Μετά την ανάληψη του προφήτη Ηλία αρχίζει η ιστορία του μαθητή του, του προ­φήτη Ελισαίου, η οποία εί­ναι το ίδιο ενδιαφέρουσα και σπουδαία. Ας την μελετήσου­με στις λεπτο­μέρειές της.

Η εξυγίανση των νερών της Ιεριχώς.

Οι άνδρες της Ιεριχώς, όπου βρισκόταν ο Ελισαίος τότε, είπαν στον Ελισαίο ότι η περιοχή τους είναι ωραία, όπως βλέπει και ο ίδιος, αλλά τα νερά της δεν είναι κατάλ­ληλα, γι' αυτό η χώρα έγινε άγονη. Του ανέφεραν το πρόβλημά τους, ώστε εμμέσως να τον παρακαλέσουν για να το επιλύσει. Οι προφήτες, οι απόστολοι και γενικά οι άγιοι είναι ευεργέτες των ψυχών αλλά και των σωμάτων. Διότι ο άνθρω­πος είναι ψυχή και σώμα. Ο Θεός λοιπόν φροντίζει και για τα δύο. Το κακό είναι ότι οι άνθρω­ποι πλησιάζουν τον Θεό κυρίως για το σώμα, αδιαφορώντας για την ψυχή. Είναι χα­ρακτηριστικό ότι όταν οι πιστοί φέρουν τα ονόματά τους για να τα μνημο­νεύσει ο ιε­ρέας στην θεία λειτουργία, συνήθως για τους ζώντες γράφουν μόνο υπέρ υγείας. Η Εκκλησία όμως πάντοτε εύχεται «υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, επι­σκέψεως, συγχωρήσεως και αφέσεως των αμαρτιών των δούλων του Θεού...», βλέποντας ενιαία και καθολικά τον όλον άνθρωπο και μη ξεχωρίζοντας το σώμα από την ψυχή. Καλόν είναι να διδασκόμαστε από την πράξη της και να την μιμούμεθα στις προσωπικές μας προ­σευχές.

Ο Ελισαίος, μόλις άκουσε το πρόβλημά τους, αμέσως παρήγγειλε να του φέρουν μία καινούργια, μικρή, πήλινη στάμνα και να ρίξουν μέσα αλάτι. Το αλάτι δεν καθι­στά τα νερά πόσι­μα ούτε κατάλληλα για πότισμα ούτε και η ποσότητα ήταν αρκετή, αν υπο­θέσουμε ότι το αλάτι ήταν ωφέλιμο. Αλλά η πράξη του Ελισαίου ήταν συμβο­λική και δοκίμαζε την πίστη αυτών που τον παρακολουθούσαν. Όπως ο Χριστός έβα­λε λάσπη στα μάτια του εκ γενετής τυφλού, για να τον θεραπεύσει, πράγμα παράλο­γο και αφύ­σικο για την τύφλωση (Ιω. 9,6).

Αφού έφεραν την στάμνα, ο Ελισαίος πήγε στην πηγή των νερών και έρριξε το αλάτι λέγοντας ότι ο Κύριος εξυγιαίνει τα ύδατα κι από δω και στο εξής δεν θα δη­μιουργούν θάνατο και ερήμωση στη γη, στους ανθρώπους και τα ζώα. Και πράγματι τα νερά έγιναν πόσιμα και ωφέλιμα για όλους, για πάντα. Η αναφορά ότι ο Κύριος έκανε το θαύμα, δείχνει ότι ο Θεός είναι ικανός να αλλάζει την φύση των στοιχείων. Η κάμινος των Τριών Παίδων, την εποχή του Ναβουχοδονόσορα, έκαιγε τους φρου­ρούς του και δρόσιζε τους πιστούς παίδες. Για να δροσιστεί κανείς έπρεπε να μπει στην κάμινο και όχι να στέκεται απέξω! Επίσης η αναφορά στον Κύριο δείχνει ότι ο Ελισαίος έχει την χάρη του Κυρίου και είναι εντολοδόχος του και εξουσιοδοτημένος από εκείνον για να κάνει, ό,τι κάνει. Συνεπώς θα πρέπει να τον υπακούν.

Η τιμωρία των παιδιών της Βαιθήλ

Ο Ελισαίος μετά το θαύμα της εξυγιάνσεως των νερών της Ιεριχώς πήγε στην Βαι­θήλ. Εκεί ως γνωστό υπήρχε το ένα από τα δύο αγάλματα χρυσών δαμάλεων που είχε στήσει ο Ιεροβοάμ για να λατρεύουν οι Ισραηλίτες (πρβλ. Γ´ Βασ. 12,26-33), ο πρώτος βασιλιάς του βορείου βα­σιλείου του Ισραήλ, μετά την διχοτόμηση του κράτους των Εβραίων, σε βόρειο βασί­λειο του Ισραήλ (δέκα φυλές) και σε νότιο βα­σίλειο του Ιούδα (δύο φυλές), για να αποτρέψει την επαφή με το ναό του Σολο­μώντος, ώστε να μη έχουν καμμία εξάρτησ­η με το νότιο βασίλειο οι υπήκοοι του και να μη υπάρχει ελπίδα να ενωθούν ξανά τα δύο βασίλεια. Το ένα άγαλμα ήταν στην Βαιθήλ, προς το νότο, κοντά στο βασί­λειο του Ιούδα, και το άλλο στο μέρος της φυ­λής Δαν, προς το βορρά. Τα δύο αυτά αγάλ­ματα, όπως και η δημιουργία ιερέων και εορτών από τον Ιεροβοάμ, είχαν ως αποτέλε­σμα να επικρατήσει η ειδωλολατρία, σε τέτοιο βαθμό, ώστε αυτή να εκριζω­θεί μόνο με την πτώση και διάλυση του βορείου βασιλείου του Ισραήλ.

Η Βαιθήλ λοιπόν ήταν κέντρο και προπύργιο της ειδωλολατρίας και συνεπώς αντι­θρησκευτικό μέρος για την λατρεία του αληθινού Θεού. Λόγω του γεγονότος αυτού και η στάση των κατοίκων της μάλλον ήταν εχθρική προς τους απεσταλμένους του Θεού. Βασικό αμάρτημα των Ισραηλιτών κατά την αγία Γραφή (Β´ Παραλειπομένων 36,16) ότι «μυκτήριζαν τους απεσταλμένους του Θεού και περιφρονούσαν τα λόγια του και ενέπαιζαν τους προφήτες». Ενώ εισερχόταν λοιπόν ο Ελισαίος στην Βαιθήλ παιδιά με εχθρική διάθεση τον πλησίασαν και άρχισαν να τον ειρωνεύονται φωνάζο­ντας περιπαικτικά· «ανέβαινε φαλακρέ, ανέβαινε». Κάποιοι ερμηνευτές εδώ υποστη­ρίζουν ότι τα παιδιά είναι σαν να λένε «ανέβα και συ στους ουρανούς», σαν τον Ηλία εννοείται, «για να ησυχάσουμε και με σένα».

Είναι πολύ άσχημο και απάνθρω­πο να ειρωνευόμαστε ένα συνάνθρωπό μας για κάποια φυσική του έλλειψη. Τότε του προσθέτουμε θλίψη πάνω στη θλίψη του. Και κοροϊδεύοντας αυτόν ουσιαστικά κο­ροϊδεύουμε τον Θεό που τον έπλασε έτσι ή έστω παραχώρησε να γεννηθεί έτσι. Το αμάρτημά μας είναι μεγαλύτερο, αν το άτομο που ειρωνευόμαστε είναι και εκπρόσω­πος του Θεού. Στην περίπτωση αυτή είμαστε πέρα για πέρα ασεβείς. Ειδικώτερα ο Ελισαίος είχε ήδη φήμη θαυματουργού αγίου ανδρός, αφού έσχισε τον Ιορδάνη και πέρασε διά ξηράς, αλλά και ευεργέτου των Ισραηλιτών, αφού εξυγίανε τα νερά της Ιεριχώς.

Ο Ελισαίος γύρισε και κοίταξε τα παιδιά, που συνέχιζαν αδιάκοπα να τον ειρωνεύο­νται, και, αφού εκείνα δεν σταμάτησαν, τα καταράστηκε επικαλούμενος το όνομα του Κυρίου. Αμέσως μετά το γεγονός αυτό βγήκαν από το δάσος δύο αρκού­δες και κατασπάραξαν από τα παιδιά σαράντα δύο άτομα. Το ότι ήταν τόσα πολλά τα παιδιά σημαίνει ότι ο Ελισαίος αντιμετώπισε καθολική ειρωνεία από τη νεολαία της Βαιθήλ και το ότι ο Θεός συνήργησε στην τιμωρία αυτή σημαίνει ότι έπρεπε να γίνει. Η ανοχή του Θεού, όταν παρεξηγείται και γίνεται αιτία να συνεχίζεται το κακό, σταματά και έρχεται η παιδαγωγική δοκιμασία, η οποία  –όσο σκληρή και να είναι– μας προφυλάσσει από χειρότερες, αιώνιες και πιο έντονες τιμωρίες.

Ο Ελισαίος από την Βαιθήλ πήγε στο Καρμήλιο όρος, προφανώς για προσευχή και περισυλλογή, και από εκεί επέστρεψε στην Σαμάρεια.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ