Ευχαριστώ για την τιμητική πρόσκληση να συμπεριληφθώ στους εισηγητές της σημερινής σύναξης. Κλήθηκα όχι ως ο ειδικός -υπάρχουν ειδικότεροι από μένα- αλλά ως ιστορικός ερευνητής του Νεότερου Ελληνισμού και Επτανήσιος. Εμείς οι Επτανήσιοι έχουμε μακρά πείρα από την παρουσία και δράση του Τεκτονισμού στα νησιά μας.
1. Ο Τεκτονισμός/Μασονία είναι εμβόλιμο μέγεθος στην ελληνορωμαίϊκη κοινωνία, που παρασιτεί στο σώμα της, με συνέπειες οδυνηρές για την συνοχή και ταυτότητά της. Το σημαντικότερο· Ο Τεκτονισμός είναι τοκετός ξένων ωδινών, ξένος τελείως προς την ταυτότητα του Γένους/Έθνους μας, και μάλιστα στην ουσία του μη συμβατός με αυτήν. Έτσι, ενεργεί τον ιδεολογικό διαμελισμό της ελληνικής κοινωνίας, κυρίως στα «υψηλότερα» κοινωνικά στρώματά της, συμβάλλοντας στη διαιώνιση και το βάθεμα του ιδεολογικού μας διχασμού. Η δράση του (από τον 18ο αιώνα) στον δικό μας γεωγραφικό χώρο θεμελίωσε την βεβαιότητα ότι η Μασονία ταυτίζεται με τον αποκρυφισμό και την σκοτεινότητα λειτουργίας και ενέργειας, κάτι που υποστασιώνεται στη γνωστή στα Ιόνια Νησιά και απαξιωτική για κάποιον διατύπωση· «σαν μασόνος».
Ο Ελλαδικός Τεκτονισμός έχει προέλευση αγγλική. Το βρετανικό στοιχείο, όποια και αν ήταν η δραστηριότητά του επιδόθηκε στην ίδρυση (αγγλικών) τεκτονικών στοών. Η «ιεραποστολική» αυτή κινητικότητα ενίσχυσε ουσιαστικά και την προώθηση της βρετανικής πολιτικής. Τα αρχειακά στοιχεία διαψεύδουν τον περί του αντιθέτου ισχυρισμό των δικών μας τεκτόνων, προ πάντων τα αρχεία του Colonial Office (υπουργείου αποικιών) για τα Επτάνησα (1814-1864).
Η πρώτη Στοά στην «καθ’ ημάς Ανατολή» ιδρύθηκε στη Σμύρνη με πρωτοστάτη σε αυτήν την κατεύθυνση τον επιφανή τέκτονα Αλέξανδρο Ντρυμόν.
Από τη Σμύρνη εξαπλώθηκαν οι Στοές στην Κωνσταντινούπολη, με την ίδρυση και εκεί Στοάς το 1848. Το ευρωπαϊκό πολιτιστικό κλίμα και η κοσμοπολίτικη πληθυσμιακή σύνθεση ευνοούσαν την εισαγωγή νέων ιδεών, που έβαινε παράλληλα με την αποδυνάμωση της χριστιανικής πίστης και του συνδέσμου με την ορθόδοξη παράδοση. Δεν είναι συνεπώς περίεργο, που τέκτονες κατείχαν θέσεις και σε αυτό το Φανάρι και το Πατριαρχείο ήδη περί το 1755.
Στα τέλη του 18ου αιώνα, εξ άλλου, είχαν ιδρυθεί Στοές στην Αθήνα, τη Ζαγορά, τα Αμπελάκια, τα Ιωάννινα και τα Ιόνια Νησιά (πρώτος «απολογητής» του τεκτονισμού στην Ζάκυνθο ο κληρικός Αντώνιος Κατήφορος). Ο Τεκτονισμός στηριζόταν κυρίως στο αστικό στοιχείο, κινήθηκε δε στον χώρο των λόγιων, των εμπόρων και των Φαναριωτών.
2. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, στο ελληνόφωνο τμήμα της, έλαβε νωρίς θέση απέναντι στο Τεκτονισμό και την απειλή του για την ελληνορθόδοξη παράδοση, την οποία αναιρεί και μόνη η παρουσία του. Η πρώτη θεωρητική καταδίκη του Μασονισμού στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου έγινε σχεδόν σύγχρονα με την ίδρυση Στοών του. Μαρτυρία αγιορείτικου χειρογράφου υποστηρίζει την έκδοση συνοδικού καταδικαστικού γράμματος το 1745. Αποκήρυττε τους τέκτονες ως «αθέους», με την γνωστή έννοια που είχε η λέξη ήδη στην Καινή Διαθήκη (Εφεσ.2, 12), ως αρνούμενους δηλαδή τον μόνο αληθινό Θεό, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Ο πατριαρχικός αφορισμός, εξ άλλου, του 1793 (Νεόφυτος Β΄) συμπεριελάμβανε «τους Βολταίρους και Φρανκμαζόνας και Ρουσσούς και Σπινόζους –τους πρωτεργάτες δηλαδή της Γαλλικής Επανάστασης.
Πρέπει δε εδώ να υπογραμμιστεί, ότι ο Τεκτονισμός και η εισβολή του στο χώρο της Ρωμαϊκής Εθναρχίας επηρέασαν και τη στάση της έναντι της Γαλλικής Επανάστασης και των Ιδεών της. Άλλωστε, και ο Ναπολέων με τους αδελφούς του ήσαν διακεκριμένοι τέκτονες. Κατά τον καλό γνώστη των πραγμάτων Στήβεν Ράνσιμαν, «οι ιδέες του Τεκτονισμού τον ΙΘ΄ αι. ήσαν εχθρικές προς τις αρχαίες εκκλησίες». Με την εισχώρηση μάλιστα και μερικών Ελλήνων εκκλησιαστικών στη Μασονία επιτεύχθηκε η «εξασθένιση της επιρροής της Ορθόδοξης Εκκλησίας».
Πρόσφατα συνεξέδωσα με τον εκλεκτό φιλόλογο και υποψήφιο διδάκτορα κ. Χαράλαμπο Μηνάογλου πολλά και καλά υποσχόμενο, ένα έργο του 1782, γραμμένο από τον Αγάπιο Κολλυβά Παπαντωνάτο, με τίτλο «Ανατροπή της Φραγκομασωνικής πίστεως». Το ογκώδες έργο δείχνει μια προχωρημένη και τεκμηριωμένη γνώση του Μασονισμού, που μάλιστα αντιμετωπίζεται ως θρησκεία, αναιρετική της Ορθοδοξίας και γενικά του Χριστιανισμού.
Τον 19ο αιώνα ο Τεκτονισμός, η φιλοσοφία και οι επιδιώξεις του, αλλά και η μέθοδός του, έγιναν πλέον σαφή στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα. Το 1839 συνέταξε πολυσέλιδη (ανέκδοτη ακόμη, αλλά παρουσιασμένη επιστημονικά) αναίρεση του Τεκτονισμού, ο τότε Έφορος (1837-1839) –πρύτανης της Ιονίου Ακαδημίας καθηγητής της Θεολογίας, ιερομόναχος Κωνσταντίνος Τυπάλδος- Ιακωβάτος (1795-1867), ο μετέπειτα πρώτος σχολάρχης της Ι. Θεολογικής Σχολής της Χάλκης (Οικουμενικό Πατριαρχείο).
Είναι γνωστή, επίσης, η αντιμασονική δράση του Κοσμά Φλαμιάτου (+1852) και του Αποστ. Μακράκη ((+1905), όπως κατά τον 20ο αιώνα τα έργα του Παν. Τρεμπέλα, του π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, του Ν. Ψαρουδάκη, του Κ. Τσαρούχα, του Β. Λαμπρόπουλου, του Ν. Φιλιππόπουλου κ.ά.
3. Η Εκκλησία της Ελλάδος με την πολυδημοσιευμένη Εγκύκλιό της του 1933, μετά την γνωμάτευση της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, τηρεί στάση σαφή και ρωμαλέα. Με βάση στα κείμενα της Ορθόδοξης Παράδοσης και τα βιβλία του Τεκτονισμού ακολουθεί την άποψη της Διορθόδοξης Επιτροπής (Άγιον Όρος, 1930) και «καταδικάζει» τον Τεκτονισμό, όπως θα πράξει και με άλλα κείμενά της το 1972, 1984 και 1996. Ήδη, το 1933 η Ιερά Σύνοδος δέχεται τον χαρακτήρα του Τεκτονισμού ως θρησκείας, επιμένοντας στην επικινδυνότητά του. «Η Μασονία -δηλώνεται- δεν είναι απλή τις φιλανθρωπική ένωσις ή φιλοσοφική σχολή, αλλ’ αποτελεί μυσταγωγικόν σύστημα, όπερ υπομνήσκει τας παλαιάς εθνικάς θρησκείας ή λατρείας, από των οποίων κατάγεται και των οποίων συνέχειαν και αναβίωσιν αποτελεί. Τούτο όχι απλώς ομολογούσιν, αλλά και εναβρυνόμενοι διακηρύττουσιν αυτοί οι πρόκριτοι των εν ταις Στοαίς διδασκάλων…». Τα συμπέρασμα· «Όντως η Μασονία αποδεδειγμένως τυγχάνει θρησκεία μυστηριακή, όλως διάφορος, κεχωρισμένη και ξένη της χριστιανικής θρησκείας».
Βέβαια αυτά τα αρνούνται επισήμως οι Τέκτονες, διαφωνούν όμως προς τα ίδια τα κείμενα και τις κατά καιρούς διακηρύξεις γνωστών τεκτόνων. Αλλά και η Διορθόδοξη Διάσκεψη του 1930 εχαρακτήρισε την Μασονία «ως σύστημα αντιχριστιανικόν και πεπλανημένον». Υπάρχει δηλαδή αδιατάρακτη συνέχεια στην περί Μασονίας αντίληψη και στάση της Εκκλησίας μας. Το 1782 και ο Αγάπιος Παπαντωνάτος είχε δηλώσει· «Η φραγμασονική πίστις είναι η πλέον επιβλαβεστέρα εις το ανθρώπινον γένος από όσας ασεβείας εστάθησαν από την αρχή του αιώνος έως τη σήμερον». Καταλήγει δε στο συμπέρασμα, ότι ο Τεκτονισμός είναι αντιχριστιανικός και πλήρης ανατροπή του Χριστιανισμού.
Είναι γεγονός ότι η Μασονία με τον συγκρητιστικό της χαρακτήρα («όλα στο ίδιο τσουβάλι») λειτουργεί ως υπερθρησκεία (υπέρθεος ο θεός του Μ.Α.Τ.Σ.) που καταβροχθίζει τα διάφορα θρησκεύματα όσο και αν ισχυρίζεται ότι δεν τα θίγει. Ιδιαίτερα το ασυμβίβαστο με την Μασονία ισχύει για τον (ορθόδοξο) Χριστιανό, διότι ισοπεδώνει τον Χριστό μας, ταυτίζοντάς τον με διαφόρους «μύστες» αρνούμενη βάναυσα την μοναδικότητα και αποκλειστικότητα (Πραξ. 4,12) στη σωτηρία, του μόνου Αληθινού Θεού, του Ιησού Χριστού, που ΜΟΝΟΣ μπορεί να οδηγήσει στην θέωση ως ένωση μαζί Του, διότι δίνει στον άνθρωπο ο Θεάνθρωπος, ό,τι Αυτός έχει, δηλαδή θεότητα, την άκτιστη και θεοποιό Χάρη Του. Αντίθετα, ο Χριστός μας χαρακτηρίζεται από επιφανή τέκτονα (Βρατσάνος «ο μεγάλος Ναζωραίος Μύστης». Στο βιβλίο του («το βιβλίο του Μαθητού») σημειώνει· «Ο σημερινός τέκτων γνωρίζει καλά, ότι η μύησίς του στα τεκτονικά μυστήρια τον έκανε τέκτον όμοιο με τον Ποσειδώνα και τον Απόλλωνα και τον Αμφίωνα και τον Χριστό».
Ο ισχυρισμός άρα Ελλήνων τεκτόνων, ότι παραμένουν πιστοί ορθόδοξοι χριστιανοί, αποδεικνύει ότι αγνοούν τον Χριστιανισμό στο σύνολό του ή ότι είναι απατεώνες. Τρίτον δεν υπάρχει! Γι’ αυτό και ισχύει πάντοτε το ασύμπτωτο και ασυμβίβαστο της ιδιότητας του Τέκτονος με την ιδιότητα του (ορθόδοξου) Χριστιανού, κατά τις διακηρύξεις της Ιεράς Συνόδου μας, που επαναβεβαιώθηκαν από τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο κυρό Χριστόδουλο το 1988 με ένα εγκύκλιο κείμενό του με τίτλο· «Γιατί δεν μπορώ να είμαι μασώνος. Ως Ελλην και Ορθόδοξος Χριστιανός δεν μπορεί να ανήκω στην Μασωνία». Το κείμενο αυτό παραθέτει δέκα σημεία που αιτιολογούν την αποστροφή του στη μασονική ιδιότητα. Στο σημείο 10 γράφει συμπερασματικά· «Η Μασωνία κατά την Εκκλησία μας, είναι σύστημα αντιχριστιανικόν και πεπλανημένον, δια τούτο και δεν συμβιβάζεται η ιδιότης του Χριστιανού με την ιδιότητα του Μασώνου. Οι πιστοί οφείλουν να απέχουν της Μασωνίας, και όσοι παραπλανήθησαν καλούνται να μετανοήσουν και επανέλθουν στους κόλπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας». Και η ακροτελεύτια φράση του κειμένου· «Αν γίνω μασώνος, πρέπει να παύσω να είμαι Ορθόδοξος Χριστιανός και Έλλην»! Συνεπώς, ουδέν πρόβλημα θα υπάρξει, αν η Ιεραρχία μας, για μια ακόμη φορά ανανεώσει τις παλαιότερες διακηρύξεις της για την Μασονία.
π. Γεώργιος Μεταλληνός
*Το παραπάνω κείμενο αποτελεί περίληψη της ομιλίας του π. Γεωργίου στο «ΑΤΤΙΚΟ», στην εκδήλωση της Μητροπόλεως Πειραιώς για την Μασονία.
«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ» 24 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2009
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ