Το 1833, το 1850 και το 1928 είναι ημερομηνίες που ακούγονταν συχνά κατά την διάρκεια της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην Ελασσόνα και τη Λάρισα από τις 18 έως τις 22 Σεπτεμβρίου. Ίσως οι ημερομηνίες αυτές να ακουστούν και στην προσεχή επίσκεψη του κ. Βαρθολομαίου στα Χανιά, από τις 6 έως τις 8 Οκτωβρίου, αν και η Εκκλησία της Κρήτης ανήκει, ούτως ή άλλως, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς το «μόρφωμα» του Αυτοκέφαλου.
Για όσους δεν γνωρίζουν, το 1833 ήταν η χρονιά που η Εκκλησία της Ελλάδος κήρυξε μονομερώς την Αυτοκεφαλία της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μετά την απόφαση της Βαυαρικής Αντιβασιλείας. Μπορεί ο τρόπος αντιμετώπισης του θέματος από τους Βαυαρούς και η άκρως συγκεντρωτική τους αντίληψη για μια κρατική Εκκλησία να προκάλεσε τότε σχίσμα με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες και την αντίδραση των εκκλησιαστικών ανδρών, όπως ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και άλλων, πλην όμως η ανάγκη για ανεξαρτησία της Εκκλησίας από την Πόλη και από την Πύλη ήταν πραγματική και αίτημα των ίδιων των αγωνιστών του 1821, αλλά και του Ιωάννη Καποδίστρια.
Έτσι πολύ σωστά το ίδιο το Οικουμενικό πατριαρχείο παραχώρησε τελικά το αυτοκέφαλο το 1850, με απαράβατο όρο την τήρηση των εκκλησιαστικών κανόνων και θέσμιων. Αργότερα δε, το 1928, μετά την ενσωμάτωση της Μακεδονίας, της Θράκης και των νησιών του Βορείου Αιγαίου στην Ελλάδα και –μη το ξεχνάμε- τη Μικρασιατική καταστροφή, ανατέθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνον «επιτροπικώς» η διαποίμανση των Μητροπόλεων των περιοχών αυτών στην Εκκλησία της Ελλάδος, για να μην αποδυναμωθεί πλήρως το Πατριαρχείο σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία για την επιβίωσή του μέσα στην Κεμαλική Τουρκία.
Αυτά είναι τα γεγονότα που καλά θα είναι να μη ξεχνάμε, γιατί αλλιώτικα εμφανίζουμε την εικόνα ενός κωμικού τραγέλαφου.
Όταν Μητροπολίτης της Εκκλησίας της Ελλάδος και μάλιστα της παλαιάς Ελλάδος, που συγκροτούν την Αυτοκέφαλη Εκκλησία, όπως έχει κανονιστεί από το ίδιο το Πατριαρχείο, εμφανίζεται «βασιλικότερος του βασιλέως», θρηνωδώντας την παραχώρηση του Αυτοκέφαλου στο «μόρφωμα» της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αυτά έγιναν στην Τρίπολη την περασμένη Δευτέρα, 21 Σεπτεμβρίου, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Βασιλείου. Δεν ξέρω, επίσης, εάν θα έπρεπε να γελάσουμε η να κλάψουμε με το θράσος, την ίδια μέρα στον ίδιο χώρο, του τέως υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, του κ. Λυκουρέντζου, που δεν ντράπηκε να εκμεταλλευτεί προεκλογικά την παρουσία του Οικουμενικού Πα-τριάρχη κ. Βαρθολομαίου.
Κατά τα λοιπά, η καλή γνώση της εκκλησιαστικής τάξης από τον φιλοξενούμενο σε Ελασσόνα και Τρίπολη Πατριάρχη και η μετριοπάθεια του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερώνυμου έσωσαν τα προσχήματα και τα πράγματα. Ο δικαιολογημένος έπαινος του κ. Βαρθολομαίου στην, όντως μεγάλη μορφή, του Κωνσταντίνου Οικονόμου, κατά την επίσκεψή του στην Τσαριτσάνη, γενέτειρα του ανδρός, η, επίσης δικαιολογημένη, επιμονή του Πατριάρχη στην τήρηση των κανόνων σχετικά με τα Σταυροπηγιακά Μοναστήρια, τα οποία εποπτεύει πνευματικώς η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία και οι συχνές αναφορές του, όπως και του Αρχιεπισκόπου, στους πνευματικούς δεσμούς της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο δίνουν το στίγμα μιας καλώς νοούμενης ειρήνευσης μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας.
Ούτε η Εκκλησία της Ελλάδος μπορεί να είναι εθνοεγωτική Εκκλησία, αδύναμο υποχείριο της πολιτικής εξουσίας, ξεκομμένη από το ορθόδοξο γίγνεσθαι σε όλο τον κόσμο –αυτά διασφαλίζουν οι καλές σχέσεις της με το Οικουμενικό και τα άλλα Πατριαρχεία, αλλά και με όλες τις Ορθόδοξες, μεγάλες ή μικρότερες Εκκλησίες-
Ούτε και το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει το δικαίωμα, σύμφωνα με τους κανόνες της ορθόδοξης εκκλησιολογίας, να μετατραπεί σε μια γενική, εφ’ όλης της γης επισκοπική δικαιοδοσία, όπως το Βατικανό.
Οι υπόλοιπες αμετροεπείς κορώνες, όπως είπαμε, μόνο θυμηδία προκαλούν.
Ζώης Διαβατηνός
«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ» 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2009
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ