ΙΩΒ (ΚΔ'.)
Ο Βαλδάδ επικαλείται την μαρτυρία των αρχαιοτέρων
«Διότι ρώτησε την προγενέστερη γενεά και εξιχνίασε τι πίστευαν οι πρόγονοί μας, αφού εμείς είμαστε χθεσινοί και δεν γνωρίζουμε όπως αυτοί· η ζωή μας επί της γης είναι σαν σκιά (χωρίς πληρότητα και εμπειρία). Μήπως πιστεύεις ότι αυτοί δεν μπορούν να σε διδάξουν και να βγάλουν μέσα από την πείρα τους την αλήθεια της ζωής» (Ιώβ 8,8-10);
Ο Βαλδάδ προκειμένου να υποστηρίξει το επιχείρημά του ότι ο Θεός τιμωρεί τους αμαρτωλούς ανατρέχει στην πείρα των προηγουμένων γενεών. Προτρέπει τον Ιώβ να προσέξει, όχι μόνο τα δικά του επιχειρήματα, αλλά τι υποστηρίζει η πείρα των προηγουμένων γενεών. Η θέση αυτή καθεαυτή του Βαλδάδ ότι πρέπει να επωφελούμαστε από την πείρα των παλαιοτέρων είναι απόλυτα σωστή και σεβαστή. Εδώ φαίνεται πόσο αξίζει αυτό που ονομάζουμε παράδοση. Είναι συλλογική και μακράς χρονικής διαρκείας. Αυτά που ανακάλυψαν μετά από πολλούς κόπους και παθήματα οι πριν από εμάς καλούμαστε εμείς να τα εκμεταλλευτούμε και να τα μεταδώσουμε κι εμείς με τη σειρά μας στους μεταγενεστέρους. Εμείς σαν άτομα λέγει ο Βαλδάδ είμαστε χθεσινοί και εφήμεροι. Η ζωή μας είναι σύντομη και χωρίς σοβαρή υπόσταση όπως η σκιά και συνεπώς δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη γνώση και εμπειρία για ν' αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες και τα προβλήματα της ζωής, τόσο της υλικής όσο και της πνευματικής. Η πείρα των ανθρώπων εν γένει αλλά πολύ περισσότερο η πείρα των αγίων είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αυτοί «εν αρετή βεβιωκότες, και δι' ων έπραξαν, και δι' ων ελάλησαν», μας διδάσκουν ποιά είναι «τα τέλη των ανόμων» και ότι «ου παραμόνιμος αυτοίς η ευπραγία».
Πάνω βέβαια από την πείρα ανθρώπων και αγίων είναι ο λόγος του Θεού, ο οποίος υπάρχει πλέον και γραπτός στα βιβλία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Στην εποχή του Ιώβ, που είναι η εποχή των πατριαρχών, δεν είχε σχηματιστεί ακόμη ο κανόνας της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης και έτσι η γνώση για θεολογικά και πνευματικά θέματα ήταν ελλιπής, αν όχι ανύπαρκτη. Μόνο οι δίκαιοι και οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης είχαν μια προσωπική άμεση καθοδήγηση από τον Θεό. Εάν εμείς, που απολαμβάνουμε σήμερα την ευλογία να έχουμε απαρτισμένο τον κανόνα της Γραφής, μελετούμε τα βιβλία της με ταπείνωση και πνεύμα υπακοής, αγωνιζόμαστε δε να τα βιώσουμε, τότε θα ξεπεράσουμε τους παλαιοτέρους μας που είχαν μόνο ανθρώπινη σοφία και πείρα. Ο ψαλμωδός που το κατανοεί αυτό λέγει· «Ως ηγάπησα τον νόμον σου Κύριε· όλην την ημέραν μελέτη μου εστιν. Υπέρ τους εχθρούς με εσόφισάς με την εντολήν σου, ότι εις τον αιώνα εμή εστιν. Υπέρ πρεσβυτέρους συνήκα, ότι τας εντολάς σου εξεζήτησα» (Ψαλ. 118, 97-100).
«Μήπως θάλλει ο πάπυρος χωρίς νερό ή η καλαμιά υψώνεται χωρίς να ποτιστεί; Δεν ξηραίνεται, ενώ είναι ακόμη στην ρίζα του, χωρίς να προλάβει να θεριστεί, κάθε φυτό, εφόσον δεν ποτίζεται; Έτσι ακριβώς θα είναι τα έσχατα όλων αυτών που λησμονούν τον Κύριο· διότι η ελπίδα του ασεβή θα χαθεί. Ακατοίκητο θα καταντήσει το σπίτι του και αραχνιασμένη η σκηνή του. Αν θέσει στηρίγματα στην οικία του αυτή δεν θα σταθεί· αν δε την ενισχύσει από παντού αυτή δεν θα αντέξει. Μοιάζει με φυτό το οποίο φυτρώνει κάτω από τον ήλιο και μέσα από την κοπριά αναπτύσσεται. Σε σωρό λίθων απλώνεται και ανάμεσα σε χαλίκια (όχι σε παχιά γη) μεγαλώνει. Αν ξεριζώσει κανείς το φυτό, δεν θα φαίνονται καθόλου ίχνη του στο μέρος που φύτρωνε ούτε και θα διακρίνει κάποιο υπόλειμμα κανείς. Διότι η καταστροφή του ασεβή είναι πλήρης στη θέση του δε κάποιος άλλος θα φανεί» (Ιώβ 8, 11-19).
Ο Βαλδάδ προσπαθεί στη συνέχεια ν' αποδείξει τα όσα είπε και με παραδείγματα. Ο πάπυρος και η καλαμιά (βούτομον στο αρχαίο κείμενο) είναι υδροχαρή φυτά που συναντώνται στην Αφρική και μάλιστα στις όχθες του Νείλου. Δεν μπορούν να αυξηθούν και να φθάσουν στην ώρα του θερισμού, αν δεν ποτιστούν με άφθονο νερό. Έτσι και οι άνθρωποι, αν δεν ποτίζονται από τα νάματα της ευσεβείας και της αληθινής θεογνωσίας, δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν επ᾽άπειρον. Ο ψαλμωδός μας λέγει ότι ο άνθρωπος που είναι «εν τω νόμω Κυρίου το θέλημα αυτού, και εν τω νόμω αυτού μελετήσει ημέρας και νυκτός», αυτός θα είναι «ως το ξύλον το πεφυτευμένον παρά τας διεξόδους των υδάτων, ό τον καρπόν αυτού δώσει εν καιρώ αυτού και το φύλλον αυτού ουκ απορρυήσεται· και πάντα όσα αν ποιή, κατευοδωθήσεται». Αντίθετα ο ασεβής θα είναι «ωσεί χνους ον εκρίπτει ο άνεμος από προσώπου της γης» (Ψαλ. 1, 2-4).
Ο ασεβής μοιάζει με φυτό το οποίο αναπτύσσεται σε σαθρό και υγρό έδαφος. Αναπτύσσεται κι αυτό και θάλλει για καιρό. Αλλά δεν είναι το υγιές και μακρόβιο φυτό που θάλλει πάνω στο έδαφος και τα ύδατα της ευσεβείας. Είναι κι αυτό καταπράσινο και ζωηρό, αλλά άδειο και ελαφρό. Έχει εμφάνιση, αλλά δεν αντέχει. Στην παραμικρή προσβολή καταστρέφεται. Η χλόη το πρωί, πριν την ανατολή του ηλίου, θα ανθήσει· και όταν ο καύσων του ηλίου την προσβάλλει θα παρέλθει και θα μαραθεί (Ψαλ. 89,6). Ο απόστολος Παύλος πολύ εύστοχα λέγει ότι ας προσέχει ο καθένας μας πως εποικοδομεί. Το θεμέλιο πρέπει να είναι ο Χριστός. Τα υλικά ανάλογα τι είναι –χρυσός, άργυρος, πολύτιμοι λίθοι, ξύλα, χόρτα, καλάμια– θα τα δοκιμάσει το πυρ και θα φανεί ποιανού το έργο ήταν σοβαρό και ανθεκτικό (Α´Κορ. 3, 10-15). Ο ασεβής λοιπόν, λέγει ο Βαλδάδ, θα χαθεί πανέστιος. Με όλη του την οικογένεια. Με όλη του την συγγένεια. Το σπίτι του θα μείνει ακατοίκητο, έρημο και αραχνιασμένο. Την ζωή του θα την χαρακτηρίζει πάντοτε η αβεβαιότητα και η αστάθεια.
Το συμπέρασμα όσων είπε ο Βαλδάδ
«Ο Κύριος δεν θα απορρίψει τον άκακο άνθρωπο και δεν πρόκειται να δεχθεί κανένα δώρο από ασεβή. Το στόμα των αληθινών ανθρώπων θα το γεμίσει με γέλιο τα δε χείλη τους θα πληρωθούν από δοξολογία προς τον Θεό. Οι δε εχθροί τους θα ντυθούν με ντροπή, ο δε τόπος διαμονής τους θα παύσει να υπάρχει» (Ιώβ 8,20-22).
Μεγάλο πράγμα να είναι κανείς άκακος. Να μη έχει κακία, μίσος, ζήλεια, τάση για εξόντωση και υποταγή των άλλων. Να μη συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, αλλά να χαίρεται τα χαρίσματά του και το έργο που το ανέθεσε ο Θεός. Κλασικό παράδειγμα άκακου ανθρώπου ο απόστολος Παύλος, ο οποίος ενώ μαθαίνει ότι κάποιοι από φθόνο και διάθεση να δημιουργήσουν προστριβές, διχόνοιες και φιλονικίες κηρύττουν το ευαγγέλιο, κι αυτό το κάνουν για να πλήξουν τον Παύλο, που είναι στην φυλακή και συνεπώς δεν μπορεί να δράσει, λέγει ότι αυτός χαίρεται διότι «είτε προφάσει είτε αληθεία Χριστός καταγγέλλεται» (Φιλιπ. 1,15-19). Ο άγιος Χρυσόστομος ερμηνεύοντας την προς Φιλιππησίους επιστολή του Παύλου λέγει ότι ο Θεός εν τέλει θα δώσει ως βραβείο στους ψευδαποστόλους αυτούς την είσοδο στην κόλαση, τους δε κόπους τους γι' αυτή την άνομη ιεραποστολή θα τους προσμετρήσει στο ενεργητικό του Παύλου και θα τον αμείψει ανάλογα! Τι υπέροχο ο άκακος άνθρωπος να νέμεται τους κόπους των κακών! Και πόσο μας φωτίζει το παράδειγμα αυτό ότι εν τέλει ο Θεός από τον ασεβή δεν δέχεται κανένα δώρο. Ακόμη και το πιο άγιο, όταν τα κίνητρα είναι αμαρτωλά.
Επίσης ο Θεός τους αληθινούς ανθρώπους, δηλαδή, εκείνους που δεν υποκρίνονται, που είναι ευθείς και τίμιοι απέναντι τον άλλων, τους ανθρώπους που δεν κολακεύουν ούτε γλύφουν, για να πετύχουν την εύνοιά των άλλων, με απώτερο σκοπό την αρριβιστική τους αναρρίχηση, αυτούς θα τους γεμίσει με γέλιο και χαρά. Ακόμη και δύσκολες και μαρτυρικές καταστάσεις να αντιμετωπίζουν, μπορεί προς το παρόν να απελπιστούν, να αγανακτήσουν και να αθυμήσουν, αλλά εν τέλει θα γεμίσουν από ικανοποίηση, αγαλλίαση και χαρά. Τα χείλη τους συνέχεια θα ευχαριστούν και θα δοξολογούν τον Θεό «εν παντί» (Α´Θεσ. 5,18).
Οι εχθροί τους αντίθετα εν τέλει θα ντυθούν την ντροπή! Θα εξευτελιστούν και θα διαπομπευτούν. Έτσι θα φανεί η πρόνοια του Θεού διά τους ευσεβείς αλλά και η αποστροφή του προς τους αμετανόητους ασεβείς. Κι αυτό δεν είναι κάτι τιμωρητικό αλλά είναι απόρροια της αλήθειας ότι δεν υπάρχει καμμιά κοινωνία του φωτός με το σκότος (Β´Κορ. 6,14). Εφόσον οι ασεβείς παρέμειναν με τη θέλησή τους στο σκότος, δεν έχουν καμμία επαφή με το φως. Δικό τους το λάθος και το αποτέλεσμα που προκύπτει από αυτό. Επιπλέον η κατοικία τους θα καταστραφεί και δεν θα υπάρχει. Διά να κατανοήσουμε πλήρως το ρητό αυτό, ας διαβάσουμε την Αποκάλυψη του Ιωάννου στο 18ο κεφάλαιο, στίχους 21-24.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ