Μας καταστρέφει η αγανάκτηση για όσα υποφέρουμε και το παράπονο.
«Εάν νομίζεις ότι έχεις δίκαιο να παραπονείσαι να επικαλεστείς κάποιον που να δεχθεί να σε ακούσει ή αν δεις κάποιον άγιον άγγελον. Διότι τον ανόητο τον καταστρέφει η αγανάκτηση και το παράπονο και τον πλανημένο τον θανατώνει η ζήλεια. Εγώ δε είδα ανόητους να απλώνουν την ρίζα τους, αλλά γρήγορα καταστράφηκε η περιουσία τους. Τα παιδιά τους θα βρεθούν μακριά από την σωτηρία, θα ποδοπατηθούν σε θύρες κατωτέρων και δεν θα βρίσκεται κάποιος να τους γλιτώσει. Την περιουσία τους θα την την οικειοποιηθούν δίκαιοι, αυτοί δε δεν θα εξαιρεθούν από τις δοκιμασίες· η δύναμή τους θα εξαντληθεί και θα εκμηδενισθεί. Και όλα αυτά θα συμβούν, διότι δεν υπάρχει τυχαία ο κόπος στη γη ούτε στα όρη δεν εμφανίζεται τυχαία ο πόνος. Αλλά ο άνθρωπος, επειδή δεν φύλαξε την αθωότητά του, γεννάται με κόπους, όπως οι νεοσσοί του γύπα πετούν στα ψηλά» (Ιώβ 5,1-7).
Ο Ελιφάζ συνεχίζοντας να νουθετεί τον Ιώβ που παραπονείται για τα δεινά που τον βρήκαν, του λέγει ότι αν έχει δίκαιο στις απόψεις του ας του φέρει κάποιον που να συμφωνεί μαζί του ή ας ρωτήσει κάποιον άγιον άγγελο για να δει αν έχει δίκαιο. Ο Ελιφάζ αφήνει να εννοηθεί ότι δεν θα βρεθεί κανένας. Και συνεχίζει να νουθετεί τον Ιώβ λέγοντάς του να προσέχει, διότι αυτόν που είναι ανόητος και δεν σκέφτεται κατά Θεόν τον καταστρέφει ψυχικά η αγανάκτηση και το παράπονο για όσα υποφέρει· τον θανατώνει το «γιατί», που διατυπώνει όταν υποφέρει. Είναι πολύ άξιο προσοχής αυτό που υποστηρίζει εδώ ο Ελιφάζ. Ότι αυτός, που δεν βλέπει θετικά τις όποιες εξελίξεις της ζωής του και δεν εφαρμόζει αυτό που λέγει ο Παύλος «εν παντί ευχαριστείτε» (Α´Θεσ. 5,18), εν τέλει καταρρέει και εξουθενώνεται πλήρως. Ο άγιος Χρυσόστομος μιλώντας σχετικά για το θέμα που εξετάζουμε λέγει τα εξής αξιοπρόσεκτα· «Και τα θλιβερά και τα χαρούμενα γεγονότα είναι αφορμές για να δοξολογούμε και να ευχαριστούμε τον Θεό και είναι αμφότερα ωφέλιμα για μας. Το καλοκαίρι και ο χειμώνας είναι διαφορετικές εποχές, όμως συγκλίνουν στον ίδιο σκοπό· να παράγει η γη άφθονο καρπό. Έτσι τα καλά και τα κακά της ζωής μας έχουν τον ίδιο σκοπό· να δοξολογούμε το Θεό και να προαγόμαστε στην αρετή. Συνέβησαν καλά; Ευλόγησε το Θεό και παραμένουν τα καλά. Συνέβησαν κακά; Ευλόγησε το Θεό και σταματούν τα κακά. Διαφορετικές περιστάσεις το φρόνημά μας όμως ίδιο. Τη γενναιότητα του πλοιάρχου ούτε η γαλήνη τη διαλύει, ούτε η τρικυμία την βυθίζει. Αν κάποιος αντέξει τον πειρασμό με γενναιότητα, τρυγάει απ’ αυτόν και μεγάλο καρπό. Μη φοβηθείς ποτέ τον πειρασμό, αν έχεις γενναία ψυχή. Όλοι οι άγιοι έτσι στεφανώθηκαν. Είναι μεγάλη η θλίψη των σωμάτων, αλλά μεγαλύτερη η άνεση των ψυχών. Είθε πάντοτε να θλίβεστε» (Ε.Π.Ε. 33,416).
Μακάρι πάντοτε να θλιβόμαστε είναι η ευχή του αγίου Χρυσοστόμου! Ευχή που οι κοσμικοί άνθρωποι τη θεωρούν κατάρα και εξόντωση του ανθρώπου κατά τον χείριστο τρόπο, αλλά οι έχοντες «νουν Χριστού» την προσέχουν και την αξιοποιούν.
Και σε άλλη ομιλία του ο άγιος Χρυσόστομος (Ε.Π.Ε. 33,421) τονίζει ότι, αν δεν συμβούν οι δοκιμασίες στους αγίους, δεν αποκαλύπτεται ο πλούτος της ψυχής τους και μένει κρυφός, με αποτέλεσμα να μη δοξάζονται. Στις δοκιμασίες αποκαλύπτονται νέοι φίλοι και δημιουργούνται νέες σχέσεις. «Έτσι έγινε και με τον Χριστό. Ο Καϊάφας τον σταύρωσε και ο ληστής τον ομολόγησε (κι αργότερα ο εκατόνταρχος). Ο Ηρώδης προσπάθησε να τον φονεύσει και οι μάγοι τον προσκύνησαν. Ας μη παραξενεύουν αυτά την Εκκλησία. Αν δε γινόταν αυτά, δε θα φαινόταν ο πλούτος μας· υπήρχε βέβαια, αλλά δε θα φαινόταν. Όπως δηλαδή ο Ιώβ, ήταν βέβαια δίκαιος, δε θα φαινόταν όμως, αν δεν υπήρχαν οι πληγές και τα σκουλήκια. Και ο Θεός, όταν απολογούνταν στον Ιώβ, του είπε· ‘σε μεταχειρίστηκα έτσι όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά για ν’ αναδειχθείς δίκαιος’ (Ιώβ 40,8)». Οι παντοειδείς λοιπόν θλίψεις είναι ο σκληρός αλλά εν τέλει ωφέλιμος και απαραίτητος προπονητής μας, αυτός που μας οδηγεί στη νίκη και την κατά Θεό δόξα. Ο Ιώβ είπε νωρίτερα στην σύζυγό του ότι μίλησε σαν μια άμυαλη γυναίκα (Ιώβ 2,10), όταν προσπάθησε να τον συμβουλεύσει να μη αντιμετωπίσει την δοκιμασία του κατά Θεό. Τώρα όμως ο Ελιφάζ του αποδεικνύει ότι κι αυτός κατάντησε άφρων, σκεπτόμενος παρομοίως.
«Εγώ δε είδα άφρονες να απλώνουν την ρίζα τους, αλλά γρήγορα καταστράφηκε η περιουσία τους». Πολλές φορές μας συνταράσσει η ευτυχία όσων δεν έχουν νουν Χριστού. Η ευτυχία των ασεβών και αμαρτωλών. Αλλά αυτή η ευτυχία είναι προσωρινή και εικονική και η καταστροφή που θα ακολουθήσει σίγουρη και βέβαιη. «Είδα τον ασεβή να υπερυψώνεται και να επαίρεται όπως οι κέδροι του Λιβάνου και σε λίγο χρόνο δεν υπήρχε και τον αναζήτησα για να τον βρω και δεν βρήκα ούτε τον τόπο που βρισκόταν (Ψαλμ. 36, 35-36). Πολλοί λοιπόν ριζοβολούν κυριολεκτικά στην γη, στην ύλη· στηρίζουν τις ελπίδες τους εις επίγεια πράγματα. Εξωτερικά παρουσιάζουν θεαματική άνθηση και ευδαιμονία. Αλλά τα θεμέλια είναι σαθρά και γρήγορα θα υποχωρήσουν, παρασύροντας στην καταστροφή ό,τι έχει οικοδομηθεί πάνω σ' αυτά.
Η καταστροφή αυτή θα παρασύρει και τα παιδιά τους, τα οποία θα ποδοπατηθούν και θα εξευτελιστούν κατά τον χειρότερο τρόπο. Στον 143 ψαλμό ο Δαυίδ παρουσιάζει τα παιδιά των ασεβών και την περιουσία τους ως εξής. «Τα αγόρια τους μοιάζουν με νεόφυτα και θαλερά δένδρα· ευλύγιστα και γυμνασμένα. Και τα κορίτσια τους είναι περιποιημένα ποικιλότροπα και στολισμένα με κοσμήματα σαν ειδωλολατρικές θεότητες, γεμάτα ομορφιά και χάρη. Οι αποθήκες τους γεμάτες, υπερχειλίζουν από αγαθά. Τα πρόβατά τους, πολύτοκα και βελτιωμένης ράτσας, πλημμυρίζουν τις βοσκές στις οποίες εξέρχονται για να βοσκήσουν. Τα βόδια τους κι αυτά βελτιωμένα και υψηλής αποδόσεως σε κρέας και γάλα. Δεν υπάρχει ρήγμα στα τείχη τους ούτε πρόβλημα στην άμυνά τους. Καμμιά κραυγή απελπισίας για τυχόν προβλήματα και κανένα κλάμα για κάποια συμφορά δεν ακούγεται στις πλατείες τους». Κι όμως η καταστροφή επίκειται και θα είναι τραγική. Δεν θα εξαιρεθούν κι αυτοί από τις δοκιμασίες και η δύναμή τους θα εκμηδενισθεί. Κι όλα αυτά δεν συμβαίνουν τυχαία αλλά είναι απότοκα της αμαρτίας των ανθρώπων. Οι θλίψεις θα αναπηδούν στην ζωή μας όπως πετούν στα ύψη οι νεοσσοί του γύπα. Όπως αυτοί πετούν γρήγορα, έτσι οι θλίψεις θα διαδέχονται η μία την άλλη. Ας μην μας εκπλήττει αυτό.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ