Το πλήρες κείμενο της συνεντεύξεως έχει ως ακολούθως.
«Ο ισχυρός άνδρας της Αγίας Έδρας, στη συνέντευξή του στον «ΑτΚ» παραδέχεται ότι ο διάλογος για την ένωση των δυο Εκκλησιών προχωρά με αργούς ρυθμούς, ωστόσο αναφέρει ότι απαιτείται σοβαρή αντιμετώπιση των ζητημάτων που εξετάζονται από τη Μικτή Επιτροπή Ορθοδόξων και Καθολικών και σε αυτό το πλαίσιο δεν μπορούν να πιεστούν τα πράγματα. Ο καρδινάλιος Βάλτερ Κάσπερ αναφέρεται στα «αγκάθια» αυτού του διαλόγου και στο φλέγον ζήτημα του πρωτείου του Πάπα και στο ρόλο του στο ενδεχόμενο της ενωμένης Εκκλησίας. Όπως υπογραμμίζει, πρωτείο και συνοδικότητα είναι θεσμοί που βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση και το ένα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το άλλο. Τονίζει, ακόμη, ότι δεν “αρκεί μόνο να προχωρά ο διάλογος σε υψηλό επίπεδο, όταν αυτός δεν έχει γίνει αποδεκτός από τη βάση”.
Σε πρόσφατη ομιλία σας, στη Θεσσαλονίκη, αναφέρατε ως βασικά ζητήματα στην πορεία του διαλόγου για την ένωση των δυο Εκκλησιών τα θέματα του πρωτείου του Πάπα, του φιλιόκβε (διαφορετική προσέγγιση για την παρουσία του Αγίου Πνεύματος) και της ουνίας. Ποιο κατά την γνώμη σας αποτελεί το μεγαλύτερο «αγκάθι».
Μέχρι τώρα, στο διάλογό μας, αναφερθήκαμε στο ζήτημα του επισκόπου Ρώμης και ιδιαίτερα στο πρωτείο του Πάπα. Αυτό το θέμα είναι θεμελιώδες και για την αντιμετώπιση των άλλων δυο ζητημάτων. Η κοινή βάση αντιμετώπισής του είναι τα όσα ίσχυαν την πρώτη χιλιετία της ενωμένης χριστιανικής εκκλησίας, όπου υπήρχε κάποιος ρόλος αποδεκτός σε Ανατολή και Δύση. Ωστόσο, δεν έχουμε καθορίσει ακόμη το ρόλο του μέσα στην οικουμενική Εκκλησία. Βέβαια, την πρώτη χιλιετία, ο ρόλος του επισκόπου Ρώμης και η άσκηση του πρωτείου του συνδέονται με το θέμα της συνοδικότητας. Δεν είναι όμως ένα ζήτημα μόνο ακαδημαϊκό, θεολογικό και επιστημονικό, αλλά και θέμα βιώματος, αδερφικής σύμπνοιας και αγάπης μεταξύ του επισκόπου της Ρώμης και του επισκόπου της Κωνσταντινουπόλεως. Εκτός από τον επίσημο διάλογο των δυο επιτροπών, έχουμε τα τελευταία χρόνια και διάλογο αγάπης μεταξύ των δυο εδρών και των δυο Πατριαρχών. Οι δυο Εκκλησίες αντιμετωπίζουμε τις ίδιες προκλήσεις και πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε σε πνεύμα διαλόγου. Πρέπει να δώσουμε μια κοινή μαρτυρία για όλα αυτά τα θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο κόσμο.
Συνδυάζεται το πρωτείο του Πάπα με τη συνοδικότητα, που εφαρμόζεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία;
Στον διάλογο ξεκινάμε με αφετηρία ένα βασικό κανονικό κείμενο το 34ο Κανόνα, που αναφέρεται σ’ αυτό ακριβώς το θέμα. Σε αυτό το κείμενο υπάρχει μια σημαντική διακήρυξη. Ότι ο πρώτος δεν μπορεί να κινηθεί χωρίς τους άλλους και οι άλλοι χωρίς τον πρώτο. Ο πρώτος συντονίζει, συγκαλεί το συνοδικό σύστημα. Δεν υπάρχει συνοδικό σύστημα χωρίς τον πρώτο και το αντίστροφο, είναι αλληλοεξαρτώμενοι. Επίσης στην Καθολική Θεολογία, ο Πάπας δε λειτουργεί ως ανεξάρτητος, δηλαδή εκτός του σώματος της Εκκλησίας. Εκφράζει αυτό το οποίο αποτελεί τη συνείδηση της Εκκλησίας.
Διαπιστώνετε όμως και εσείς ότι ο διάλογος αυτός προχωράει με αργούς ρυθμούς..
Είναι αλήθεια. Χρειάζεται όμως υπομονή και δεν μπορούμε να πιέσουμε τα πράγματα γιατί είναι ζητήματα που απαιτούν σοβαρή αντιμετώπιση. Ο διάλογος, επίσης πρέπει να έχει και μια αποδοχή από το πλήρωμα της Εκκλησίας και γι’ αυτό απαιτείται χρόνος. Εν τέλει, η ενότητα της Εκκλησίας είναι δώρο Θεού, είναι έργο του Αγίου Πνεύματος.
Συμμετοχή των πιστών
Υπάρχει, ωστόσο, η εντύπωση ότι οι πιστοί δε γνωρίζουν τα του διαλόγου και ότι αυτός γίνεται περισσότερο σε θεολογικό επίπεδο και δεν τους αγγίζει.
Αυτό δεν μπορούμε να πούμε ότι αληθεύει εκ μέρους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενώ βλέπουμε ότι ο τύπος ασχολείται εκτενώς με αυτό το θέμα. Η ενημέρωση των πιστών είναι και η συμβολή των δημοσιογράφων, οι οποίοι θα πρέπει να γνωστοποιήσουν στον κόσμο τις παραμέτρους των συζητήσεων που γίνονται.
Για το σχίσμα δε ρωτήθηκαν οι πιστοί. Η ενότητα των δυο Εκκλησιών πρέπει να ξεκινήσει από τον κόσμο;
Βεβαίως. Δεν αρκεί μόνον να προχωρά ο διάλογος σε υψηλό επίπεδο, όταν δεν είναι αποδεκτός από τη βάση. Σ’ αυτό μπορούν να βοηθήσουν οι ιερείς, οι οποίοι είναι κοντά στο λαό. Πρόσφατα, επισκέφθηκε τη Ρώμη μια ομάδα ιερέων από την Αθήνα. Η συμβολή του κλήρου στην κατεύθυνση της ενότητας είναι πολύ σημαντική.
Υπάρχει όμως και το ζήτημα της ουνίας, το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Το κείμενο το οποίο έχουμε υπογράψει στη Μικτή Θεολογική Επιτροπή που συγκλήθηκε στο Μπαλαμπάντ του Λιβάνου αναφέρει ότι η ουνία δεν είναι ούτε το μοντέλο ούτε το πρότυπο της ένωσης των δυο Εκκλησιών. Αποτελεί μια εκκλησιολογία του παρελθόντος. Όμως οι εκκλησίες αυτές -οι οποίες έπειτα από διάφορες ενώσεις ανά τους αιώνες, υφίστανται- έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν. Δεν είναι όμως επαναλαμβάνω το μοντέλο με το οποίο επιζητούμε την ενότητα.
Εκτίμηση για το Άγιον Όρος.
Το Άγιον Όρος αποτελεί ένα χώρο από τον οποίο προέρχονται πολλές αντιδράσεις για τον διάλογο που αφορά την ένωση των δυο Εκκλησιών.
Νομίζω ότι ο μοναχισμός έχει τις ίδιες αρχές τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση. Και ο δυτικός μοναχισμός αναφέρεται στις ίδιες πατερικές πηγές του ανατολικού μοναχισμού, για παράδειγμα στον Άγιο Βασίλειο, στον Άγιο Αθανάσιο.. Η Δύση έχει αντλήσει πολλά από τον ανατολικό μοναχισμό. Είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους έχει μεγάλη σημασία η ανταλλαγή των μοναχικών εμπειριών Ανατολής και Δύσεως. Ο μοναχισμός αποτελεί ένα χώρο, που εμπλουτίζει την Εκκλησία, ανήκει στην πνευματικότητά της. Πλην όμως χρειάζεται και πνεύμα μετανοίας εκ μέρους του μοναχισμού.
Θα θέλατε κάποια στιγμή να επισκεφθείτε το Άγιον Όρος;
Θα ήμουν πολύ ευτυχής να το επισκεφθώ.
Ποια είναι η εικόνα που έχετε στο Βατικανό για τη Μοναστική Πολιτεία του Άθω;
Έχουμε βαθύτατη εκτίμηση για το βίωμα του μοναχισμού στο Άγιον Όρος. Θα ήμασταν πολύ ευτυχείς, αν είχαμε κάποιο διάλογο με τους μοναχούς. Δε θα είχαμε αντιρρήσεις να ακούσουμε τα επιχειρήματά τους. Είμαστε έτοιμοι για διάλογο, με όλες τις επιφυλάξεις και τις αντιδράσεις που υπάρχουν από την άλλη πλευρά. Για τον οικουμενισμό, έχει μεγάλη σημασία να ακουστούν και οι φωνές των μοναχών».
«ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ» 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ