ΙΩΒ (ΚΓ´.)

Ο Θεός είναι απολύτως δίκαιος, όταν απονέμει την θλίψη ή την χαρά

«Τότε πήρε τον λόγο ο Βαλδάδ ο Σαυχίτης και είπε· μέχρι πότε θα λέγεις τις απόψεις σου αυτές, που διατυπώνονται συνεχώς από το φλύαρο στόμα σου, σαν άνεμος που κάνει θόρυβο στο πέρασμά του; Είναι δυνατόν ο Κύριος να αδικήσει κάποιον, όταν τον κρίνει, ή αυτός που από καλοσύνη έκανε τα πάντα είναι δυνατόν να αναστατώσει τον δίκαιο; Εάν τα παιδιά σου αμάρτησαν ενώπιον του Κυρίου, ο Κύριος τα κανόνισε κατά τα αμαρτωλά έργα τους. Εσύ (το μόνο που σου μένει είναι) πολύ πρωί να ξυπνάς και να προσεύχεσαι προς τον Κύριο (χωρίς να παραπονείσαι). Εάν είσαι καθαρός και ειλικρινής, θα ακούσει την δέησή σου και θα σε αποκαταστήσει σε οικία που θα ζεις με την οικογένειά σου με δικαιοσύνη. Θα θεωρηθούν δε λίγα στην εκτίμησή σου τα όσα αγαθά είχες και έχασες, αμύθητα δε (σε ποιότητα και ποσότητα) τα τελευταία» (Ιώβ 8,1-7).

Ερμηνευτής του Ιώβ (Ν. Βασιλειάδης) παρατηρεί ότι οι φίλοι του Ιώβ κάνουν το ίδιο έργο με τους αγγελιοφόρους που μετέφεραν τα άσχημα νέα στην αρχή του βιβλί­ου. Και οι φίλοι και οι αγγελιοφόροι υπηρετούσαν, εν αγνοία τους βέβαια, το σχέδιο του Διαβόλου. Οι μεν πρώτοι για να του σπάσουν το ηθικό τελείως στην φοβερή κα­τάσταση που βρισκόταν, οι δε δεύτεροι για να τον κάνουν δυστυχή και πενθούντα. Θέλει πολύ προσοχή, σύνεση και διάκριση όταν προσπαθούμε να συμπαρασταθούμε σε κάποιον κι όταν μεταφέρουμε ειδήσεις. Ο τρόπος που θα μιλήσουμε, το ύφος, η απλότητα και η λιτότητα στα λόγια, η δήλωση ότι συμπάσχουμε και συμπονούμε μαζί του, η σιωπή κάποιες φορές είναι απαραίτητα στοιχεία, για να μη κάνουμε κακό αντί για καλό και για να μη αποτελειώσουμε ψυχικά και σωματικά αυτόν που διακο­νούμε.

Ο Ελιφάζ δεν απάντησε στον αντίλογο του Ιώβ. Άφησε αυτό να το κάνει ο Βαλ­δάδ, ο οποίος είχε ίδιες ιδέες και αντιλήψεις με αυτόν. Ο Βαλδάδ σκληρύνει τον λόγο. Αποκαλεί τον Ιώβ φλύαρο και πολυλογά. Δεν θεωρεί ο ίδιος τον Ελιφάζ ή τον εαυτό του φλύαρο, αλλά τον φίλο του που υποφέρει. Πόσο περίεργοι είμαστε και πόσο βλέπουμε ελλείψεις μόνο στους άλλους και όχι στον εαυτό μας. Θεωρούμε σπουδαίο πράγμα να ασκούμε κριτική στους άλλους, αλλά το σπουδαιότερο είναι ν' ασκούμε κριτική στον εαυτό μας και να έχουμε αυτογνωσία.

Ο Βαλδάδ κατηγορεί τον Ιώβ όχι μόνο ως φλύαρο αλλά και ως απότομο στις εκ­φράσεις του. Από το στόμα του βγαίνουν όχι μόνο πολλά αλλά και βίαια λόγια, που μοιάζουν με σφοδρό, επικίνδυνο και καταστρεπτικό άνεμο. Ο Βαλδάδ υποστηρίζει ότι ο Θεός που από καλοσύνη έκανε τα πάντα είναι αδύνατο να αδικήσει κάποιον ακόμη κι όταν τον κρίνει. Και αυτό είναι σωστό, αλλά το να υποστηρίζει ότι ο θάνα­τος των παιδιών του, ο βίαιος και ξαφνικός, ήταν αποτέλεσμα αμαρτιών τους, αυτό είναι μία άποψη των ανθρώπων, οι οποίοι θεωρούν ότιδήποτε θέτει τέλος στην ζωή μας ή στην κατά κόσμο ευτυχία μας ως αποτέλεσμα τιμωρίας. Όμως οι πατέρες και οι άγιοι της Εκκλησίας μας υποστηρίζουν ότι οι δοκιμασίες πολλές φορές είναι οι αγωγοί εκτάκτων και ασυνήθιστων δωρεών του Θεού και ότι η κατά κόσμο ηδονή οδηγεί αργά ή γρήγορα στην οδύνη, ενώ οδύνη που αντιμετωπίζεται κατά Θεόν οδηγεί στην άρρητη και αφάνταστη υπερφυσική και θεϊκή ηδονή. Οι ασκήσεις των ειδικών δυνάμεων του κάθε στρατού είναι απάνθρωπες, σκληρότατες και μαρτυρικές. Το ίδιο και των αθλητών που αγωνίζονται για μεγάλα βραβεία. Δεν σημαίνει ότι τους εξασκούν οι προπονητές και οι εκπαιδευτές γιατί θέλουν να τους βασανίσουν, αλλά γιατί έτσι πετυχαίνουν υπεράνθρωπα αποτελέσματα και ασυνήθιστα βραβεία. Η καλύτερη απάντηση βἐβαια στα ερωτήματα του Ιώβ αλλά και στις εσφαλμένες απόψεις φίλων και εχθρών του είναι η ενσάρκωση και η μαρτυρική εις το έπακρον ζωή του Χριστού μας, που ήταν ο αγιώτερος και τελειώτερος των ανθρώπων αλλά συγχρόνως και ο πιο βασανισμένος και μάρτυρας. Γι' αυτό και ο Ιώβ αποτελεί τύπο του Χριστού και τμήματα του βιβλίου του διαβάζονται την Μεγάλη Εβδομάδα.

Ο Βαλδάδ σωστά συνιστά στον Ιώβ να καταφεύγει στην προσευχή με σπουδή και πόθο, αυτό σημαίνει το να ξυπνά πρωί, και να μη παραπονείται αλλά ικετευτικά και δοξολογικά να τον επικαλείται. Αυτό βέβαια το έκανε ο Ιώβ στην αρχή των κακών που τον βρήκαν, λέγοντας ότι «ως τω Κυρίω έδοξεν ούτω και εγένετο· είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον εις τους αιώνας» (Ιώβ 1,21).

Ο Βαλδάδ διατείνεται επίσης ότι εάν είναι ο Ιώβ καθαρός και ειλικρινής, θα ακού­σει την δέησή του ο Θεός και θα τον αποκαταστήσει σε οικία που θα ζει με την οικο­γένειά του με δικαιοσύνη. Και σε αυτό ο Βαλδάδ δεν έχει δίκαιο, όπως δεν έχουν δί­καιο και όσοι ιεροκήρυκες λένε ότι αν προσευχηθείς με πίστη ο Θεός ακούει την προσευχή σου. Είναι θέμα του Θεού πότε θα μας δώσει τα όσα του ζητούμε. Εκείνος γνωρίζει τι μας ωφελεί και τι μας χρειάζεται. Πρέπει να ζητούμε το θέλημα του Θεού να γίνεται και όχι το δικό μας. Μεγάλοι άγιοι δεν εισακούσθηκαν σε κάποιες προσευ­χές τους. «Σου αρκεί η χάρη μου» είπε στον απόστολο Παύλο ο Θεός, όταν του ζήτη­σε να τον απαλλάξει από τον σκόλοπα που τον βασάνιζε (Β´Κορ. 12,7-9). Και ο Χρι­στός προσευχήθηκε να παρέλθει το ποτήριο της σταυρικής του δοκιμασίας, πλην όμως αν δεν το ήθελε ο Πατέρας του, ας γινόταν όπως εκείνος ήθελε (Ματθ. 26,36-46 και Λουκ. 22,39-46).

«Θα θεωρηθούν δε λίγα στην εκτίμησή σου τα όσα αγαθά είχες και έχασες, αμύθη­τα δε (σε ποιότητα και ποσότητα) τα τελευταία (που θα αποκτήσεις)» λέγει στο τέλος ο Βαλδάδ. Ο απόστολος Παύλος θα πει πολύ αργότερα ότι ο Θεός μπορεί τα πάντα να κάνει «υπερεκπερισσού ων αιτούμεθα ή νοούμεν» (Εφεσ. 3,20). Ο Θεός, όταν κάτι μας ωφελεί και μας προάγει στην αρετή, και εμάς και τους άλλους, ξεπερνά τις προσδοκίες μας και τα όνειρά μας. Μόνο που πλουτίζει την ψυχή μας όχι δια μιας αλλά με «βήμα σημειωτόν». Το αμυδρό και ελάχιστο φως της αυγής γίνεται το μεση­μέρι εκτυφλωτικό και πληθωρικό. Ο μικρός σπόρος γίνεται μεγάλο δένδρο που φω­λιάζουν τα πετεινά του ουρανού και βρίσκουν σκιά και ανάπαυση πλήθος άλλων. Μη αδημονούμε λοιπόν για τα ελάχιστα που έχουμε, αλλά ας προσδοκούμε τα μεγάλα και τεράστια που θα μας χαρίσει ο Θεός. Βέβαια τις δωρεές στην πληρότητα και τέλεια ποιότητα θα τις απολαύσουμε στην μέλλουσα ζωή.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ