καθηλωμένος ο τιμάριθμος σε χαμηλά επίπεδα, θα πρέπει να παράγονται με χαμηλό κόστος. Αφού λοιπόν οι μισθοί είναι ψηλοί, χρειάζονται αυτοί που θα εργάζονται με μισθό πείνας, για να μην ανεβαίνει η τιμή των προϊόντων. Αντί λοιπόν να τους ονομάζουν δούλους, του ονομάζουν λαθρομετανάστες ή «εργατικό δυναμικό στις αναπτυσσόμενες χώρες» κι έτσι αποφεύγουν τα νομικά και ηθικά διλλήματα.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ