ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

«ΠΡΟΣ ΣΤΑΓΕΙΡΙΟ ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΟ ΑΣΚΗΤΗ» (ΚΕ´)

Τελευταίο

Άρα λοιπόν γι’ αυτό μας φαίνεται η λύπη ανυπόφορη και βαρεία, όπως ακριβώς βέβαια και ο θυμός και η επιθυμία. Καθόσον κι αυτά δεν οδήγησαν εκεί που πρέπει αυτούς που δεν έκαναν καλή χρήση αυτών. Συμβαίνει ότι συμβαίνει και με τα φάρμακα, όπως προαναφέραμε. Διότι, όταν αυτά δεν παρέχονται διά τα πάθη που κατασκευάσθηκαν, αλλά δίδονται για άλλους σκοπούς, όχι μόνο δεν απαλλάσσουν τον ασθενή από το νόσημα, αλλά και το επιτείνουν. Αυτό συμβαίνει και με την λύπη. Είναι φάρμακο και καθαρτήριο για όσους ζουν πονηρά και κάνουν ράθυμη και τρυφηλή ζωή και έχουν βαρύ φορτίο αμαρτημάτων. Όταν δοθεί σ’ αυτούς φέρει μεγάλη ωφέλεια. Όταν όμως δοθεί σε μια ψυχή που μοχθεί και αγωνίζεται και κοπιάζει και παρά ταύτα πάσχει κακώς, τότε όχι μόνο δεν ωφελεί σε τίποτα, αλλά παρέχει και μεγάλη βλάβη. Κάνει την ψυχή ασθενή και ευκολοκατάβλητη. Γι’ αυτό ο Παύλος γράφει γι’ αυτούς που στέκονται ακλόνητοι και αγωνίζονται· «Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε· πάλιν ερώ χαίρετε» (Φιλιπ. 4,4) και «Πάντοτε χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε· τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού» (Α´Θεσ. 5,17-19). Γι’ αυτούς όμως που κάνουν αμαρτωλή ζωή και η ασθένεια τους είναι πολύ προχωρημένη γράφει· «Και υμείς πεφυσιωμένοι εστέ, και ουχί μάλλον επενθήσατε» (Α´Κορ. 5,2).

Αυτός λοιπόν, που λιπαίνεται με το λίπασμα της αμαρτίας, με το φάρμακο της λύπης θα αδυνατήσει και θα ξηραθεί. Αυτός όμως που είναι εύρωστος και νήφει και αγωνίζεται, γιατί να καταστρέψει την ευρωστία του με την λύπη; Διότι αυτή είναι τόσο δραστική, που και σ’ αυτούς που την έχουν ανάγκη, εάν παραμείνει περισσότερο χρόνο απ’ ότι χρειάζεται, προξενεί μεγάλα κακά. Έτσι και ο Παύλος συστήνει στους Κορινθίους τον αιμομίκτη, που ζήτησε στην Α´προς Κορινθίους επιστολή του να τον επιτιμήσουν και να τον αφορίσουν (5,1-8), τώρα να τον συγχωρήσουν και να τον προσλάβουν ξανά «μήπως τη περισσοτέρα λύπη καταποθή» (Β´Κορ. 2, 5-11). Εάν λοιπόν η λύπη καταστρέφει αυτούς που την έχουν ανάγκη, όταν προσφέρεται σε υπερβολικό βαθμό, πόσο περισσότερο θα καταστρέψει αυτούς που δεν την έχουν ανάγκη, όταν αφήσουν να κυριεύσει την ψυχή τους σε μεγάλο βαθμό;

Μα θα μου πεις ότι συμφωνείς και δέχεσαι τα όσα λέγω, αλλά δεν γνωρίζεις πως να απωθήσεις και να διώξεις από την ψυχή σου το δηλητήριο αυτό. Και όμως δεν είναι καθόλου δύσκολο. Εάν είχες κάποια επιθυμία όπως παράλογο σαρκικό έρωτα ή τυραννίδα κενοδοξίας ή κάποιο παρόμοιο πάθος με το δίκιο σου να απορείς, πως θα απαλλαγείς από αυτό. Διότι αυτοί που κυριεύονται από αυτά τα πάθη δεν είναι μεν αδύνατο, αλλά είναι πολύ δύσκολο να απαλλαγούν από αυτά. Γιατί τα πάθη αυτά έχουν σύμμαχό τους την ηδονή που τυλίγει την ψυχή με πολλά δεσμά. Συμβαίνει σ’ αυτούς κάτι παρόμοιο με έναν που έχει ψώρα ή κνησμό και αυτός αντί να θεραπεύσει το πάθος του, ευχαριστείται με το νόσημα και σπρώχνει τον εαυτό του πιο βαθειά μέσα στο πάθος. Για την απαλλαγή όμως από τη λύπη μας βοηθεί ότι αυτή δεν μας προκαλεί καμμία ευχαρίστηση. Γι’ αυτό πρέπει να νιώθουμε από την αρχή αηδία γι’ αυτήν, διότι αυτός που νιώθει αηδία για κάτι εύκολα το αποβάλλει.

Κι αν επιχειρεί να το κάνει κάποιος αυτό και δεν το πετυχαίνει; Ας μη παύσει να προσπαθεί και αμέσως θα το κατορθώσει. Σταγείριε ο χριστιανός για δύο πράγματα μπορεί να λυπάται· για τις αμαρτίες του κα για τις αμαρτίες των άλλων. Η δική σου όμως λύπη δεν έχει καμμία σχέση με αυτές τις αιτίες και συνεπώς άδικα στενοχωρείς τον εαυτό σου. Κι αν μου πεις ότι αυτή η λύπη είναι αιτία να συγχωρούνται οι αμαρτίες σου και πάλι δεν θα πρέπει να λυπάσαι αλλά να χαίρεσαι. Οι αμαρτίες που τιμωρούνται δεν είναι αιτία λύπης αλλά οι αμαρτίες που παραμένουν ατιμώρητες. Αυτές μας απομακρύνουν από τον Θεό και όχι οι άλλες. Εσύ όμως δεν εισήλθες στην μοναχική ζωή αφού έζησες αμαρτωλά για να συμβαίνει αυτό. Αλλά κι αν έζησες, αφού μετανόησες, είναι περιττές οι τιμωρίες. Ο Θεός, κι όταν αμαρτάνουμε συνεχώς, αρκείται στο να μας απειλεί και όχι να μας τιμωρεί. Παραδείγματα αυτής της τακτικής είναι η στάση του προς τους Ισραηλίτες και τους Νινευίτες. Μόλις μετανοούσαν όχι μόνο δεν τους τιμωρούσε αλλά και σταματούσε τις απειλές. Καθόσον ο Θεός περισσότερο από εμάς δεν θέλει να πάσχουμε κακώς. Συνεπώς Σταγείριε ο δαιμονισμός σου δεν είναι για τιμωρία των αμαρτιών σου αλλά για την απόκτηση στεφάνων και βραβείων. Και μάλιστα εσύ που και πριν γίνεις μοναχός ζούσες κοσμίως.

Σταγείριε με αυτές τις σκέψεις πρέπει να φωτίζεις τον εαυτό σου και να τον ενθαρρύνεις. Ή μάλλον πριν από αυτές με την προσευχή και την παράκληση. Διότι δεν είναι τόσο η λογική που μας στηρίζει αλλά κυρίως η χάρη του Θεού, που μας καθιστά άτρωτους στο κακό και στους πειρασμούς. Έτσι δρούσε και ο Δαυΐδ. Άλλοτε προσευχόταν και έλεγε «οι θλίψεις της καρδιάς μου πληθύνθηκαν, γι’ αυτό απάλλαξε με από τις ανάγκες μου» (Ψαλμ. 24,17) και άλλοτε διατύπωνε ευσεβείς σκέψεις· «γιατί ψυχή μου είσαι περίλυπος και γιατί με ταράζεις; Να ελπίζεις στον Θεό, διότι σ’ αυτόν θα εξομολογηθώ» (Ψαλμ. 42,5). Και πάλι από τις σκέψεις μεταβαίνει στις προσευχές «Άφησε με να παρηγορηθώ πριν πεθάνω» (Ψαλμ. 38,14) και από τις προσευχές στις σκέψεις «τι υπάρχει λοιπόν για μένα στον ουρανό και τι ζήτησα από σένα εδώ στη γη;» (Ψαλμ. 72,25).

Κατά τον ίδιο τρόπο και ο Ιώβ στη γυναίκα του αγωνιζόταν με σκέψεις να την συνεφέρει λέγοντας· «γιατί μου μίλησες σαν να ήσουν μια από τις άφρονες γυναίκες; Εάν τα αγαθά δεχθήκαμε από τον Θεό, τα κακά δεν θα τα υπομείνουμε;» (Ιώβ 2,10). Στον Θεό δε χρησιμοποιούσε παρακλήσεις.

Αλλά και ο μακάριος Παύλος με τα δύο αυτά μέσα βοηθούσε αυτούς που βρισκόταν σε θλίψεις και πειρασμούς. Άλλοτε έλεγε· «Εάν δε βρίσκεστε μακριά από την παιδεία του Θεού, τότε είστε νόθοι και όχι υιοί, διότι ποιός είναι εκείνος ο γιος που δεν τον παιδεύει ο πατέρας του;» (Εβρ. 12,8 ·7). Άλλοτε δε προσευχόταν· «είναι αξιόπιστος ο Θεός και δεν θα μας αφήσει να πειρασθούμε πέραν των δυνάμεών μας» (Α´Κορ. 10,13) και «Εάν βέβαια είναι δίκαιο στον Θεό να τιμωρεί με θλίψη εκείνους που σας θλίβουν και να δίδει σε σας που θλίβεστε ανακούφιση (Β´ Θεσ. 1,6 · 7).

Αν λοιπόν και συ θέλεις να χρησιμοποιείς αυτά τα όπλα και αν περιφράξεις καλά τον εαυτό σου από παντού, αποτειχίζοντας την έφοδο της αθυμίας με τους λογισμούς και κάνοντας το τείχος του εαυτού σου ισχυρό και άπαρτο με τις προσευχές σου και τις προσευχές των άλλων, αμέσως θα δοκιμάσεις τους καρπούς της παιδείας του Κυρίου. Και να ξέρεις, ενεργώντας έτσι, δεν θα υπομένεις μόνο με γενναιότητα τα παρόντα, αλλά, αφού εκγυμνάσεις με όλα αυτά καλά τον εαυτό σου, θα καταστείς απρόσβλητος στο εξής και από όλα τα δυσάρεστα του βίου.

Για την διασκευή· ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ