Από τα πιο ενδιαφέροντα και ευρύτερα γνωστά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης είναι και το βιβλίο του Ιώβ. Ονομάζεται έτσι από το όνομα του προσώπου του οποίου περιγράφει την ζωή, τα πάθη και την καταπληκτική υπομονή που τα υπέμεινε.
Το θέμα του βιβλίου είναι ότι πάντοτε δεν ισχύει ο κανών ότι οι θλίψεις προϋποθέτουν αμαρτίες του ανθρώπου και επέρχονται για να τιμωρηθεί και να συνετισθεί ο αμαρτωλός. Και οι άγιοι επιτρέπει ο Θεός να δοκιμάζονται και όχι μόνο οι αμαρτωλοί. Μάλιστα η μεγάλη αγιότητα αποδεικνύεται όχι τόσο από τα θετικά και αγαθά έργα, που μπορεί να επιτελέσει κάποιος, όσο από την κατά Θεό υπομονή και ειρήνη και απάθεια την οποία επιδεικνύει στα ποικίλα μαρτύρια τις ζωής, τα οποία άλλους ανθρώπους, που δεν έχουν ισχυρή πίστη, τους οδηγούν στην μελαγχολία, στην απελπισία, στη νευρασθένεια, στην αυτοκτονία. «Οίδα σου τα έργα και την θλίψιν και την πτωχείαν· αλλά πλούσιος ει ...» λέγει ο Χριστός προς τον επίσκοπο Σμύρνης (Αποκ. 2,9). Έχει ο επίσκοπος θλίψη, πτωχεία αλλά και συκοφαντία από τους Ιουδαίους, όπως λέγει πιο κάτω το κείμενο της Αποκαλύψεως. Αυτά είναι τα γνωστά του και κύρια έργα του. Αλλά παρά ταύτα ή μάλλον λόγω αυτών των δεινών που αντιμετωπίζει είναι πλούσιος πνευματικά και ηθικά. Πλούσιος κατά Θεό και επιτυχημένος στη ζωή. Έχει κοινωνία με τα πάθη του Χριστού συνεπώς θα έχει κοινωνία και στην ανάσταση και στην δόξα του (πρβλ. Φιλιπ. 3,10).
Συνεπώς πολλές φορές ο δίκαιος πάσχει όχι γιατί έχει αμαρτίες, όχι για να παιδαγωγηθεί ή τελειοποιηθεί, αλλά «ίνα φανερωθή τα έργα του Θεού εν αυτώ» όπως είπε ο Κύριος για τον εκ γενετής τυφλόν, του κατά Ιωάννη ευαγγελίου (Ιω. 9,3). Ο Ιώβ λοιπόν παραδίδεται όπως θα δούμε στα χέρια του Σατανά, για να δοκιμαστεί αλλά και για να θριαμβεύσει και έτσι τελικά να δοξαστεί ο Θεός, που έχει τέτοιους αγίους, που ο Σατανάς δεν μπορεί να τους κάμψει με τίποτα.
Ο Ιώβ δεν ήταν Ισραηλίτης αλλά Άραβας που ζούσε στην Αυσίτιδα χώρα, η οποία βρισκόταν μεταξύ Ιδουμαίας (περιοχή νότια της Ιουδαίας και της Νεκράς Θαλάσσης) και Αραβίας και παρουσιάζεται στο βιβλίο ως μονοθεϊστής. Έζησε την εποχή των Πατριαρχών του Ισραήλ, ως εικάζουν οι ερμηνευτές, παίρνοντας αφορμή από τα νομίσματα, και τα μουσικά όργανα της εποχής του, που είναι τα αντίστοιχα της εποχής των Πατριαρχών, και την ηλικία που έφθασε.
Ο Ιώβ αναφέρεται από τον προφήτη Ιεζεκιήλ (14,14·16·20) ο οποίος τον εξισώνει ως προς την αγιότητα και την τιμή με τον Νώε και τον προφήτη Δανιήλ, κορυφαίες προσωπικότητες της Παλαιάς Διαθήκης, που έζησαν στα πιο αμαρτωλά περιβάλλοντα της ιστορίας, χωρίς να χάσουν κάτι από την αρετή και την ευσέβειά τους. Ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος στην Καινή Διαθήκη επίσης αναφέρεται στην τέλεια υπομονή του Ιώβ και τον θέτει ως υπόδειγμα για όλους τους χριστιανούς (5,11). Συνεπώς Παλαιά και Καινή Διαθήκη τον προβάλλουν και τον θέτουν ως το τέλειο υπόδειγμα για μίμηση από τους πιστούς.
Το βιβλίο του Ιώβ στο πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο είναι σε μορφή ποιήματος, εκτός του προλόγου και του επιλόγου, που έχουν γραφεί σε πεζό λόγο. Το ποίημα αυτό ανήκει στην διδακτική ή σοφιολογική ποίηση, όπως και τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης Παροιμίαι, Εκκλησιαστής, Σοφία Σολομώντος και Σοφία Σειράχ. Ενώ το βιβλίο των Ψαλμών και το βιβλίο Άσμα Ασμάτων ανήκουν στην λυρική ποίηση, που εκφράζει θρησκευτικά συναισθήματα.
«Υπήρχε κάποιος άνθρωπος στην Αυσίτιδα χώρα, ο οποίος ονομαζόταν Ιώβ. Και ο άνθρωπος εκείνος ήταν αληθινός, άμεμπτος, δίκαιος, θεοσεβής και απέφευγε κάθε πονηρό πράγμα».
Έτσι αρχίζει το βιβλίο του Ιώβ. Υπήρχε ένας άνθρωπος στην Αυσίτιδα χώρα. Δεν ήταν μυθικό πρόσωπο αλλά ιστορικό. Δεν ήταν υπεράνθρωπος αλλά ένας συνήθης άνθρωπος όπως όλοι οι άλλοι. Το τονίζει αυτό η αγία Γραφή, διότι θα εξιστορούσε την αρετή του που ξεπερνά αφάνταστα τα συνήθη ανθρώπινα κατορθώματα και έτσι δεν μας αφήνει να σκεφθούμε ότι ήταν κάποιο ιδιαίτερο ον και ειδικά προικισμένο με ανώτερες δυνάμεις. Παρουσιάζει λοιπόν την ανθρώπινή του φύση για να θαυμάσουμε την πρόθεση του. Άνθρωπος λοιπόν κατά την φύση, άγιος θαυμαστός κατά την πρόθεση και τον αγώνα του. Ο άγιος Χρυσόστομος μιλώντας σε ομιλία του για τις αρετές των αποστόλων και μάλιστα του Πέτρου και του Παύλου και ακούγοντας από κάτω τον λαό να φωνάζει «μα αυτοί ήταν οι μέγιστοι των αποστόλων» τονίζει ότι υπήρξαν άνθρωποι με δύο χέρια και δύο πόδια, μια γυναίκα τους γέννησε και ήταν καρπός της σχέσεως των γονέων τους. Αλλά με την πίστη και την θέλησή τους ο Θεός τους χαρίτωσε σε αφάνταστο βαθμό. Οι σύγχρονοι άγιοι που απαρτίζουν το αγιολόγιο του εικοστού αιώνα αποδεικνύουν έμπρακτα αυτό που υποστήριζε ο άγιος Χρυσόστομος.
Δεν ζούσε στην χώρα του Ισραήλ ούτε ήταν Ισραηλίτης αλλά Άραβας η Ιδουμαίος. Ο Θεός σε κάθε εποχή έχει τους δικούς του σε κάθε τόπο, φυλή και λαό. Άβελ, Σημ, Ενώχ, Νώε, Αβραάμ και οι απόγονοί του, Ιώβ, χήρα Σαρεπτών Σιδωνίας, Ναιμάν ο Σύρος, Χαναναία, εκατόνταρχος που θεράπευσε τον δούλο του ο Χριστός, Κορνήλιος και ούτω καθ' εξής μέχρι και των ημερών μας. Ενώ ζούσε σε χώρα πονηρή και διεφθαρμένη, εν τούτοις αυτός υπήρξε ενάρετος και δίκαιος σε αφάνταστο βαθμό. Ο Θεός ενώ άφησε τους ανθρώπους ελεύθερους να κάνουν ό,τι θέλουν εν τούτοις δεν άφησε τον Εαυτό του άγνωστο και χωρίς μαρτυρία (Πραξ. 14,7). Παντού είχε τους αγίους του και και υπήρξε «θαυμαστός εν τοις αγίοις αυτού» (Ψαλμ. 67,36).
Ονομαζόταν Ιώβ και το όνομά του, λόγω της ζωής του, δοξάστηκε αιώνια. Διότι εμείς είμαστε που προσδίδουμε αξία ή απαξία στο όνομά μας. Κάιν, Ησαύ, Ιούδας, Άρειος, Νεστόριος έγινα ονόματα καταραμένα που κανένας χριστιανός δεν τα βγάζει στους απογόνους του και ούτε θέλει να τα ακούει. Τα χρησιμοποιούμε πλέον όταν θέλουμε να κακοχαρακτηρίσουμε κάποιον ή να τον ελέγξουμε πολύ έντονα, μήπως και συνέλθει. Αντίθετα ονόματα που είχαν άγιοι και ένδοξοι κατά Θεό άνθρωποι έγιναν ευλογημένα, περιζήτητα και τα χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να εγκωμιάσουμε και να βραβεύσουμε κάποιον. Πολύαθλος Ιώβ, σύγχρονος Ιώβ, ιώβεια υπομονή είναι φράσεις που ακούγονται και γράφονται συχνά σε κάθε εποχή σε όλους τους πολιτισμένους λαούς.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ