ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
«ΠΡΟΣ ΣΤΑΓΕΙΡΙΟ ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΟ ΑΣΚΗΤΗ» (ΙΑ´.)
Αλλά ας δούμε και την ζωή του Αβραάμ. Πολλοί νομίζουν ότι η ζωή του ήταν ευτυχισμένη και συνεχώς ευημερούσα. Κι όμως ο Αβραάμ υπέφερε πολύ περισσότερο από τον Άβελ και τον Νώε. Η ζωή του ήταν μια συνεχής τρικυμία. Αλλεπάλληλα κύματα προσπαθούσαν να τον καταποντίσουν πνευματικά, ηθικά, βιολογικά. Υπέφερε πολύ περισσότερο από τον Άβελ και τον Νώε. Τι τράβηξε στην πατρίδα του μέχρι την ηλικία των εβδομήντα πέντε ετών δεν μπορεί κανείς να το μάθει, αφού το παραλείπει η αγία Γραφή. Αλλά, αφού ζούσε ως μόνος ευσεβής ανάμεσα στους ασεβείς, καταλαβαίνουμε ότι αντιμετώπισε ότι και ο Νώε. Μόνο τον Νώε βρήκε δίκαιο ο Θεός και μόνο τον Αβραάμ βρήκε αργότερα. Οι προσωπικότητες τους είναι παρόμοιες και έζησαν σε παράλληλους καιρούς και καταστάσεις. Τον Αβραάμ, αντί να τον βάλει ο Θεός σε μία κιβωτό και να ξανακάνει τον κατακλυσμό, τον έφερε στην Παλαιστίνη, για να σωθεί μέσω αυτού ο κόσμος με τη γέννηση του Χριστού, που θα ήταν ως άνθρωπος απόγονος του Αβραάμ. Ας θυμόμαστε λοιπόν ότι μία τοπική ή τροπική απομάκρυνση από τόπους, πρόσωπα, καταστάσεις που μας τέρπουν και μας ικανοποιούν, όσο κι αν μας στοιχίζει μερικές φορές, μπορεί να είναι η είσοδός μας σε μία κιβωτό κι έτσι να σωθούμε από κάποιο επερχόμενο κατακλυσμό. Κι όχι μόνο να σωθούμε αλλά και να σώσουμε άλλους κοντά μας.
Μετά την έξοδό του από τη Μεσοποταμία η ζωή του υπήρξε πολύ μαρτυρική. Επειδή η Γραφή είναι σύντομη και επειδή υπάκουσε αμέσως, νομίζουμε ότι ήταν κάτι το εύκολο αυτό. Κι όμως ήταν κάτι το φρικτό. Εγκατέλειψε τη χώρα που γεννήθηκε και έζησε, τους συγγενείς, τους φίλους, το σπίτι του, το βιος του, τα ήθη και έθιμα, τον πολιτισμό του, την κουζίνα του, τη γλώσσα του και έγινε πρόσφυγας και μετανάστης. Η απόσταση ήταν τεράστια για τα μέσα που διέθετε ο άνθρωπος την εποχή εκείνη. Ο άγιος Χρυσόστομος υπολογίζει ότι χρειαζόταν εβδομήντα μέρες περίπου για να τη διανύσει κανείς. Οι δρόμοι πρωτόγονοι, τα μέσα συγκοινωνίας δεν εξασφάλιζαν άνετο ταξίδι, ληστές παντού, ασφάλεια ανύπαρκτη, χωριστά κράτη. Έλειπε η ενοποίηση που υπάρχει σήμερα σε μεγάλα τμήματα της υδρογείου και που καθιστά το ταξίδι εύκολο και άνετο και ασφαλές. Ο Αβραάμ δε γνώριζε τη χώρα που πήγαινε, την απόσταση, τι θ’ αντιμετώπιζε. Κι όμως ξεκίνησε υπακούοντας στο Θεό.
Κάποτε έφθασε και είδε ότι το λιμάνι, που προσδοκούσε να φθάσει, είναι χειρότερο από το πέλαγος. Και ενώ νόμιζε ότι θα ησυχάσει πλέον και θα ξεκουραστεί μπαίνει σε νέα φοβερή περιπέτεια. Μόλις έφθασε στη Χαναάν παρουσιάσθηκε λιμός φοβερός. Έτσι αναγκάζεται να φύγει στην Αίγυπτο. Μόλις φθάνουν εκεί, τη γυναίκα του την αρπάζουν κρατικοί υπάλληλοι και την οδηγούν στο χαρέμι του Φαραώ (Γεν. 12ο κεφ.). Ο Αβραάμ την ζητά να πει ότι ήταν αδελφή του, για να μη τον σκοτώσουν· γιατί το έθιμο ήταν, αν ήταν παντρεμένη η γυναίκα που διάλεγαν οι άνθρωποι του βασιλιά, να φονεύεται ο άνδρας της. Αν όμως ήταν συγγενής της, τύγχανε περιποιήσεως και τιμής. Και πράγματι ήταν ετεροθαλής αδελφή του από τον πατέρα του (Γεν. 20,12). Δεν ζητά από τη γυναίκα του, λοιπόν, να πει ψέματα. Πάντως συνευδοκεί και την πιέζει να μοιχεύσει για να μη σκοτωθεί ο ίδιος. Αναγκάζεται να υποχωρήσει σ’ ένα πράγμα που ο άνδρας δεν υποχωρεί ποτέ. «Κραταιά ως ο θάνατος η αγάπη, σκληρός ως ο Άδης ο ζήλος» (Άσμα 8,6). Δεν το κάνει όμως από δειλία και έλλειψη ευθύνης, αλλά, διότι καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει διέξοδος άλλη για να σωθεί η οικογένεια του ανθρωπίνως.
Την ίδια περίπτωση, σεξουαλικής παρενοχλήσεως και ταπεινώσεως της γυναίκας του, θ’ αντιμετωπίσει και μία άλλη φορά από το βασιλιά Αβιμέλεχ των Γεράρων (Γεν. 20,1-18). Κι όμως ενώ του συμβαίνουν όλα αυτά δεν λέγει ότι τον εγκατάλειψε ο Θεός. Δεν μεμψιμοιρεί, δεν γογγύζει, δεν απελπίζεται. Κάνει ότι μπορεί ως άνθρωπος και ελπίζει ότι ο Θεός δεν θα τον εγκαταλείψει. Δυσπρόσιτο και εκθαμβωτικό το μεγαλείο του. Και πράγματι, και στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις, ο Θεός θα επεμβεί και θα τον σώσει με θαυματουργικό τρόπο, κι αυτόν και τη γυναίκα του, ανταμείβοντας την πίστη του και την αφοσίωσή του.
Εκεί που δοκιμάσθηκε υπερβολικά ο Αβραάμ ήταν στην ατεκνία του. Ενώ ο Θεός του υποσχέθηκε ότι θα γίνει πατέρας μεγάλου έθνους, εν τούτοις, τα χρόνια περνούσαν κι αυτός δεν αποκτούσε παιδί. Γι’ αυτό κάποτε εξέφρασε το παράπονό του στο Θεό ότι θα πεθάνει άτεκνος και ότι ο υπηρέτης του Ελιέζερ από τη Δαμασκό θα τον κληρονομήσει (Γεν. 15ο κεφ.). Ο Θεός όμως του απάντησε κατηγορηματικά ότι δεν θα συμβεί αυτό κι ότι η υπόσχεση του Θεού θα πραγματοποιηθεί και οι απόγονοι του θα είναι αναρίθμητοι σαν τα άστρα του ουρανού. Ο Αβραάμ πίστεψε στα λόγια του Θεού και περίμενε. Η γυναίκα του όμως η Σάρα λιποψύχησε. Μη έχοντας τη πίστη του άνδρα της, ζήτησε απ’ αυτόν να συνευρεθεί με την δούλη της Άγαρ, την Αιγυπτία, για ν’ αποκτήσει τέκνο. Αυτό που ζήτησε η Σάρα ήταν κάτι το σύνηθες για την εποχή εκείνη και κάτι ανάλογο με την τεχνητή γονιμοποίηση που εφαρμόζεται σήμερα. Ο Αβραάμ, προφανώς μη αντέχοντας την γκρίνια της γυναίκας του, υπέκυψε στην απαίτησή της και έτσι η Άγαρ έμεινε έγκυος. Η Σάρα, μόλις έγινε αυτό, ένιωσε ταπεινωμένη απέναντι στην υπηρέτρια της με αποτέλεσμα να την κακομεταχειρισθεί και αργότερα να απαιτήσει από τον Αβραάμ να την διώξει κι αυτήν και το παιδί που γεννήθηκε, τον Ισμαήλ. Ο Αβραάμ όταν γεννήθηκε ο Ισμαήλ ήταν ογδόντα έξι ετών.
Εν τέλει είκοσι πέντε έτη μετά την υπόσχεση του Θεού κι ενώ ο Αβραάμ ήταν εκατό ετών αποκτά τον Ισαάκ. Πόσα χρόνια περίμενε ο Αβραάμ να πραγματοποιηθεί η υπόσχεση του Θεού! Πόση υπομονή, καρτερία και πίστη έδειξε. Πόσες φορές έφθασε προ του θανάτου, κι αυτός και η γυναίκα του, πριν πραγματοποιηθεί η υπόσχεση του Θεού. Η μόνη υποχώρηση του ήταν η, κατ’ απαίτηση της γυναίκας του, συνεύρεσή του με την Άγαρ. Και πάλι η «Εύα» νίκησε τον «Αδάμ».
Και όταν απέκτησε τον Ισαάκ μετά από αρκετά χρόνια κι ενώ αυτός ήταν παλληκαράκι, ο Αβραάμ λαμβάνει εντολή από το Θεό να τον…θυσιάσει! Τι μεγάλος πειρασμός· τι μεγάλη δοκιμασία· πόσο σκληρά γυμνάζει ο Θεός τους ανθρώπους του! Ο Αβραάμ κι εδώ θα πάρει άριστα και θα σώσει εν τέλει και τον υιό του. Ο Θεός θα φέρει για θυσία άλλο κριάρι αντί του Ισαάκ. Και αιώνες αργότερα θα θυσιάσει τον Υιό του τον μονογενή! Αφού ο Αβραάμ δεν λυπήθηκε τον υιό του και αγάπησε τον Θεό περισσότερο και ο Θεός δεν λυπήθηκε τον Υιό του και αγάπησε εμάς περισσότερο! Πόσο σκληρά δοκιμάζει ο Θεός τους αγίους του παρατηρήσαμε προηγουμένως· αλλά και πόσο σκληρά δοκιμάζει τον εαυτό του πρέπει να σημειώσουμε τώρα! Ζητά να τον αγαπάμε πάνω απ’ όλους και όλα. Αλλά κι αυτός μας αγαπά περισσότερο απ’ ότι αγαπά τον Υιό του, τον εαυτό του. Στο επεισόδιο της παρ’ ολίγον θυσίας του Ιακώβ η αγία Γραφή αποκαλύπτει ότι στην εν Χριστώ ζωή ο Θεός μας ζητά, όχι μόνο την θυσία αμαρτωλών επιθυμιών, αλλά και εντελώς φυσιολογικών ή και επιβεβλημένων μάλιστα!
Ο Αβραάμ θυσίασε δύο φορές τα παιδιά του. Μία, όταν έδιωξε κατ’ απαίτηση της Σάρας –συνευδοκούντος του Θεού– τον υιό του Ισμαήλ και μία τώρα, που ήταν έτοιμος να θυσιάσει τον υιό του Ισαάκ. Εμείς κλαίμε, αν πεθάνει κάποιο παιδί μας, και μερικές φορές τα βάζουμε με το Θεό. Εάν μας ζητούσε ο Θεός να το θυσιάζαμε, εμείς οι ίδιοι, τι θα κάναμε; Πάντως θυσιάζουμε τα παιδία μας χωρίς τύψεις, όταν το ζητά ο εγωισμός μας και η ανευθυνότητά μας…
Μετά την παρ’ ολίγο θυσία του Ισαάκ, πεθαίνει η Σάρρα και ο Αβραάμ πάλι συγκλονίζεται από πόνο. Πριν αποκτήσει τον Ισαάκ, κι ενώ ο Θεός τον ενίσχυε λέγοντας ότι δεν θα τον κληρονομήσει ο δούλος του Ελιέζερ, πληροφορούνταν για κάτι που θα ενίσχυε τους Ισραηλίτες, όταν αργότερα θα ήταν υπόδουλοι στην Αίγυπτο και θα υπέφεραν τα πάνδεινα, αλλά που ήταν κοφτερό μαχαίρι για τον Αβραάμ. Ότι ο λαός που θα προέκυπτε απ’ αυτόν θα υποδουλωνόταν και θα μαρτυρούσε κυριολεκτικά για τετρακόσια χρόνια, κάτω από την κατοχή των Αιγυπτίων (Γεν. 15,13). Πόσο πόνο πρόσθεσε η πληροφορία αυτή στον Αβραάμ!
Έχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω αντιλαμβανόμαστε, γιατί ο Αβραάμ υπέφερε στη ζωή του περισσότερο από τον Άβελ και τον Νώε.
Αντιλαμβάνομαι να λες μέσα σου Σταγείριε ότι ο Αβραάμ όσα υπέφερε τα υπέφερε χάριν του Θεού, για να υπηρετήσει το σχέδιό του. Και συ όμως αυτά που υποφέρεις τα υπομένεις χάριν του Θεού. Διότι αυτός επέτρεψε τον δαίμονα να σε βασανίζει. Οι δαίμονες ακόμη και στα γουρούνια των Γαδαρηνών που μπήκαν, πήραν την άδεια του Χριστού. Πολύ περισσότερο τώρα που μπήκαν στην τίμια ψυχή σου. Αν λοιπόν δεν αγανακτείς και δεν μεμψιμοιρείς θα πάρεις και συ τον μισθό σου όπως και ο Αβραάμ, που τα δεχόταν όλα χάριν του Θεού, με υπομονή και δοξολογία.
Για την διασκευή· ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ