Εἶναι γνωστὸ σ’ ὅλους μας, τὸ λατινικὸ ρητὸ«Vae victis=οὐαὶ τοὶς ἠττημένοις», φράση ποὺ ἐλέχθη κατὰ τὸ Ρωμαῖο ἱστορικὸ Τίτο Λίβιο, ἀπὸ τὸν ἀρχηγὸ τῶν Γαλατῶν Βρέννο, ὁ ὁποῖος, ὅταν οἱ Ρωμαῖοι παραπονέθηκαν ὅτι ὁ χρυσός, μὲ τὸν ὁποῖο θὰ ἐξαγοραζόταν ἡ ἀποχώρηση τῶν Γαλατῶν ἐκ τῆς Ρώμης, δὲν ζυγιζόταν μὲ ἀκρίβεια, ἔρριξε τὸ ξίφος τοῦ πρὸς τὸ μέρος τῶν σταθμῶν τοῦ ζυγοῦ καὶ ἀναφώνησε«vae victis». Τουτέστι ὁ ἡττημένος ἐξαρτᾶται ἀπόλυτα ἀπὸ τὴ διάθεση τοῦ νικητοῦ καὶ τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ τὸν σώσει. Συνεπῶς δὲν ἔχει ἔννοια καὶ σημασία κανένα παράπονο καὶ καμμία διαμαρτυρία.

  Παρόμοιο λατινικό, ρητὸ ποὺ ἐκφράζει τὸ ἴδιο νόημα, εἶναι τὸ λεχθὲν ἀπὸ τὸν Αἰνεία πρὸς τοὺς συμπολεμιστὲς τοῦ κατὰ τὴν ἅλωση τῆς Τροίας' «Una salus victis, nullam sperare salutem=μία σωτηρία ὑπάρχει διὰ τοὺς ἡττημένους, νὰ μὴ ἐλπίζουν σὲ καμμία σωτηρία».
Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων, ἀτομικὰ ὁ καθένας ἢ συλλογικὰ ἡ κάθε ὁμάδα ἀνθρώπων ἡ ὁ κάθε λαὸς προσπαθεῖ νὰ ἐπικρατήσει τῶν ἄλλων ὥστε νὰ εἶναι αὐτὸςκύριος της καταστάσεως καὶ νὰ κατευθύνει τὰ πάντα πρὸς τὸ ἴδιον συμφέρον καὶ ὄφελος.

  Βέβαια ὑπὸ πολλῶν τονίζεται καὶ ἡ σπουδαιότητα τοῦ ἀγῶνος, τῆς προσπαθείας, τοῦ καθήκοντος, ἀσχέτως ἀποτελεσμάτων. Καὶ τονίζεται ὅτι ἡ δόξα πολλὲς φορὲς εἶναι μὲ τὸ μέρος τῶν ἡττημένων, ὅταν αὐτοὶ ἀγωνισθοῦν ὑπεράνθρωπα μὲ ἀπαράμιλλο θάρρος, ἐγκαρτέρηση, σθένος, ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονή.

  Ἐδῶ ἰσχύει τὸ «Gloria victis=δόξα τοὶς ἠττημένοις».

  Ἃς θυμηθοῦμε τὸν Κ. Καβάφη στὸ περίφημό του ποίημα «Θερμοπύλες» ποὺ λέγει' «Τιμὴ σ’ ἐκείνους ὅπου στὴ ζωὴ τῶν/ ὤρισαν νὰ φυλάγουν Θερμοπύλες…καὶ περισσότερη τιμὴ τοὺς πρέπει/ ὅταν προβλέπουν(καὶ πολλοὶ προβλέπουν)/ πὼς ὁ Ἐφιάλτης θὰ φανεῖ στὸ τέλος,/ κ’ οἱ Μήδοι ἐπὶ τέλους θὰ διαβοῦν».

  Ἃς θυμηθοῦμε τὸν τροβαδοῦρο τοῦ ἔπους τοῦ ’40, τὸν Γ. Βλάχο, νὰ γράφει στὴ «Καθημερινή»' «Δὲν πολεμοῦμεν διὰ τὴν νίκην' πολεμοῦμεν διὰ τὴν δόξαν».

  Ἄλλοι πάλι, μελετώντας σὲ βάθος τὴν ἀνθρώπινη ἱστορία καὶ βλέποντας ρεαλιστικὰ καὶ οὐσιαστικὰ τὰ πράγματα, κρίνουν ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ νίκη δὲν συμφέρει πάντοτε.

  Ἃς θυμηθοῦμε τὰ ρητὰ «Πύρρειος νίκη» καὶ «Καδμεία νίκη».

  Ἃς θυμηθοῦμε καὶ πάλι τὸν Γ. Βλάχο, ὁ ὁποῖος σὲ ἄρθρο του στὴ «Καθημερινή», στὶς1-10-1938, μὲ τὸν τίτλο «Εἰρήνη», ἀναλογιζόμενος τί κόστισε στὴν ἀνθρωπότητα ὁ Ἅ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος καὶ ὅτι δὲν πρέπει νὰ γίνει ἄλλος καὶ ἐὰν γίνει θὰ εἶναι σκέτη αὐτοκτονία, γράφει τὰ ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα' «…διεπιστώθη ὡς πικροτάτη ἀλήθεια, ὄχι μεταξὺ τοῦ κόσμου τῶν ἡττημένων ἀλλὰ μεταξὺ τοῦ πλήθους τῶν νικητῶν, ὅτι δὲν εἶναι μόνο ὁ πόλεμος καταστροφή, ἀλλ’ ὅτι καταστροφὴ εἶναι καὶ ἡ νίκη καὶ ὅτι εἶναι πλάνη ἡ ἐκ τῆς ἐπικρατήσεως εὐτυχία».

  Λέγοντας αὐτά, ὁ Γ. Βλάχος, μένει στὰ καταστροφικὰ ἀποτελέσματα τῆς νίκης, ἐπὶ τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς προόδου καὶ τῆς εὐημερίας, τῶν λαῶν καὶ τῶν ἐπὶ μέρους ἀτόμων.

  Ὅμως, ὁ Ρῶσος φιλόσοφος Ν. Μπερδιάγεφ (1874-1948), στὴ πραγματεία τοῦ «Περὶ τῆς δουλείας καὶ τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου» ποὺ ἔγραψε τὸ1939, ἐξετάζει-μεταξὺ ἄλλων- καὶ τὸ θέμα τῆς νίκης, ὄχι μόνο ἐν σχέσει μὲ τὶς καταστροφὲς ποὺ ἐπιφέρει στὸν ὑλικὸ πολιτισμό, ἀλλὰ καὶ ἐν σχέσει μὲ τὴ φθορὰ ποὺ ἐπιφέρει στὴ ψυχὴ καὶ στὸ χαρακτῆρα τοῦ νικητοῦ, καὶ λέγει τὰ ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα' «Ἀλλοίμονο στοὺς νικητὲς καὶ ὄχι στοὺς ἡττημένους. Οἱ νικητὲς εἶναι οἱ πραγματικοὶ σκλάβοι καὶ ὄχι οἱ ἡττημένοι. Γίνονται σκλάβοι τῶν παθῶν τους καὶ ἡ συνείδηση τοὺς σκοτεινιάζει ἐντελῶς. Ὁ νικητὴς ἀντὶ νὰ δειχθεῖ γενναιόδωρος καὶ ἀνθρώπινος, γίνεται σκληρὸς καὶ ἀνελέητος. Διψάει γιὰ καταστροφή' πλημμυρίζει ἀπὸ περηφάνεια' μεθάει ἀπὸ οἴηση καὶ ναρκισσισμό. Ὅσο πιὸ μεγάλη εἶναι ἡ νίκη του, τόσο πιὸ πολὺ θεοποιεῖ τὸν ἑαυτό του. Ἡ νίκη εἶναι ἀπὸ τὰ τρομερώτερα πράγματα στὸν κόσμο».

  Καὶ ἐρχόμαστε στὸν ἅγιο Χρυσόστομο, τὸ μεγάλο δάσκαλο καὶ κήρυκα τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος ἐξετάζοντας τὸ θέμα τῆς νίκης καὶ τῆς ἥττας-ἀπὸ πλευρᾶς χριστιανικῆς κοσμοθεωρίας- λέγειτὰ ἑξῆς' «Στοὺς κοσμικοὺς ἀγῶνες στεφανώνεται ὁ νικητής' στοὺς πνευματικοὺς ὁ ἡττημένος. Στὸ χριστιανισμό, στὸ στάδιο τοῦ Χριστοῦ αὐτὸς εἶναι ὁ νόμος τῶν βραβείων. Ὅλα ἔχουν ὁρισθεῖ ἀντίθετα ἀπὸ τοὺς νόμους τῆς κοσμικῆς λογικῆς. Ἡ νίκη ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴν ἐξουθένωση, τὴν κακοποίηση, τὸν ἐξευτελισμὸ τῶν ἀντιπάλων ἀνήκει στοὺς νόμους τοῦ διαβόλου» (Ε.Π.Ε. 17,499).

  Καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, γιὰ ν’ ἀναφερθοῦμε καὶ σ’ ἕνα ἄλλον πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας, στὸ αὐτοβιογραφικό του ποίημα «Περὶ τὸν ἐαυτοῦβίον», ἀναφερόμενος στὴν ἐγκατάλειψη τοῦ ἐπισκοπικοῦ θρόνου τῆς Κῶν/πόλεως, λόγω τῆς ἀθλίας συμπεριφορᾶς τῶν συνεπισκόπων του, γράφει' «…εἶμαι ζωντανὸς νεκρὸς ἐδῶ/ νικημένος, ἀλλὰ στεφανηφόρος, τί παράξενο/τὸ Θεὸ ἔχοντας φίλο καὶ τοὺς ἐνθέους/ ἀντὶ γιὰ θρόνο καὶ περηφάνεια κούφια (Ε.Π.Ε. 10,171).

  Συνεπῶς σύμφωνα μὲ τὴν πατερικὴ θεολογία, ἡ νίκη ἡ πνευματική, ἡ αἰώνια, ἡ ἀμάραντη, ἡ ἰσχύουσα στὸ διηνεκές, εἶναι αὐτὴ ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ δική μας ἐξουθένωση, κακοποίηση, ἐξευτελισμό, κατατρόπωση ἀπὸ τοὺς ἀντιπάλους μας. Ὁ μεγάλος καὶ ἔνδοξος καὶ αἰώνιος νικητὴς εἶναι ὁ νικημένος Χριστός. Εἶναι ὁ σταυρωμένος καὶ ἐγκαταλειμμένος σχεδὸν ἀπ’ ὅλους Μεσσίας μας. Εἶναι ὁ παντοδύναμος ἀδύναμος. Εἶναι ὁ ἔνδοξος ἄδοξος. Εἶναι ὁ ἀθάνατος θνητός. Εἶναι ὁ ἐξοντωμένος θριαμβευτής. Καὶ αὐτὸ ποὺ συμβαίνει μὲ τὸ Χριστό, συμβαίνει καὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ βαδίζουν «ἑπόμενοι τοὶς ἴχνεσι» αὐτοῦ, τοὺς ἁγίους της Ἐκκλησίας μας. Κι αὐτοὶ εἶναι οἱ νικημένοι νικητές. Οἱ ἐξουθενωμένοι δυνατοί. Οἱ κατατροπωθέντες θριαμβευτές. Οἱ ἄδοξοι ἔνδοξοι. Οἱ θνητοὶ ἀθάνατοι.

  Ἃς τὸ χωνέψουμε ὅλοι μας, ὅτι χριστιανὸς ἐστί' ὁ ἀεὶ κοσμικὰ νικημένος, ἐξουθενωμένος, κυνηγημένος, ἀφανής, ἄσημος, τιποτένιος, διαβεβλημένος διὰ Χριστόν. Ὁ ἀεὶ φέρων τὰ «στίγματα τοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ σώματί του»(Γάλ. 6,17). Ὅπου ὑπάρχει κοσμικὴ δόξα καὶ μεγαλοπρέπεια καὶ ἰσχὺς καὶ κατατρόπωση τῶν ἀντιπάλων διὰ τῆς βίας, ὅπως στὴν αἵρεση τοῦ παπισμοῦ, ἐκεῖ δὲν ὑπάρχει χριστιανισμός.