Το πένθος του Ελισαίου

Ο Ελισαίος, αφού ύμνησε τον Ηλία, έσχισε τα ρούχα του σε δύο μέρη. Η διπλή πνευματική δωρεά του Ηλία προς αυτόν και η ανάθεση της αρχηγίας των προφητών και του προφητικού έργου δεν αρκούν για να χαρεί και να ικανοποιηθεί. Αγαπούσε τον πνευματικό του πατέρα και ένιωθε έντονα την ανάγκη και της σωματικής παρου­σίας του. Εφόσον ζούμε σε αυτόν τον κόσμο των αισθήσεων και έχουμε τα υλικά σώματα, κάθε στέρηση της σωματικής και αισθητής παρουσίας των αγαπημένων μας προσώπων μας στοιχίζει. Ανάλογα δε με την δύναμη της συναισθηματικής μας σχέσεως θρηνούμε και ξεσπούμε σε διάφορες εκδηλώσεις πόνου και απελπισίας. Δεν είμαστε στωικοί ούτε βουδιστές ούτε αναίσθητοι.

Βεβαίως όταν προχωρήσουμε στην πίστη και την κατά Χριστό καλλιέργεια, και μάλιστα μετά την ανάσταση του Χριστού και της βεβαιότητας που αποκτήσαμε ότι ο άνθρωπος δεν χάνεται με το φτυάρι του νεκροθάφτη, αποφεύγουμε, πρέπει να απο­φεύγουμε, τις υπερβολικές εκδηλώσεις πένθους όπως τα μοιρολόγια, το να μαδούμε τα μαλλιά μας, να σχίζουμε το πρόσωπό μας, να κραυγάζουμε γοερά και ασταμάτη­τα, ως άθεοι και μη έχοντες ελπίδα (πρβλ. Α´ Θεσ. 4,13). Ο Χριστός, όταν έχασε το φίλο του τον Λάζαρο που πολυαγαπούσε, απλώς δάκρυσε, δίνοντας μας έτσι το μέτρο και τα όρια του πένθους. Ο άγιος Χρυσόστομος παρατηρεί επ' αυτού ότι στην ανάλη­ψη του Χριστού υπήρξαν άγγελοι παρόντες, οι οποίοι βεβαίωσαν τους μαθητές ότι ο Χριστός θα ξανάρθει πάλι κατά τον ίδιο τρόπο (Πραξ. 1,11), για να μη πάθουν οι μα­θητές ότι έπαθε ο Ελισαίος, ο οποίος δεν είχε κάποιο άγγελο να παρίσταται και να του λέγει ότι ο Ηλίας θα ξανάρθει. Και ο μεν Ηλίας φεύγοντας άφησε μόνο τη μηλω­τή του στον Ελισαίο, ο δε Ιησούς έστειλε το Άγιο Πνεύμα το οποίο έδωσε τη δυνα­τότητα στους μαθητές να μη κάνουν ένα μόνο Ελισαίο αλλά πολλούς και μάλι­στα πολύ λαμπρότερους και μεγαλύτερους του Ελισαίου.

Η μηλωτή

Ο Ελισαίος έσχισε τα ρούχα του σε ένδειξη πένθους και πόνου. Αλλά έτσι κι αλ­λιώς δεν θα τα χρειαζόταν πλέον. Από δω και πέρα θα είχε ως ρούχο την μηλωτή του Ηλία, την οποία του έριξε καθώς αναλαμβανόταν προς τον ουρανό. Του την έρριξε πρώτη φορά όταν τον κάλεσε να τον ακολουθήσει, ενώ εκείνος όργωνε τα χωράφια του. Τώρα του την ρίχνει οριστικά πλέον, αφού είναι ο διάδοχος και αντικαταστάτης του. Σαν υλικό ρούχο δεν είχε μεγάλη αξία, αλλά σαν ρούχο που φορούσε ο μεγάλος προφήτης είχε ανυπολόγιστη συναισθηματική αλλά και πνευματική αξία. Ὀ,τι σχετί­ζεται με τους αγίους καθίσταται πολύτιμο και αξιοσέβαστο. Πάντως θα πρέπει να προσέχουμε να μη τιμάμε μόνο τα αντικείμενα των αγίων, αλλά και τα λόγια τους και το παράδειγμά τους. Είναι παράλογο αλλά και ασεβές να ασπαζόμαστε το ευαγγέλιο και να το έχουμε σε περίοπτη θέση, αλλά να μη το διαβάζουμε με πόθο και δίψα και το σπουδαιότερο να μη αγωνιζόμαστε να το εφαρμόζουμε συνεχώς και αδιαλείπτως.

Ο Ελισαίος πρέπει να επιστρέψει τώρα στους άλλους προφήτες, που είχαν μείνει στην απέναντι όχθη του Ιορδάνη. Αν αυτός θεωρεί τον εαυτό του ορφανό και ολο­μόναχο και νιώθει απαρηγόρητος, πολύ περισσότερο αυτοί. Πρέπει λοιπόν να τους συναντήσει και να τους στηρίξει. Επιπλέον πρέπει να δει αν έχει πάρει την χάρη να κάνει τα σημεία που και εκείνος έκανε. Αν είναι όχι τυπικά μόνο αλλά και ουσιαστι­κά ο διάδοχός του. Επιστρέφοντας συναντά τον Ιορδάνη ο οποίος προηγουμένως είχε σχιστεί στα δύο και τον οποίο πρέπει να περάσει ξανά τώρα. Ο Ελισαίος χτυπά με την μηλωτή τα νερά του Ιορδάνη, όπως τα χτύπησε ο Ηλίας προηγουμένως, αλλά τα νερά δεν σχίστηκαν. Ο Ελισαίος γεμάτος απορία και έκπληξη είπε· «Πού είναι ο Θεός του Ηλία»; Δηλαδή γιατί δεν εμφανίζεται, γιατί δεν ενεργεί; Και ξαναχτύπησε τα ύδατα και αυτά τώρα σχίστηκαν και μπόρεσε έτσι να περάσει και να συναντήσει τους άλλους προφήτες που τον περιμένανε. Το τελευταίο λοιπόν θαύμα του Ηλία έγι­νε το πρώτο θαύμα του Ελισαίου και απέδειξε ότι είχε πάρει πλέον την χάρη του. Το θαύμα αυτό έγινε με την ενέργεια της μηλωτής. Ο Ηλίας έδειχνε την παρουσία του με τη μηλωτή του. Ο άγιος Χρυσόστομος παρατηρεί ότι των αγίων η αρετή είναι τόσο μεγάλη, που όχι μόνο τα λόγια τους, ούτε μόνα τα σώματά τους, αλλά και τα ιμάτια τους και η σκιά τους και η τέφρα τους είναι σεβαστά από την κτίση, από τους δαίμονες, από τους πάντες.

Ο Θεός βέβαια στην αρχή δοκίμασε τον Ελισαίο, όπως δοκίμασε και τον Ηλία που περίμενε την βροχή και εκείνη αργούσε. Είδαμε ότι έστελνε τον υπηρέτη του να βλέπει προς την Μεσόγειο θάλασσα, αν φαίνονται σύννεφα, και ότι ο υπηρέτης πήγε και ήλθε επτά φορές και μόλις στην εβδόμη παρατήρησε ένα μικρό συννεφάκι, όσο το ίχνος του πέλματος ενός άνδρα. Ο Θεός δοκίμασε επίσης τον Ηλία, όταν ανα­γκάστηκε να τραφεί από τα απαγορευμένα από τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης κο­ράκια ή από την αλλόφυλη και αλλόθρησκη χήρα των Σαρεπτών, ενώ ο νόμος απα­γόρευε τη σχέση Ιουδαίων με εθνικούς. Πάντα ο Θεός δοκιμάζει τους πάντες και μάλιστα δοκιμάζει τους μεγάλους αγίους του, γιατί αυτοί δεν πρόκειται να τον αρνηθούν ό,τι κι αν τους κάνει.

Οι άλλοι προφήτες που περίμεναν στην Ιεριχώ, μόλις είδαν το θαύμα, είπαν ότι αναπαύεται το πνεύμα του Ηλία στον Ελισαίο, γι' αυτό ενεργεί η μηλωτή του. Αμέσως πήγαν να τον συναντήσουν και μόλις τον είδαν τον προσκύνησαν. Όπως οι Ισραηλίτες υπετάγησαν στον Ιησού του Ναυή, όταν πέθανε ο Μωυσής, (Ιησ. Ν. 1,17), έτσι υπετάγησαν και οι προφήτες στον Ελισαίο. Αυτόν που τιμά ο Θεός πρέπει να τιμάμε και εμείς. Αυτός που έχει τη χάρη του Θεού και τα «στίγματα του Κυρίου Ιησού» (Γαλ. 6,17) είναι εις «τόπον και τύπον» του Θεού. Συνεπώς θα πρέπει οι απε­σταλμένοι του Θεού να έχουν και το πνεύμα του Θεού και τη χάρη του, όχι μόνο την νομική και τυπική διαδοχή. «Και τρόπων μέτοχος και θρόνων διάδοχος» λέγει το απολυτίκιο των ιερομαρτύρων επισκόπων.

Οι «υιοί των προφητών», όπως ονομάζει η αγία Γραφή τους μαθητές των προφη­τών, ζήτησαν τότε να ψάξουν πενήντα δυνατοί άνδρες από αυτούς να βρουν τον Ηλία, γιατί σκέφθηκαν ότι ναι μεν τον πήρε πνεύμα Κυρίου από μπροστά τους και τον ανύ­ψωσε στον ουρανό, αλλά μπορεί να τον έρριξε μετά στον Ιορδάνη ή σε κάποιο βου­νό. Δεν μπορούσαν να σκεφθούν ότι όντως έφυγε ζωντανός από αυτή την ζωή. Ο Ελισαίος αρνήθηκε, αλλά εκείνοι τον πίεσαν τόσο, που ντράπηκε να συνεχίσει να αρ­νείται και εν τέλει τους το επέτρεψε.

Έρχονται στιγμές που οι πνευματικοί πατέρες, όταν αμφισβητούνται, αφήνουν την ίδια την πραγματικότητα να διδάξει τα πνευματικά παιδιά τους. Ο Ιωάννης, ο πρόδρομος και βαπτιστής του Χριστού, όταν ήταν στην φυλακή, έστειλε να ρωτή­σουν τον Χριστό αν είναι αυτός που περιμένανε ή πρέπει να περιμένουν κάποιον άλλο. Γιατί το είπε ο Πρόδρομος αυτό; Μήπως δεν πίστευε στον Χριστό; Πίστευε και μάλιστα αυτός ήταν που τον προφήτεψε και τον έδειξε και τον βάπτισε. Αλλά, επειδή μερικοί μαθητές του Προδρόμου αμφισβητούσαν ότι ο Χριστός είναι ο Μεσσίας και συνεπώς μεγαλύτερος από τον πνευματικό πατέρα τους, παρ' όλες τις συστάσεις του Προδρόμου, ο Ιωάννης τους στέλνει ο ίδιος να ρωτήσουν για να πειστούν από μόνοι τους. Και ο Χριστός τους απάντησε έμμεσα και με διάκριση ότι πέστε στον Ιωάννη αυτά που ακούτε και βλέπετε· ότι τυφλοί βλέπουν, χωλοί περπατούν, λεπροί καθαρί­ζονται, κωφοί ακούνε, νεκροί εγείρονται και οι πτωχοί ακούνε ευχάριστα μηνύματα και μακάριος θα είναι αυτός που δεν θα σκανδαλιστεί με το πρόσωπό μου (Ματθ. 11, 2-6).

Οι πενήντα άνδρες έψαξαν για τρεις μέρες, αλλά δεν τον βρήκαν. Επέστρεψαν τότε στον Ελισαίο, ο οποίος βρισκόταν στην Ιεριχώ, και εκείνος τους είπε· «δεν σας είπα να μη ψάξετε». Έτσι με την έρευνα των πενήντα ανδρών η Γραφή φρόντισε να πι­στοποιηθεί η αλήθεια της αναλήψεως του Ηλία στους ουρανούς, για να μη μπορεί κανείς στο μέλλον να την αμφισβητήσει. Τον Ηλία δεν θα τον βρούμε σ' αυτήν τη γη, σημειώνει κάποιος ερμηνευτής, αλλά εις τον παράδεισο, αν αγωνιστούμε να τον κα­τακτήσουμε, με τη βοήθεια του Θεού βέβαια.

Εδώ τελειώνει η ιστορία του προφήτη Ηλία, ο οποίος μοιάζει πολύ με τον Μωυσή αλλά και τον τίμιο Πρόδρομο. Το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης Σοφία Σειράχ (48,1-10) πλέκει εξαίσιο ύμνο προς τον μεγάλο προφήτη. Ας τον αναζητήσουμε κι ας τον διαβάσουμε.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ