Ο ιερός Χρυσόστομος στην όγδοη του επιστολή προς την διάκονο Ολυμπιάδα1, την οποία γράφει από την εξορία, προσπαθώντας να την παρηγορήσει για όσα άθλια συνέβαιναν στον χώρο της Εκκλησίας, την προτρέπει «ν’ αναλογισθεί τα βραβεία που θα πάρει για τα κατορθώματά της, τα φαιδρά στεφάνια, τη χορεία μαζί με τις παρθένες…». Και για να προλάβει αντίρρηση της Ολυμπιάδας, ότι αυτή δεν είναι παρθένος, αφού παντρεύτηκε –έστω και για λίγο– και στο τέλος έμεινε χήρα, της λέγει ότι κατά τον απόστολο Παύλο «παρθένος δεν είναι εκείνη που είναι απλώς άγαμη και απαλλαγμένη από την συνουσία ανδρός, αλλ’ εκείνη που φροντίζει ν’ αρέσει στον Κύριο». «Ο άγαμος μεριμνά τα του Κυρίου, πως αρέσει τω Κυρίω… η άγαμος μεριμνά τα του Κυρίου, ίνα η αγία και σώματι και πνεύματι· ο δε γαμήσας ή η γαμίσασα μεριμνά τα του κόσμου· πως αρέσει τη γυναικί… ή τω ανδρί…
(Α΄ Κορ. 7,32-34)».
Γι’ αυτό, συνεχίζει ο άγιος Χρυσόστομος, και οι πέντε παρθένες, επειδή είχαν μεν την ελεημοσύνη (το έλαιον δηλαδή) αλλά όχι εν αφθονία αποκλείστηκαν του ουρανίου νυμφώνα. Διότι προφανώς η καρδία τους μεριμνούσε για τα υλικά εφόδια και το προσωπικό τους υλικό συμφέρον και δεν είχε προχωρήσει στην ελεημοσύνη όπως αρμόζει σ’ αυτούς που ζουν σαν παρθένοι. Σ’ αυτούς που φροντίζουν πως ν’ αρέσουν στον Κύριο.
Γι’ αυτό παρθένες επίσης είναι εκ των γυναικών και αυτές που δεν έχουν φιλαρέσκεια. Το πιο μεγάλο πάθος της γυναίκας είναι αυτό. Όλα τ’ άλλα μπορεί να τα νικήσει. Αυτό όμως χρειάζεται πολύ φιλόσοφο και ανδρεία ψυχή για να το υπερβεί. Ακόμη και παρθένες βασανίζει το πάθος της φιλαρέσκειας. «Κι ενώ αυτές νικούν την τυραννίδα της φύσεως και μιμούνται σ’ αυτό την αγγελική πολιτεία, αν και έχουν θνητό σώμα, παρουσιάζουν επίσης με τον αγώνα τους αυτό τα προοίμια της αναστάσεως (διότι λέγει σε εκείνη τη ζωή ούτε νυμφεύονται ούτε παντρεύονται Ματθ.22,30), αγωνίζονται ν’ αποκτήσουν αφθαρσία μέσα σε φθαρτό σώμα, καθησυχάζουν την μαινόμενη θάλασσα, πλέουν γαλήνια ανάμεσα σε άγρια κύματα, φέρονται με ούριο άνεμο σε πέλαγος που ταράσσεται δυνατά, στέκονται σε καμίνι φυσικής επιθυμίας χωρίς να κατακαίονται αλλά καταπατούν τους άνθρακες αυτούς σαν πηλό, εν τούτοις κυριεύτηκαν από την επιθυμία αυτή κατά τρόπο πολύ αισχρό και ελεεινό, και, ενώ κατόρθωσαν τα μεγαλύτερα, νικήθηκαν απ’ αυτό το μικρό.
»Κι ενώ η παρθενία είναι τόσο μεγάλο πράγμα, που ο Χριστός ενώ νομοθέτησε να πεθαίνουν οι μαθητές του χάριν της πίστεως τους και να σταυρώνονται ποικιλοτρόπως και ν’ αγαπούν τους εχθρούς τους και τους σταυρωτές τους την παρθενία δεν την νομοθέτησε λόγω της δυσκολίας της, εν τούτοις στην πράξη η φιλαρέσκεια για τις αφιερωμένες γυναίκες είναι δυσκολώτερη της παρθενίας».
Λοιπόν δεν μπορούν να είναι και να λέγονται παρθένες όσες είναι φιλάρεσκες. Διότι δεν ενδιαφέρονται ν’ αρέσουν στον Κύριο αλλά στον κόσμο. Κι ενώ απέχουν από τη σαρκική πράξη εν τούτοις υποκύπτουν στο ναρκισσισμό τους και κάνουν τον εαυτό τους αυτοείδωλο και σκάνδαλο.
Κατά τον ιερό Χρυσόστομο οι παρθένες κυριεύονται και αιχμαλωτίζονται περισσότερο από τις κοσμικές. «Ας μη φορούν χρυσαφικά, μεταξωτά και χρυσοκέντητα και ας μη έχουν λιθοκόλλητα περιδέραια. Αγωνίζονται και κατορθώνουν με πτωχικά ενδύματα να υπερακοντίσουν τον καλλωπισμό εκείνων που φορούν χρυσά και μεταξωτά ενδύματα και με αυτόν τον τρόπο να φανούν περισσότερο αξιέραστες απ’ αυτές. Και βέβαια νομίζουν ότι η ασχολία τους αυτή είναι αδιάφορη ηθικώς· όπως όμως δείχνει η φύση του πράγματος, οδηγεί σε ολέθριο και βαθύ βάραθρο».
»Αν ο Κύριος στην Παλαιά Διαθήκη που είναι ατελής και πολύ κατώτερη στο θέμα της ηθικής και της ανθρώπινης πολιτείας ελέγχει και τιμωρεί τις φιλάρεσκες κοσμικές Ιουδαίες (Πρβλ. Ησ. 3,16-24) πολύ άγρια και σκληρά, ποια συγγνώμη μπορεί να έχουν οι παρθένες εκείνες που ηδονίζονται με τα ρούχα τους, σύρουν τον χιτώνα τους, έχουν επιτηδευμένο βάδισμα, και με τη φωνή, τα μάτια και τη στολή τους κερνούν ποτήρι με δηλητήριο σ’ όσους τις κοιτάζουν ακόλαστα; Αυτές τις παρθένους δεν θα τις συγκαταλέξουμε με τις πορνευόμενες γυναίκες; Αν και κείνες δεν προσφέρουν τόσο ελκυστικό δόλωμα όσο αυτές».
Πόσο σε βάθος και με τι ουσιαστική λεπτομερή εξέταση αναπτύσσει ο άγιος Χρυσόστομος το θέμα της παρθενίας και της αγνείας! Πόσο ρεαλιστής θεολογικά και καινοτόμος εν Χριστώ είναι όταν με οδηγό τη Γραφή διακηρύσσει ότι παρθένος δεν είναι αυτός και αυτή που μόνο δεν γνώρισε συνουσία, αλλά αυτός και αυτή που προσπαθούν ν’ αρέσουν συνεχώς και αδιαλείπτως στον Κύριο! Που αδιαφορούν για την φιλαρέσκεια και τον φιλοτομαρισμό τους, αφιερωμένοι πλήρως και ουσιαστικά στον Θεό και στην διακονία του πλησίον! Και ότι μια ψυχρή και τυπική παρθενία είναι τόσο πρόστυχη και σιχαμερή στο Θεό όσο και η πορνεία. Πόσο θα πρέπει να προσέξουμε και να βιώσουμε αυτές τις απόψεις του ιερού Χρυσοστόμου οι εξ ημών άγαμοι και άγαμες εν Χριστώ!
Έργα Χρυσοστόμου, Ε.Π.Ε. 37, σσ. 401-413
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ