ΕΙΣ ΝΕΟΝ ΕΤΟΣ

Σήμερα είναι 1η Σεπτεμβρίου και η Εκκλησία μας γιορτάζει την αρχή του εκκλησιαστικού έτους. Έχει πρωτοχρονιά. Εμείς οι άνθρωποι όταν έχουμε πρωτοχρονιά, που τη γιορτάζουμε την 1η Ιανουαρίου σύμφωνα με τη δυτική συνήθεια που επικράτησε, λέμε διάφορες ευχές. «Χρόνια πολλά», «καλή χρονιά», «να έχουμε ειρήνη», «να έχουμε υγεία», «ευτυχία» και άλλα παρόμοια.

Η Εκκλησία μας τι εύχεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Βασικά εύχεται να έχουμε την ευλογία του Θεού, τη θεία χάρη, την άφεση των αμαρτιών, την επίτευξη της αγιότητας.

 

Η Εκκλησία εύχεται βέβαια και για ειρήνη, αλλά όχι μόνο με την έννοια την κοσμική, δηλαδή να μη έχουμε πολέμους και φασαρίες διάφορες, αλλά κυρίως με έννοια πνευματική. Να έχουμε ειρήνη με τον Θεό. Αυτό είναι το νόημα του αγγελικού ύμνου «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία». Δηλαδή ήρθε ο Χριστός, μας συνέδεσε ξανά με τον ουρανό, μας ένωσε με το Θεό και έπαυσε η διάσπαση που υπήρχε μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Η κοσμική ειρήνη μερικές φορές είναι και επικίνδυνη γιατί ο άνθρωπος την χρησιμοποιεί για να απολαμβάνει τις αμαρτίες του.

Λέγει ο άγιος Χρυσόστομος (Ε.Π.Ε. 23,227)· τρία είναι τα φοβερότερα είδη των πολέμων·

Πρώτο είδος είναι ο συνήθης πόλεμος. Όταν το έθνος μας απειλείται από τους εχθρούς του.

Δεύτερο είδος όταν πολεμούμε μεταξύ μας και συγκρουόμαστε και έχουμε έριδες και φιλονικίες.

Τρίτο είδος όταν έχουμε διάσταση με τον εαυτό μας· με το εγώ μας· με την προσωπικότητά μας. Όταν άλλα πρέπει να κάνουμε και άλλα θέλουμε ή όταν θέλουμε τα σωστά και κάνουμε τα αμαρτωλά. «Ου γαρ ό θέλω τούτο πράσσω, αλλ’ ό μισώ τούτο ποιώ» (Ρωμ. 7,15) Αυτός ο πόλεμος είναι ο φοβερότερος. Είναι ο πιο επικίνδυνος. Ο πόλεμος που προέρχεται από τους εχθρούς της χώρας μας δεν μπορεί να μας βλάψει σε τίποτα μεγάλο. Μας σφάζουν, μας σκοτώνουν, αλλά δεν μπορούν να μας βλάψουν την ψυχή, αν εμείς δεν το θέλουμε αυτό. ούτε ο δεύτερος πόλεμος μεταξύ μας μπορεί να μας βλάψει. Κι αν άλλοι μας πολεμούν, εμείς μπορούμε να είμαστε ειρηνικοί και ατάραχοι. Ο ψαλμωδός το τονίζει αυτό· «Αντί του αγαπάν με ενδιέβαλον με, εγώ δε προσηυχόμην» (Ψαλ. 108,4). Και αλλού τονίζει το ίδιο· «όταν ελάλουν αυτοίς, επολέμουν με δωρεάν=χωρίς αιτία» (Ψαλ. 119,7).

Συνεπώς τον τρίτο πόλεμο δεν είναι δυνατό να τον αντιμετωπίσουμε εύκολα. Γιατί, όταν το σώμα μας επαναστατεί προς την ψυχή και ξεσηκώνει επιθυμίες φοβερές και οπλίζει τις ηδονές, τότε, αν δεν λυθεί αυτός ο πόλεμος δεν μπορούμε να πετύχουμε τα αγαθά που μας υποσχέθηκε ο Κύριος και να έχουμε ειρήνη μαζί του. Ποιό λοιπόν το όφελος όταν η οικουμένη απολαμβάνει ειρήνη, συ όμως πολεμάς με τον εαυτό σου ή το χειρότερο έχεις υποταχτεί στην αμαρτία;

 

Η Εκκλησία εύχεται και για την υγεία· γιατί η υγεία είναι το μεγαλύτερο υλικό αγαθό, το πιο σπουδαίο. Και έχει ολόκληρο μυστήριο, το μυστήριο του ευχελαίου. Το ευχέλαιο  φυσικά δεν είναι μόνο για την υγεία αλλά και για την άφεση των αμαρτιών και συνδεόταν παλαιότερα με το μυστήριο της εξομολογήσεως. Σήμερα έπαυσε αυτή η σύνδεση, κακώς βέβαια, αλλά οι ευχές «υπέρ υγείας και αφέσεως των αμαρτιών» όπως και η τελική συγχωρητική ευχή, μας υπενθυμίζουν τον αληθινό σκοπό της σημασίας του ευχελαίου, που είναι η αποκατάσταση της φυσικής αλλά και της ψυχοπνευματικής υγείας του ανθρώπου.

Ποτέ όμως η Εκκλησία δεν εύχεται μόνο για την υγεία, μόνο για τις υλικές ανάγκες του ανθρώπου. Παντού και πάντοτε εύχεται «υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, επισκέψεως, συγχωρήσεως και αφέσεως των αμαρτιών και των πλημμελημάτων ημών». Γιατί βλέπει τον άνθρωπο σαν μία ενιαία ψυχοσωματική οντότητα που έχει ανάγκη από σωματική αλλά και ψυχική θεραπεία. Και γνωρίζει πως η ψυχική θεραπεία που συντελείται με την άφεση των αμαρτιών συμβάλλει και στην αποκατάσταση της υγείας.

 

Δυστυχώς εμείς οι χριστιανοί απομονώνουμε την υγεία στις προσευχές μας και την απολυτοποιούμε λες και αυτή είναι το αιώνιο αγαθό και όχι τάλλα. Δίνουμε π.χ. ονόματα για να μνημονεύσουν οι ιερείς στην πρόθεση και για τους ζωντανούς γνωστούς μας βάζουμε επιγραφή «Υπέρ υγείας». Οι ευχές όμως που διαβάζει ο ιερεύς στην πρόθεση κάνουν λόγο για να μας θυμάται ο Θεός· να βρισκόμαστε στη μνήμη του και στο ενδιαφέρον του κι αυτός γνωρίζει τι μας χρειάζεται και τι μας είναι αναγκαίο. «Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου τάδε...». «Υπέρ μνήμης και αφέσεως των αμαρτιών των κεκοιμημένων δούλων σου...». «Μνημόνευσον, ως αγαθός και φιλάνθρωπος, των προσενεγκόντων και δι’ ους προσήγαγον...» λέμε στην τελική ευχή της προθέσεως. Όταν δε συγκεντρώνει όλα τα ψίχουλα από το δισκάριο στο άγιο ποτήριο ο ιερεύς λέγει «απόπλυνον Κύριε τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων σου το αίματί σου τω αγίω». Κι όταν μεταλαμβάνουμε ο ιερεύς λέγει· «Μεταλαμβάνει ο δούλος του Θεού τάδε σώμα και αίμα Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον».

Συνεπώς που δένει το «Υπέρ υγείας» που μόνοι μας και αυθαίρετα βάζουμε στα δίπτυχά μας;

Γιατί δεν προσευχόμαστε με τα λόγια της Εκκλησίας και αυθαιρετούμε και απολυτοποιούμε υλικά αγαθά επίγεια και εφήμερα.

Γιατί ξεχνούμε αυτό που λέγει ο Παύλος «όταν ασθενώ τότε δυνατός ειμί» (Β´Κορ. 12,10).

Γιατί ξεχνούμε ότι «διά πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Πρξ. 14,22). Ο άγιος Λουκάς ο ιατρός, επίσκοπος Συμφερουπόλεως έγραψε στην διαθήκη του ότι είχε πολλές θλίψεις και πολλά βάσανα στη ζωή του, αλλά ποτέ δεν διανοήθηκε να προσευχηθεί για να τον απαλλάξει ο Κύριος, γιατί θυμότανε το ρητό που προαναφέραμε.

Και ο Antony Bloom (+) επίσκοπος των Ρώσων στην Αγγλία, έγραψε στον πατέρα του, όταν υπηρετούσε σαν γιατρός στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ότι κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να πεθάνει· και πήρε την απάντηση από τον πατέρα του ότι δεν έχει σημασία αν πεθάνει, αλλά γιατί και πως πεθαίνει.  Βεβαίως στην ευχαριστία μετά τη θεία κοινωνία λέμε να γίνουν τα άγια δώρα που πήραμε και εις «ίασιν ψυχής και σώματος». Αλλά το βασικό αίτημα και ουσιώδες αίτημα είναι «εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον».

 

Έπειτα η υγεία δεν χορηγείται πάντοτε, γιατί δεν είναι προς το συμφέρον μας.

Όταν ο Χριστός θεράπευσε τους δέκα λεπρούς συνέβη το εξής περίεργο. Ενώ όταν ήταν άρρωστοι είχαν επαφή με το Χριστό, είχαν πίστη, είχαν συνεχή ικεσία, εν τούτοις μόλις θεραπεύτηκαν ξεχάσαν τον Χριστό ολοτελώς, εκτός από έναν που μάλιστα ήταν Σαμαρείτης, και έπαυσαν να έχουν επαφή μαζί του. Το παράδοξο της στάσεως των λεπρών επαναλαμβάνεται συνεχώς μέσα στην ιστορία. Γι’ αυτό και ο Κύριος, επειδή ενδιαφέρεται για μας και την σωτηρία της ψυχής μας, δεν μας χορηγεί πάντοτε την υγεία. Γι’ αυτό να μην απορούμε ούτε να σκανδαλιζόμαστε, όταν συμβαίνει αυτό.

 

Την πατερική σκέψη και προοπτική πάνω στο τι μας συμφέρει και τι πρέπει να ευχόμαστε την παρουσιάζει πολύ όμορφα και ξεκάθαρα ο άγιος Χρυσόστομος. Αυτός σε δύο του ομιλίες που εξεφώνησε το 403 στο ναό των αγίων Αποστόλων, όταν επέστρεψε από την πρώτη εξορία του, ευχήθηκε στους πιστούς, το σκανδαλώδες για την ανθρώπινη λογική και νοοτροπία, «Γένοιτο υμάς αεί θλίβεσθαι» (Ε.Π.Ε. 33, σσ. 415 και 422). Και το δικαιολόγησε κατάλληλα με χωρία από τη Γραφή αλλά και από την πραγματικότητα της εποχής εκείνης. Τα ίδια υποστηρίζει ο άγιος Χρυσόστομος στην πραγματεία που έγραψε στην εξορία του, «Τον εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται», στις επιστολές του προς την διακόνισσα Ολυμπιάδα και σε πλήθος άλλων έργων του.

 

Ευλόγησε μας λοιπόν Κύριε κατά τη νέα χρονιά και καθοδήγησε μας και καλλιέργησέ μας με τα ευχάριστα ή τα λυπηρά της παρούσης ζωής, όπως εσύ θέλεις και νομίζεις ότι είναι σωστό και πρέπον για μας.

 

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

Κορυφή