«Άγγελος μιλά στην παρθένο, γιατί στην Εύα μίλησε ο όφις». Ο άνθρωπος δεν έπεσε μόνος του στην παρακοή, γι’ αυτό ο Θεός δεν τον άφησε στη πτώση του. Κι έρχεται τώρα να εκμαιεύσει την άδεια του ανθρωπίνου γένους, μέσω της Θεοτόκου, για να έλθει στη συχνότητα του ανθρώπου ο ίδιος ο Θεός και με την ενανθρώπισή του και με την επαφή του να τον σώσει. Έρχεται να ελεήσει τον άνθρωπο που πολέμησε ο διάβολος και να συλλάβει τον πολέμιο του ανθρώπου. Έρχεται ο Θεός για να νυμφευθεί το πλάσμα του. Ιδού ο Νυμφίος έρχεται. Και πρώτη τον υποδέχεται η ανύμφευτος νύμφη, η άγαμος μητέρα, η παρθένος Μαρία. Ο ασώματος Γαβριήλ έρχεται στην αμόλυντη παρθένο· ο ελεύθερος από την αμαρτία έρχεται προς αυτήν που δεν επιδέχεται φθορά. Αυτός που δεν γνωρίζει γάμου κοινωνία έρχεται στην αειπάρθενο κόρη.
* * *
«Απεστάλη ο άγγελος Γαβριήλ υπό του Θεού…προς παρθένον μεμνηστευμένη ανδρί, ω όνομα Ιωσήφ» (Λουκ. 1,26-27). Παρθένος μεμνηστευμένη για να παραπλανηθεί ο διάβολος και οι άνθρωποι. Γνώριζε ο διάβολος και όσοι μελετούσαν προσεκτικά τις γραφές, από τον προφήτη Ησαΐα, ότι κάποια παρθένος θα γεννήσει τον Εμμανουήλ, που σημαίνει μαζί μας είναι ο Θεός· ήρθε ο Θεός να ζήσει με μας. Και για να μεγαλώσει όσο το δυνατόν ανενόχλητος ο Ιησούς ως άνθρωπος και οι γονείς του να μη έχουν πολλά προβλήματα, φαίνεται ότι γεννιέται με φυσιολογικές συνθήκες. Ήταν διαταγή και πρόνοια του Θεού αυτό. Ή, για να μιλήσουμε με λόγια της εποχής μας· Σύμφωνο όχι ελεύθερης αλλά επιβεβλημένης από το Θεό συμβίωσης. Ο Ιωσήφ και η Μαρία θα ζήσουν έχοντας όλες τις υποχρεώσεις και τις σκοτούρες των εγγάμων, χωρίς όμως να έχουν τις απολαύσεις τους· εν αντιθέσει με τους σημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι φροντίζουν να κρατούν τις απολαύσεις του γάμου απορρίπτοντας τις υποχρεώσεις που τον συνοδεύουν. Και το κάνουν αυτό σε τέτοιο βαθμό που η συμβίωσή τους καταντά αγελαία και ζωώδης. Εξ ου και «Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης».
«Προς Θεού όχι θρησκευτικά (διηγήματα)»· έλεγε ο Παπαδιαμάντης παρουσιάζοντας τις απόψεις της τότε Αθηναϊκής κοινωνίας. «Προς Θεού όχι ευθύνες»· λένε οι σύγχρονοι ριψάσπιδες του καθήκοντος και του χρέους. Ούτε καν πολιτικό γάμο· όχι, τελείως ελεύθεροι από υποχρεώσεις να συμβιώνουμε. Κι όμως οιαδήποτε διαπροσωπική σχέση έχει ευθύνη. Έχει το ρίσκο ποικίλων δεσμεύσεων. Απαιτεί παραμερισμό του εγώ, υποχώρηση χάριν του άλλου, θυσία ενίοτε του προσωπικού γούστου και συμφέροντος. Η διαπροσωπική σχέση μετατοπίζει το βάρος, από τα δικαιώματα στις υποχρεώσεις. Μάλιστα η βίωση της διαπροσωπικής σχέσης μέσα στην οικογένεια, και δη όταν υπάρχουν και παιδιά, καταργεί τα δικαιώματα και κρατά μόνο τις υποχρεώσεις. Στο «Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης», η διαπροσωπική σχέση μεταβάλλεται σε «συμφωνημένη αμοιβαία χρήση του άλλου». Δεν σχετίζομαι δηλαδή με τον άλλο· απλώς τον χρησιμοποιώ. Όπως γίνεται στο…πορνείο.
* * *
«Απεστάλη Γαβριήλ προς παρθένον, ίνα την ατιμίαν του θήλεος εις τιμήν μεταβάλλη». Μετά την πτώση η γυναίκα υποτάσσεται στον άνδρα, αφού δεν θέλησε να υποταχθεί στον Θεό και έκτοτε ακολουθεί κατιούσα πορεία ατιμώσεως. Στην έβδομη γενεά από τον Αδάμ, εμφανίζεται ο απόγονος του Κάιν, ο Λάμεχ, ο οποίος παίρνει δύο γυναίκες την Αδά και την Σελλά. Δεν αρκέσθηκε η Εύα ν’ απολαμβάνει όλα τ’ αγαθά του παραδείσου εκτός από τον καρπό του δένδρου της γνώσεως του καλού και του κακού. Παρέσυρε δε και τον άνδρα της στην επιθυμία αυτήν. Τώρα δεν αρκείται ο άνδρας στην απόλαυση μιας γυναίκας και ζητά δύο. Αργότερα θα ζητήσει περισσότερες, όσες του επιτρέπουν τα πλούτη του, και θα δημιουργήσει το θεσμό του χαρεμιού, όπου σάπιζαν κυριολεκτικά δεκάδες και εκατοντάδες γυναίκες, απολαμβάνοντας ελάχιστες στιγμές ηδονής· και ζώντας ένα εξοντωτικό ανταγωνισμό μεταξύ τους, ποια να υπερκεράσει τις άλλες και να προσελκύσει τον άνδρα-αφέντη του χαρεμιού. Θλιβερές ιστορίες καταγράφουν οι ιστορικοί πάνω σ’ αυτό το θέμα. Όταν ανανέωναν οι σουλτάνοι τα χαρέμια τους, έβαζαν τις παλλακίδες σε τσουβάλια και τις πνίγανε στο Βόσπορο για να μη τις αγγίξει άλλος και θιγεί ο εγωισμός τους. Πόση η κατάπτωση της γυναίκας!
Και έρχεται τώρα μία παρθένος, που έζησε σκληρές στιγμές χάριν της αποστολής της, με εξοντωτική -από όλες τις πλευρές- άσκηση, να γίνει πρώτη μετά τον Ένα και να σώσει τον κόσμο.
Λέγει ο ιερός Χρυσόστομος· «όταν η γυναίκα υπερτερεί στην αρετή, αυτή διοικεί τον άνδρα»· και αναφέρεται στη περίπτωση που μία γυναίκα έχει άπιστο άνδρα και κείνος δέχεται να συγκατοικεί μαζί της. Αυτή τότε να παραμείνει κοντά του συνιστά ο Παύλος, γιατί αγιάζεται ο άπιστος άνδρας με τη πιστή γυναίκα. «Τι γαρ οίδας γύναι, ει τον άνδρα σώσεις; (Α΄Κορ. 7,16). «Πώς θα τον σώσει;»· αναρωτιέται ο ιερός Χρυσόστομος; Και απαντά ο ίδιος· «με τη διδασκαλία, με τη συμβουλή, με την καθοδήγηση». Μα πώς; Ο Παύλος τ’ απαγορεύει αυτά στη γυναίκα (Α΄ Τιμ. 2,11-14). «Όταν είναι ανώτερη στην αρετή από τον άνδρα τότε επιτρέπεται»· απαντά πάλι ο ίδιος. Κι αυτό συμβαίνει σε κάθε περίπτωση· ο ανώτερος στην αγιότητα αυτός διοικεί κι αυτός υπερτερεί. Ας το ακούσουν αυτό όσοι κόπτονται γι’ αξιώματα και για πρωτοκαθεδρίες με κοσμική νοοτροπία.
* * *
«Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου· ευλογημένη συ εν γυναιξίν». Δεν μπορεί πλέον ο διάβολος να σε πειράξει. Εκεί που σε είχε υποχείριο τώρα γίνεσαι ανεξάρτητη και επίφοβη γι’ αυτόν. Με σένα παρέσυρε τον Αδάμ ο διάβολος, με σένα τον επαναφέρει ο Θεός. Στο ευαίσθητο μέρος που χτύπησε ο διάβολος, σ’ αυτό το μέρος μπαίνει το έμπλαστρο. Εκεί που χτύπησε ο θάνατος τώρα έρχεται η Ζωή. «Διά γυναικός ερύει (f βρύει) τα φαύλα. Διά γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» (P.G. 50,795 Α). Ω Παναγία μας, μητέρα γίνεσαι αυτού που καταδίκασε τον Αδάμ! Αναδεικνύεσαι νυμφοτόκος αμίαντος του χηρεύσαντος κόσμου! Κατέστης έμψυχος ναός του Θεού· ουρανού και γης ισόρροπο οίκημα· αχωρήτου φύσεως χωρίο ευρύχωρο!
Παναγία μας πρέσβευε υπερ ημών. Είσαι η μόνη ελπίδα μας μετά τον υιό σου.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ