Συνέντευξη, με σημαντικές τοποθετήσεις για τα θέματα Πίστεως και της Ιεράς παραδόσεως της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, παραχώρησαν ο Πνευματικός Προϊστάμενος της Π.Ο.Ε. π. Μάρκος Μανώλης και ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας Αρχ. Μελέτιος Βαδραχάνης.

 Οι εν λόγω πατέρες βρέθηκαν στην Ρουμανία και συγκεκριμένα στην πόλη Κλούζ της Τρανσυλβανίας τον Ιούλιο ε. ε., όπου μεταξύ άλλων πνευματικού περιεχομένου εκδηλώσεων, όπως ομιλίες, διαλέξεις κ.λ.π., κλήθηκαν σε συνέντευξη από τον Ραδιοφωνικό σταθμό «Ανάσταση» της Ιεράς Μητροπόλεως Κλούζ. Η συνέντευξη δόθηκε στον ιερέα Καταλίν Παλιμάρου, θεολόγο, δημοσιογράφο και υποψήφιο διδάκτορα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κλούζ.

 Οι πατέρες Μάρκος και Μελέτιος σημείωσαν πώς για τους Έλληνες, και ευρύτερα για την Ορθοδοξία, το Άγιον Όρος είναι η Κιβωτός των Παραδόσεων, και πως στις ημέρες μας υπάρχουν, εκεί, πατέρες υψηλής πνευματικής στάθμης, που δεν δύναται να βρει κάποιος πουθενά στον κόσμο, πως οι αντιδράσεις και οι άστοχες κριτικές για την «Ομολογία Πίστεως» έλαβαν άμεσα απαντήσεις από σεβαστούς καθηγητές πανεπιστημίου, κληρικούς, ιερομονάχους και μοναχούς, είτε με επιστολές είτε με άρθρα, ότι η ένωση με τους παπικούς προϋποθέτει -πριν από όλα- ένωση στα δόγματα της πίστεως και αποδοχή των όσων πρεσβεύει η Ορθόδοξη Πίστη.

 Επιπλέον ο π. Μελέτιος αναρωτήθηκε πώς μπορεί να υπάρξει ένωση με τους παπικούς τη στιγμή που το Βατικανό είναι κράτος, διατηρεί στρατό, αστυνομία, διπλωμάτες, σημείωσε πως η Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύει στο Δόγμα της Αγίας Τριάδας επομένως δεν μπορούν να υπάρξουν συζητήσεις ούτε και με τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες, ως τον Εβραϊσμό και Μουσουλμανισμό, και κατέληξε πώς για να συγκληθεί μια Πανορθόδοξη Οικουμενική Σύνοδο πρέπει πρώτα ως πιστοί και επίσκοποι της Εκκλησίας να ζήσουμε το ευαγγέλιο στην πληρότητα του.

 Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης, στο οποίο διατηρήσαμε τον αυθορμητισμό και την αμεσότητα του λόγου, με μικρές μόνον αλλαγές, όπου αυτό ήταν τελείως απαραίτητο, έχει ως εξής:

 Δημοσιογράφος: Καλώς ήλθατε σεβαστοί πατέρες.

 π. Μελέτιος: Καλώς σας βρήκαμε. Χαιρόμαστε πολύ που επικοινωνούμε με τους Ορθοδόξους αδελφούς που βρίσκονται εδώ στη Ρουμανία.

 Δημ/φος: Πατέρα Μάρκε, η πόλη των Αθηνών είχε τον τελευταίο αιώνα πολύ σπουδαίους ποιμένες. Αναφέρω ενδεικτικά τον Άγιο Νικόλαο Πλανά, τον Άγιο Ιερώνυμο τον Σιμωνοπετρίτη και τον Γέροντα Πορφύριο. Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας ιερομόναχος στο ποιμαντικό του έργο στην πόλη και πως καρποφορεί η όλη παρουσία του σε αυτήν;

 π. Μάρκος: Νομίζω ότι έζησαν ως ασκητές μέσα στον κόσμο.Και αυτό το πνεύμα βοήθησε παρά πολύ ώστε να έχουν μεγάλη αγάπη και μεγάλη εμπιστοσύνη στα πρόσωπα αυτά οι πιστοί. Να τους σέβονται πολύ και να τους ακολουθούν. Κατά κάποιον τρόπο έγιναν όπως είχε πει ο μακαριστός Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος οι κλειδοκράτορες των ψυχών. Για τον μακαριστό Γέροντα Πορφύριο, θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι έζησε 30 χρόνια, δίπλα στην Ομόνοια, το κεντρικότερο σημείο των Αθηνών. Αυτό δεν πείραξε τον Γέροντα. Αντιθέτως. Βοήθησε πάρα πολύ τους ανθρώπους. Είχε όμως και ένα Ησυχαστήριο, στα Καλίσσια, μετόχι της Ιεράς Μονής Πεντέλης και τελειώνοντας την αποστολή του από την Πολυκλινική Αθηνών πήγαινε στην έρημο.

 Και ο παπά Νικόλας ο Πλανάς ήταν ασκητής πάλι, μέσα στον κόσμο. Προήρχετο εκ των εγγάμων, αλλά εκοιμήθη η πρεσβυτέρα του και επειδή αγαπούσε πολύ την θεία λατρεία, έζησε σαν ασκητής. Οι ακολουθίες του ήταν μακρές, ενώ τελούσε και πολλές αγρυπνίες. Στις αγρυπνίες είχε δεξιά τον Παπαδιαμάντη και αριστερά τον Μωραϊτίδη, μεγάλους Έλληνες λογοτέχνες.

 π. Μελέτιος: Και ο Φιλόθεος Ζερβάκος ήταν μαθητής του. Ηγούμενος μετέπειτα της Ιεράς Μονής Λογγοβάρδας στην Πάρο.

 π. Μάρκος: Στις αγρυπνίες μνημόνευε πολλά ονόματα.

 π. Μελέτιος: Τρείς χιλιάδες ονόματα στην Αγία Πρόθεση.

 π. Μάρκος: Και μερικοί για να τον ξεκουράσουν του παίρνανε κάποια ονόματα τα οποία είχαν πολυκαιρίσει και είχαν κιτρινίσει. Ένας ιεροψάλτης, επειδή έκανε και κρύο, του έλεγε «συντόμευε παπά Νικόλα, γιατί θα βγάλεις όλους τους πεθαμένους και θα μπούμε εμείς μέσα».

 π. Μελέτιος: Θα βγάλεις δηλαδή τους πεθαμένους από τον τάφο και θα μπούμε εμείς, λόγω του ψύχους και της ταλαιπωρίας.

 π. Μάρκος: Δεν σκεπτόταν τα χρήματα καθόλου. Επίσης τα ράσα κάποιες φορές του τα παίρνανε άλλοι, αλλά δεν στεναχωριόταν γι’ αυτό. Οι επίτροποι πάλι τον στέλνανε μακριά για να ιερουργήσει, αλλά και γι αυτό δεν στεναχωριόταν. Οι κυρίες των τιμών όμως, από τα ανάκτορα, ζητούσαν αυτόν για να λειτουργήσει.Γενικά και τους πιο δύσκολους ανθρώπους τους έφερνε στην Εκκλησία με την αγάπη.

 Ήταν κάποιος κομμουνιστής που έλεγε: «όταν επικρατήσουμε εμείς θα τους σφάξουμε όλους τους χριστιανούς». Όταν γνώρισε τον πατέρα Νικόλαο είπε: «όλους θα τους σφάξουμε εκτός από τον πατέρα Νικόλαο».Και τελικά έγινε και αυτός χριστιανός. Γενικά ήταν ένας ασκητής μέσα στον κόσμο. Είχε μεγάλη αγάπη στον Θεό και στον πλησίον. Ήταν αγιορείτης ασκητής. Οι άλλοι δεν ήταν ίσως τόσο πολύ αλλά ο παπά Νικόλας ήταν ασκητής αγιορείτης. Είχε αναλάβει το μετόχι της Σίμωνος Πέτρας στην Αθήνα και το είχε μετατρέψει σε Άγιον Όρος. Κάθε Σαββατοκύριακο είχαν αγρυπνίες. Και καλλιεργούσε πολύ την εξομολόγηση.

 Δημ/φος: Οι νέοι της Ελλάδας σήμερα π. Μελέτιε, κατευθύνονται προς την ιερωσύνη ή τον μοναχισμό;

 π. Μελέτιος: Υπάρχει ένα πρόβλημα. Έχουν λιγοστέψει οι ιερατικές κλίσεις.Και υπάρχει το πρόβλημα ότι δεν υπάρχουν και κοπέλες, που να θέλουν να γίνουν πρεσβυτέρες. Με αποτέλεσμα να έχουμε πολλούς ιερομονάχους στις Ιερές Μητροπόλεις, διότι και νέοι που θέλουν να νυμφευτούν και να ιερωθούν δεν βρίσκουν κοπέλες, οπότε κάποιοι από αυτούς αποφασίζουν και γίνονται ιερομόναχοι. Η έλλειψη ιερατικών κλήσεων είναι, κατά την γνώμη μου, ένα από τα πιο άσχημα σημεία της καταστάσεως της Εκκλησίας σήμερα.Διότι χωρίς την ιερωσύνη δεν υφίσταται η Εκκλησία και ένας κόσμος ο οποίος δεν εκτιμά το δώρο της ιερωσύνης μοιραία απομακρύνεται από τον Θεό με όλες τις συνέπειες που έχει αυτό. Νομίζω ότι στην Ελλάδα το κύριο μέλημα ενός Επισκόπου θα πρέπει να είναι να αναπτύξει αυτές τις ιερατικές κλίσεις.

 Ο προηγούμενος Επίσκοπος Φλωρίνης, της Μητροπόλεως μου, ο οποίος ζει ακόμη, είναι 103 ετών, ο επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης, όταν ήλθε στην Μητρόπολη μας σε 120 θέσεις ιερέων είχε μόνο 50 ιερείς και 70 θέσεις ιερέων κενές. Με αποτέλεσμα να αρχίσει να κάνει πύρινα κηρύγματα και να λέει: «Τι κατάσταση είναι αυτή; Γίνεται ένας διαγωνισμός στην Τράπεζα για 50 άτομα και παρουσιάζονται 3.000, γίνεται ένας διαγωνισμός για τουριστικά επαγγέλματα και παρουσιάζονται 4.000» και έτσι με τα πύρινα κηρύγματα του και τον έντονο τρόπο του, έγινε αίτιος οι περισσότερες ενορίες να αποκτήσουν ιερέα. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ένας Άγιος που έδρασε στην Τουρκοκρατία, λέει σε μια από τις προφητείες του ότι θα έλθει καιρός όπου για να βρεις ιερέα θα πρέπει να περπατήσεις ώρες και ημέρες. Εύχομαι να μην είναι τώρα ο καιρός που προφήτεψε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και να έλθουν καλύτερες ημέρες για την Εκκλησία. Πιστεύω εδώ στην Ρουμανία είναι αντίθετα τα πράγματα, γιατί μαθαίνουμε ότι έχετε πληθώρα μοναχών και σπουδαστών στις θεολογικές σας σχολές. Και γι’ αυτό χαιρόμαστε και σας θαυμάζουμε.

 Δημ/φος: Πιστεύετε ότι αυτή η κρίση, με την κλίση των ιερέων που αναφέρατε, έχει σχέση με το ότι στην Ελλάδα ο ιερέας είναι υποχρεωμένος να φοράει το ράσο;

 Π. Μελέτιος: Όχι δεν νομίζω. Κοιτάξτε. Στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, που ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ενώ δεν φοράνε ράσα εν τούτοις η Αρχιεπισκοπή έχει πενήντα ενορίες χωρίς ιερέα. Επίσης η Θεολογική σχολή του Τιμίου Σταυρού στην Βοστώνη έχει έλλειψη Ελλήνων φοιτητών. Και τελευταία έμαθα ότι πηγαίνουν πολύ από την Ρουμανία όπως και από χώρες της Λατινικής Αμερικής, που έχουν γίνει Ορθόδοξοι. Νομίζω ότι στην Ελλάδα αναπτύχτηκε πολύ η οικονομία τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει πλούτος. Και όπου ανθεί ο πλούτος, η καλή ζωή και η ευμάρεια υποχωρεί η πνευματική ζωή.Ένα ωραίο φαινόμενο που υπάρχει στην Αμερική και που δείχνει ότι δεν δημιουργεί πρόβλημα το ράσο, είναι το πρόσωπο του πατρός Εφραίμ, του Αγιορείτου. Πήγε εκεί και ίδρυσε 20 Μοναστήρια με μοναχούς και μοναχές που ρασοφορούν και βλέπουμε μια άνθηση του μοναχισμού και της πνευματικής ζωής. Υπό την επίδραση του π. Εφραίμ πάρα πολύ ιερείς άρχισαν να ρασοφορούν στην Αμερική. Πριν τρία χρόνια είχα βρεθεί σε ένα συλλείτουργο στο Σικάγο και με έκπληξη μου είδα ότι το 80% των ιερέων ρασοφορούσαν.

 Δημ/γος: Π. Μάρκο αν μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για τον Γέροντα Πορφύριο. Πώς τον γνωρίσατε και ποια η σημασία που είχε η παρουσία του στην Αθήνα;

 π. Μάρκος: Η παρουσία του, πάντως, ήταν πολύ μεγάλη, και συνεχίζεται και μετά θάνατον.Εμείς είχαμε μια σχέση, αλλά όχι στενή. Όμως επικοινωνούσαμε εκτάκτως, θα μπορούσε να πει κανείς, είχαμε πάει και στην Πολυκλινική και είχα και την επιθυμία να μονάσω κοντά του. Επίσης υπήρχε μια μικρή συνοδεία από γυναίκες που ήθελαν να είναι μαζί με τον Γέροντα Πορφύριο και την αδελφή του. Μου είχε πει μάλιστα ότι είναι πολύ δύσκολο να έλθει μια συνοδεία και να ενωθεί με μια άλλη και μου έφερε μάλιστα το παράδειγμα με τις κότες, όπου αν βάλεις την ημέρα κάποιες κότες με άλλες μπορεί να τις μαδήσουν, αν όμως τις βάλεις τη νύχτα μπορεί να είναι ήρεμες και σιγά-σιγά να ενταχθούν.

 Και η γνωριμία μας συνεχίστηκε όταν μετά έφυγε από τα Καλίσσια και πήγε στο Μήλεσι Ωρωπού, όπου και έκανε Ησυχαστήριο. Αγρυπνίες κάναμε μαζί, όταν ήταν σε προχωρημένη ηλικία. Εκείνος δεν μπορούσε να λάβει μέρος αλλά πηγαίναμε και τον κοινωνούσαμε. Θυμάμαι που μας είχε πει: «προσέξτε, γιατί δεν βλέπω τώρα», είχε χάσει και το φώς του. Οι συμβουλές του ήταν πάρα πολύ σπουδαίες και του άρεσε πάρα πολύ να διαβάζουμε στην εκκλησία όχι βιαστικά. Μας έλεγε, για παράδειγμα, ότι μια κυρία του πήγε πρόσφορο και του είπε: «Γέροντα θα φύγω γιατί βιάζομαι». Την είδε όμως πώς δεν έφευγε και της λέγει «γιατί μένεις αφού βιαζόσουν;» και κείνη του απάντησε: «μου αρέσει να ακούω αυτή την μοναχή που διαβάζει τόσο ωραία και καθαρά». Και ο ίδιος διάβαζε πολύ καθαρά και παρόλο που, ήταν άνθρωπος λίγων γραμμάτων, διάβαζε τους κανόνες της Εκκλησίας από το πρωτότυπο. Είχε χάρισμα οπωσδήποτε, να διαβάζει τις ψυχές των ανθρώπων και να δίδει τις κατάλληλες συμβουλές. Ακόμη και να βλέπει μπροστά του διάφορες περιοχές και να ξέρει αν έχει νερό ή κάτι άλλο. Εντυπωσιακό ήταν το τέλος του. Επειδή τον λάτρευε ο κόσμος γύρισε στο Άγιον Όρος. Κατάλαβε ότι πλησιάζει στο τέλος και έφυγε στα Καυσοκαλύβια όπου και εκοιμήθη.

 Π. Μελέτιος: Να κάνω μια ερώτηση εγώ; Πόσο γνωστοί είναι εδώ στην Ρουμανία αυτοί οι πατέρες, όπως ο Γέροντας Πορφύριος; Τους γνωρίζει ο κόσμος;

 Δημ/φος: Τα τελευταία χρόνια έχουν μεταφραστεί πάρα πολλά βιβλία, σχεδόν τα πάντα του πατρός Πορφυρίου, του πατρός Παϊσίου, του Αγίου Νικολάου του Πλανά και στη νεολαία αρέσουν οι πατέρες αυτοί και τους διαβάζει.

 π. Μελέτιος: Όπως εμείς αντίστοιχα ξέρουμε για Ρουμάνους, όπως για τον π. Κλεόπα.

 Δημ/φος: Και εγώ ομολογώ ότι έχω διαβάσει τα βιβλία των πατέρων και έμαθα πολλά γι’ αυτούς. Για παράδειγμα του πατρός Παϊσίου έχουμε δέκα βιβλία μεταφρασμένα.

 Δημ/γος: Π. Μάρκε, ο Γέροντας Πορφύριος ξεκίνησε από το Άγιον Όρος και εκεί γύρισε και κοιμήθηκε. Βλέπουμε ότι το Άγιον Όρος σήμαινε πολλά για τους πατέρες. Σήμερα, τι σημαίνει για εσάς τους Έλληνες το Άγιον Όρος; Πηγαίνετε συχνά στο Άγιον Όρος;

 π. Μάρκος: Πηγαίνουμε στο Άγιον Όρος από το 1959. Ότι έχουμε μάθει το οφείλουμε στο Άγιον Όρος. Είναι η κιβωτός των παραδόσεων. Ιδιαίτερα βέβαια οι Γέροντες οι παλαιοί ήσαν κάτι το εντυπωσιακό. Ο Γέροντας Γαβριήλ ο Διονυσιάτης, ο Γέροντας Θεόκλητος ο Διονυσιάτης, ο πατέρας Παΐσιος. Αγωνιστές! Αλλά και οι νεότεροι μοναχοί είναι καλοί, είναι και επιστήμονες, κατηρτισμένοι. Μια φορά είχαμε πάει στο Άγιον Όρος προσκύνημα με την ενορία μας και ήταν μαζί μας και ο πρόεδρος της Κοινότητας ο οποίος ήταν πολιτικός μηχανικός. Στην Ιερά Μονή Διονυσίου κάνανε έργα αυτοεπιστασίας. Τέσσερις μοναχοί ήταν πολιτικοί μηχανικοί και ένας αρχιτέκτων.

 Η λατρεία είναι μοναδική. Οι αγρυπνίες ιδιαιτέρως και το μυστήριο της ιεράς εξομολογήσεως. Και η φιλοξενία, οπωσδήποτε. Και μπορείς να συναντήσεις ανθρώπους στο Άγιον Όρος που δεν μπορείς να συναντήσεις πουθενά στον κόσμο. Κάποια φορά ήμουν στην Ιερά Μονή Καρακάλλου και συνάντησα έναν μοναχό που έκανε τις πιο ταπεινές εργασίες, καθαριότητες κλπ. όταν ήταν να φύγω μου έδωσε ένα γράμμα που απευθύνονταν στην Τατιάνα Γκορίτσεβα, μεγάλη λογοτέχνιδα και καθηγήτρια φιλοσοφίας. Του είπα: «τη γνωρίζετε»; Μου λέγει: «είναι η σύζυγός μου». «Και τι της γράφετε αν μου επιτρέπετε;», λέω. «Αρκετά δούλεψε για την Ευρώπη, τώρα να δουλέψει και για την Ρωσία». Ήταν Ρωσίδα, καθηγήτρια της Φιλοσοφίας.

 Δημ/γος: Υπάρχουν πατέρες από το Άγιον Όρος που κατεβαίνουν στην Αθήνα;

 Π. Μάρκος: Ναι. Για εξομολόγηση κυρίως και για ομιλίες. Ο πατέρας Βασίλειος Γοντικάκης ήταν καταπληκτικός σε ομιλίες για νέους. Τώρα έχει παραιτηθεί. Ήταν Ηγούμενος στην Ιερά Μονή Ιβήρων. Κρατούσε συνεχές το ενδιαφέρον των ακροατών στις ομιλίες. Μιλούσε 1 και 1,5 ώρα και δεν έφευγε κανείς. Ο πατέρας Θεόκλητος ο Διονυσιάτης, τώρα ο πατέρας Μωυσής ο Αγιορείτης και πολύ άλλοι.

 π. Μελέτιος: Ο πατέρας Αθανάσιος ο Ιβηρίτης.

 Π. Μάρκος: Ήταν ο πατέρας Αθανάσιος ο εμψυχωτής του πατρός Θεοκλήτου. Διότι στο Άγιον Όρος υπήρχαν 11 Κοινόβια και εννέα ιδιόρρυθμα και αγωνίστηκαν να γίνουν όλα τα Μοναστήρια κοινόβια. Ο πατέρας Αθανάσιος τα έλεγε ηλιθιόρρυθμα, ηλιθίων δηλαδή ανθρώπων, και αγωνίστηκαν πολύ μαζί με τον πατέρα Θεόκλητο Διονυσιάτη και πραγματικά πέτυχε. Και για την επάνδρωση των ιερών μονών. Επειδή περνούσε μια δοκιμασία το Άγιον Όρος.

 Δημ/γος: Πατέρα Μελέτιε μιλήσαμε για το Άγιον Όρος και ξέρουμε ότι το Άγιον Όρος σημαίνει Βυζάντιο, με ότι αυτό συνεπάγεται. Δηλαδή την Βυζαντινή αγιογραφία, ψαλμωδία κ.λ.π. και βλέπουμε σε πολλά Μοναστήρια τις θαυμάσιες Βυζαντινές Αγιογραφίες και τις Ιερές εικόνες. Σε μερικά όμως Μοναστήρια του Αγίου Όρους όπως στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, στη Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, έχουν αγιογραφίες αναγεννησιακής τεχνοτροπίας. Πως εξηγείται αυτό;

 Π. Μελέτιος: Εάν μελετήσει κανείς την ιστορία, μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως έχουμε μια επίδραση της δυτικής ζωγραφικής και στον χώρο της Ορθοδοξίας. Η επίδραση αυτή δυστυχώς μπήκε και στο Άγιον Όρος με αποτέλεσμα στις αρχές του 20ου αιώνος, και μετέπειτα, να έχουμε αγιογραφικούς οίκους μέσα στο Άγιον Όρος που να ζωγραφίζουν αναγεννησιακά. Δηλαδή η πτώσης της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου έφερε μια υποχώρηση και οπισθοχώρηση της πραγματική τέχνης της Ορθοδοξίας. Στο Άγιον Όρος έχουμε και τους Ρώσους οι οποίοι υπέστησαν μεγάλη επίδραση από την Ευρώπη, από τον Μεγάλο Πέτρο και μετά, ο οποίος ήταν ο εκδυτικιστής της Ρωσίας. Οπότε φέρανε αυτά τα πολύ υψηλά τέμπλα σε ρυθμό Μπαρόκ, φέρανε αυτές τις τεράστιες, ακαλαίσθητες οικοδομές, που υπάρχουν μπροστά από το Ρωσικό Μοναστήρι και οι οποίες κάηκαν πρόσφατα. Και έτσι επήλθε αυτό το πνεύμα της εκκοσμικέψεως του Αγίου Όρους.

 Δόξα τω Θεώ, όμως, τα τελευταία χρόνια με πολλούς πρωτεργάτες, ένας εκ των οποίων είναι ο Φώτης Κόντογλου, ξανάρχισε η επανα-ανακάλυψη της Βυζαντινής τέχνης και της αξίας της. Και έτσι σήμερα υποχωρεί αυτή η επίδραση της Δυτικής τέχνης και εγκαθίσταται στους περισσότερους ναούς του Αγίου Όρους η Ορθόδοξη. Ειδικά στην Ελλάδα, ξέχασα να πω, μετά την Απελευθέρωση του 1821, επειδή ήλθε κυβέρνηση από την Βαυαρία να μας κυβερνήσει, και επειδή ήλθαν Έλληνες που είχαν σπουδάσει επί χρόνια στις Ευρωπαϊκές χώρες, και είχαν επηρεαστεί από τις τάσεις που επικρατούσαν στην Ευρώπη, πίστεψαν ότι η Ελλάδα θα γίνει Ευρώπη και θα αναγεννηθεί, καταπολεμώντας ότι είχε από την παράδοση της. Και εδώ είναι ο μεγάλος κίνδυνος που ελλοχεύει για όλα τα Ορθόδοξα κράτη.Πιστεύουμε δηλαδή ότι, για να μπούμε στην οικονομική ανάπτυξη και ευμάρεια της Ευρώπης, πρέπει να απαρνηθούμε την παράδοση μας· αυτό είναι τόσο ανόητο. Είναι σαν να λέμε ότι ένα δένδρο θα αναπτυχθεί αν του κόψουμε τις ρίζες. Ας φροντίσουμε να μην το κάνουμε.

 Δημ/γος: Ο Ελληνικός λαός δέχεται την Βυζαντινή τέχνη, την αγαπάει, την αναγνωρίζει;

 Π. Μελέτιος: Τα τελευταία χρόνια βεβαίως. Ακόμα και άνθρωποι που δεν πάνε στην εκκλησία, οι εικόνες τους είναι Βυζαντινές, τους αρέσουν και επιπλέον έχουμε επανάνθηση της Βυζαντινής μουσικής, που και σε εμάς είχε υποχωρήσει. Η Βυζαντινή μουσική και η αγιογραφία είναι λειτουργικές εκκλησιαστικές τέχνες και αν τις παραμελήσουμε καταστρέφεται η ουσία της Ορθοδοξίας.

 Δημ/γος: Πατέρα Μελέτιε όταν χτίζεται ένας νέος ιερός ναός στην Ελλάδα ποιος αποφασίζει ποιος θα αγιογραφήσει τον ναό αυτόν; Ο Μητροπολίτης, ο ιερέας;

 π. Μελέτιος: Αποφασίζει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο αλλά δίνει άδεια ο Επίσκοπος. Αν δεν εγκρίνει ο Επίσκοπος κάτι, δεν μπορεί να προχωρήσει.

 Δημ/γος: Υπάρχει κάποιος ναός στην Ελλάδα σήμερα που να έχει αναγεννησιακή τεχνοτροπία;

 π. Μελέτιος: Μόνον αυτοί που αγιογραφήθηκαν παλιά και δεν μπορούμε βέβαια να τις καταστρέψουμε. Το ρεαλιστικό στοιχείο, λένε οι ειδικοί της τέχνης, μπήκε μέσα στο Βυζαντινό στοιχείο στην περίοδο των Μακεδόνων αυτοκρατόρων, στη λεγομένη Μακεδονική Σχολή με τον Πανσέληνο κ.λ.π. αλλά δεν είναι σαν το δυτικό. Μπήκε αλλά ενσωματώθηκε στην Βυζαντινή τέχνη. Βέβαια βασικά η Βυζαντινή Αγιογραφική τέχνη είναι εξπρεσιονιστική, συμβολική και όχι ιμπρεσιονιστική, φυσιοκρατική, νατουραλιστική όπως η δυτική.

 Δημ/γος: Πατέρα Μάρκε είστε πνευματικός της Πανελληνίου Ορθοδόξου Ενώσεως. Πώς ξεκίνησε η όλη προσπάθεια;

 π. Μάρκος: Η προσπάθεια ξεκίνησε από την δράση κυρίως των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Είχε γίνει μάλιστα ένα συνέδριο Ιεροκηρύκων στην Ιερά Μονή Πεντέλης, το 1956, γι’ αυτό το σκοπό, αλλά δυστυχώς δεν ευοδώθηκε. Και ο αείμνηστος πατέρας Χαράλαμπος σκέφτηκε ότι πρέπει να γίνει κάτι το μόνιμο, για να αντιμετωπιστούν και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αλλά και οι άλλες αιρέσεις. Επίσης να βοηθηθεί ο ελληνικός λαός στην εμπέδωση του Ορθοδόξου φρονήματος. Αντιαιρετικός δηλαδή ο σκοπός και ενδυνάμωση του Ορθοδόξου φρονήματος. Με την χάρη του Κυρίου αυτή η προσπάθεια εξαπλώθηκε όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και ευρύτερα και γι’ αυτό ζητούμε τις προσευχές σας.

 Δημ/γος: Πατέρα Μάρκο κατάλαβα ότι το ποιμαντικό σας έργο περιλαμβάνει την διεύθυνση μιας εφημερίδος, ενός περιοδικού και ενός ραδιοφωνικού σταθμού. Αν μπορείτε να μας πείτε ποιος διευθύνει όλα αυτά και πώς τα καταφέρνετε;

 π. Μάρκος: Ως προς τον Ραδιοφωνικό σταθμό δεν είναι ακριβής η είδηση, αλλά για την εφημερίδα που εκδίδεται, είναι 50 χρόνια. Εμπνευστής ήταν ο μακαριστός Γέροντας, πατέρας Χαράλαμπος Βασιλόπουλος.

 π. Μελέτιος: Είναι η μεγαλύτερη εκκλησιαστική εφημερίδα και βγαίνει επί εβδομαδιαίας βάσεως. Και επηρεάζει πολύ την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ελλάδα με την αρθογραφία της. Ο πατέρας Μάρκος είναι στην συντακτική επιτροπή από τότε που έγινε ο «Ορθόδοξος Τύπος» έως σήμερα. Περνάνε όλα τα άρθρα από τα χέρια του.

 π. Μάρκος: Εμάς μας ευχαριστεί πολύ αυτό το έργο. Να υπηρετούμε ανθρώπους που είναι πάρα πολύ καλοί, Ορθόδοξοι και δυνατοί. Η δική μας συμβολή είναι κυρίως στις διορθώσεις και στην τοποθέτηση των άρθρων. Από τους καλύτερους μας συνεργάτες είναι ο πατέρας Θεόδωρος Ζήσης, ο πατέρας Γεώργιος Μεταλληνός και πολλοί άλλοι πατέρες και λαϊκοί. Παλαιότερα ο Φώτιος Κόντογλου, ο πατέρας Θεόκλητος Διονυσιάτης και όλα αυτά τελείως δωρεάν. Γι αυτό με την χάρη του Κυρίου στάθηκε πενήντα χρόνια. Μας συγκινεί αυτή η συνεργασία η οποία είναι τελείως ανιδιοτελής. Και οι συνεργάτες αυτοί είναι πολύ καλοί, πολύ άξιοι και συνδυάζουν την θεολογία με την επικαιρότητα.

 Δημ/γος: Π. Μάρκε αυτές τις ημέρες πραγματοποιείται στην πόλη μας εδώ στο Κλούζ μια Οικουμενιστική σύναξη. Τι λένε στην Ελλάδα οι Επίσκοποι, οι πιστοί για τον Οικουμενισμό;

 π. Μάρκος: Από τον Μάιο ε. ε. και μετά, κυκλοφόρησε η Ομολογία Πίστεως για το θέμα του Οικουμενισμού. Είναι αποτέλεσμα συνεργασίας κληρικών, μοναχών, καθηγητών Πανεπιστημίου. Έχει γραφεί το κείμενο, με πολύ μετριοπάθεια θα μπορούσε να πει κανείς, και έγινε αποδεκτό από ένα πλήθος μοναχών κληρικών και λαϊκών. Υπήρξαν όμως αντιδράσεις εκ μέρους Οικουμενιστών και η απάντηση των ανθρώπων που είχαν σχέση με το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών ήταν βιαία για την Ομολογία Πίστεως που ήταν ειρηνικό κείμενο. Δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ θέλησαν να μας εντάξουν σε μια ομάδα Παλαιοημερολογιτών. Εμένα μου κάνει εντύπωση ότι το άρθρο το Οικουμενιστικό, του Ορθοδόξου ιερέως του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις από Ορθοδόξους. Αμέσως δηλαδή υπήρξαν αντιδράσεις από τρείς – τέσσερις συνεργάτες.

 π. Μελέτιος: Ένας Ορθόδοξος ιερέας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως από την Ελβετία έγραψε κριτική σε αυτή την Ομολογία και μόλις δημοσιεύτηκε είχαμε πληθώρα επιστολών εναντίον στην κριτική αυτή αλλά και άρθρα.

 π. Μάρκος: Και λίγο πριν αναχωρήσουμε για την Ρουμανία λάβαμε και άρθρο του πατρός Θεοδώρου Ζήση που βάζει τα πράγματα στην θέση τους.

 π. Μελέτιος: Το θέμα είναι ότι στον Οικουμενισμό θέλουν την ένωση των Χριστιανικών ομολογιών. Αλλά πρώτα πρέπει να ενωθούμε στα Δόγματα. Να αποδεχθούμε δηλαδή τα όσα πρεσβεύει η Ορθοδοξία. Θα σας πω ένα παράδειγμα από την αγιογραφία σε Ανατολή και Δύση, μιας και βρισκόμαστε στις εορταστικές εκδηλώσεις για την αγιογραφία, που γίνονται τις ημέρες αυτές εδώ στο Κλούζ.

 Για να ζωγραφίσουνε την Παναγία διάφοροι ζωγράφοι της Αναγεννήσεως χρησιμοποίησαν ζωντανά μοντέλα γυναικών. Μερικά από αυτά ήταν οι φιλενάδες των ζωγράφων. Ένας από αυτούς τους ζωγράφους ζωγράφισε το μοντέλο του σαν γυμνή Αφροδίτη και μετά ως Θεοτόκο. Ένας άλλος ζωγράφος, ο Ρούμπενς, ζωγράφισε τον Άγιο Γεώργιο με βάση το πορτραίτο του. Αυτά τα πράγματα είναι απαράδεκτα! Το να έχω, δηλαδή, απέναντι μου μια κοπέλα και μάλιστα μη καλής ηθικής υποστάσεως και να ζωγραφίζω την Παναγία μας. Πως θα προσευχηθώ σε αυτήν την Παναγία; Πώς θα νιώσω αυτό το αίσθημα της κατανύξεως που δίδει ένας Ορθόδοξος Ναός; Και πώς θα σκεφτώ την Βασιλεία των ουρανών την στιγμή που αυτό που έχω απέναντι μου είναι μια εντελώς γήινη εικόνα; Και σκεφτείτε μιλάμε για απλά πράγματα χωρίς να μπούμε σε δόγματα και στενές θεολογικές αναπτύξεις.

 Ένα άλλο θέμα είναι γιατί να έχουνε στον παπισμό την υποχρεωτική αγαμία του κλήρου; Ή επίσης γιατί το Βατικανό να είναι κράτος και να έχει στρατό, αστυνομία, φυλακές, διπλωματία; Δηλαδή ένα χάσμα μας χωρίζει με τις χριστιανικές παραφυάδες της Δύσεως και γι αυτό έχουμε πάρα πολλούς παπικούς και προτεστάντες στο εξωτερικό που γυρίζουν και ανακαλύπτουν την Ορθοδοξία και γίνονται Ορθόδοξοι. Η ένωση, μόνον υπό το πρόσχημα, «η ένωση για την ένωση», νομίζω είναι κάτι που το προωθεί η πολιτική και όχι τόσο οι ανάγκες της Εκκλησίας.

  π. Μάρκος: Και όχι μόνο εκκλησιών αλλά και θρησκειών.

  π. Μελέτιος: Φθάσαμε τώρα να συζητούμε με Μουσουλμάνους.

  π. Μελέτιος: Λέμε συζήτηση με μονοθεϊστικές θρησκείες Ιουδαϊσμό, Μουσουλμανισμό. Ο Χριστιανισμός έχει το δόγμα της Αγίας Τριάδος, έχει το δόγμα της Ενανθρωπήσεως του Χριστού. Επομένως πώς θα συζητήσουμε με τους Μουσουλμάνους και με τους Ιουδαίους; Επειδή είναι μονοθεϊστές; Είναι τεράστιο το θέμα. Ας σταματήσουμε εδώ.

  Δημ/γος: Πατέρα Μελέτιε ετοιμάζεται και σχεδιάζεται πολύ καρό ένα Πανορθόδοξο Συνέδριο το οποίο θα συζητήσει και το θέμα του ημερολογίου και ξέρουμε ότι και η Εκκλησία μας ταράχτηκε πάρα πολύ στο παρελθόν από αυτό το θέμα και βλέπουμε και σήμερα το Άγιον Όρος λειτουργεί με το παλιό ημερολόγιο όπως και η Ρωσία. Η Ελλάδα, η Ρουμανία και άλλες χώρες λειτουργούν με το νέο ημερολόγιο και εκτός από αυτό υπάρχει το θέμα του Σχίσματος των Παλαιοημερολογιτών. Τι γίνεται με τους παλαιοημερολογίτες στην Ελλάδα, υπάρχει κάποια επικοινωνία της Εκκλησίας της Ελλάδας με τους παλαιοημερολογίτες;

  π. Μελέτιος: Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει και έχει επικρατήσει ένας φανατισμός. Διότι από τότε που επεκράτησε η ημερολογιακή μεταρρύθμιση έχει παρέλθει ένας αιώνας σχεδόν και αυτές οι διαιρέσεις και τα σχίσματα, όταν χρονίσουν, πολύ δύσκολα θεραπεύονται. Πάντως να προσέξουμε κάτι, ότι και η αλλαγή του ημερολογίου έγινε και αυτή βάσει του Οικουμενισμού. Δηλαδή να ’ρθούμε πιο κοντά με τις ομολογίες της Δύσεως και αυτό δημιούργησε εν τέλει σχίσμα στην δική μας την Εκκλησία. Γι’ αυτό πρέπει η διοίκηση της Εκκλησίας μας να προσέχει, διότι στην προσπάθεια της να ενωθεί με τις άλλες ομολογίες μπορεί να χωριστεί από το Ποίμνιο της.

  Ο Ιουστίνος Πόποβιτς, μεγάλος Σέρβος θεολόγος, είπε ότι δεν μπορεί να έχουμε Πανορθόξα Συνέδρια και Οικουμενικές Συνόδους χωρίς να έχουμε Επισκόπους και Χριστιανούς που να έχουν φθάσει στην θέωση. Στις πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται ότι υπήρξαν 120 άτομα, οι πρώτοι Χριστιανοί, οι οποίοι έζησαν όλοι την εμπειρία της Πεντηκοστής. Λοιπόν το πρόβλημα, λέει ο πατέρας Ιουστίνος Πόποβιτς, είναι ότι χωρίς να έχουμε κοινωνία πιστών που φθάσανε στην θέωση μπορούμε να προχωρήσουμε στις μεγάλες Εκκλησιαστικές Συνόδους; Νομίζω ότι η Εκκλησιαστική ηγεσία εδώ πρέπει να δώσει το βάρος. Να αρχίσει ένας επανευαγγελισμός των λαών μας. Να ζήσουμε το Ευαγγέλιο στην πληρότητα του και να ενωθούμε με τον Θεό όπως ενώθηκαν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Εάν το πετύχουμε σε μεγάλη έκταση τότε να προχωρήσουμε και στην διενέργεια εκκλησιαστικών συνόδων. Μόνο τότε θα λύσουμε τα προβλήματα της Εκκλησίας· αλλιώς θα κυριαρχεί στις επιδιώξεις μας ο εθνικισμός, η πολιτική και τα άλλα κοσμικά συστήματα.

  Δημ/γος: Πατέρα Μάρκε, πατέρα Μελέτιε σας ευχαριστούμε που βρεθήκατε εδώ και σας περιμένουμε με την επόμενη ευκαιρία.

  π. Μελέτιος: Κάναμε κατάχρηση της φιλοξενίας και σας απασχολήσαμε πάρα πολύ.

  π. Μάρκος : Ευχαριστούμε πάρα πολύ.