«Η ανθρώπινη ευτυχία, όταν ανέλθει σ’ ένα ορισμένο ύψος,

τραβάει τον κεραυνό» (Φεγιέ)

«Τοιοῦτος ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος· ἄστατος θάλασσα, ἀήρ ἀνώμαλος, ὄναρ ἀβέβαιον, ρεῦμα παρατρέχον, καπνός διαχεόμενος, σκιά μεταπηδῶσα, πέλαγος ὑπό κυμάτων ἐνοχλούμενον».

Μία παραστατική και βαθύτατα περιεκτική περιγραφή της ανθρωπίνης ζωής, με στοιχεία και παραστάσεις δανεισμένα από την φύση εκ στόματος Μ. Βασιλείου. Μέσα σ’ αυτό το ποικιλώτατο και εξαιρετικά πολυσχιδές περιβάλλον, το οποίο επηρεάζει τον άνθρωπο θέλει δεν θέλει πρέπει να αναζητηθεί η ακριβής έννοια της κατά Θεόν ευτυχίας. Εντός αυτού μπορεί να ερμηνευθεί και αξιολογηθεί αναλόγως, στο ευρύτατο φάσμα που της έχει προσδώσει ο ίδιος ο δημιουργός και να εκτιμηθεί δεόντως, για να αξιοποιηθεί από τον απαιτητικό και ανευχαρίστητο άνθρωπο σε βάση πνευματική, όχι υλιστική και απόλυτα συμφεροντολογική, που οδηγεί στο απύθμενο βάθος του ανύδρου, ακάρπου και επικινδύνου εγωκεντρισμού.

Κατ’ αρχάς να κάνουμε έναν βασικό διαχωρισμό, αφιστάμενοι από την καθεστηκυία αντίληψη των κοσμικών ανθρώπων. Έτσι, ευτυχία δεν είναι η άνευ στενοχωριών διέλευση της επί γης ζωής, με ψυχή άλυπο και ήρεμο. Ούτε πολύ παραπάνω είναι μονόδρομος χαράς, γιατί έχει τις ανησυχίες της, όπως και η δυστυχία έχει τις ελπίδες της.

Ευτυχία δεν είναι η θεώρηση του  άφρονος πλουσίου· «ψυχή μου έχεις πολλά αγαθά· φάγε, πίε και ευφραίνου». Γιατί μπορεί να έχουμε τα πάντα στην ζωή μας, στην ουσία όμως δεν έχουμε τίποτα ουσιαστικό, εκτός από την έκδηλη αποβλάκωσή μας.

Ευτυχία δεν είναι το συνώνυμο των ταπεινών λαϊκών εκφράσεων «να περνάμε καλά», «να ’μαστε καλά», «να σκοτώνουμε τον χρόνο μας» και να ζούμε εν ασωτίαις, εν μέθαις, εν πορνείαις, εν κατασπαταλήσει χρήματος, εν σωματική και ψυχική εξουθενώσει και εν απωλεία πολυτίμου σφρίγους.

Ευτυχία δεν είναι η προσωποποίηση του εγώ. Δεν είναι η απόρροια του πλούτου, ούτε ο πλούτος είναι ο ρυθμιστής της. Καθότι «πλούσιοι ἐπτώχευσαν καί ἐπείνασαν…» και είναι άσχημο και επικίνδυνο πράγμα να πεινάσει πλούσιος…

Συμπληρωματικά ευτυχία, που όπως την εννοεί ο άνθρωπος ποτέ δεν χορταίνεται, δεν είναι η απόλαυση των ποικίλων ιδιομόρφων ηδονών. Ευτυχία δεν είναι «η ζωούλα μου», γιατί κάποια στιγμή «παρέρχεται ὁ βίος ὡς ἴχνη νεφέλης καί ὡς ὁμίχλη διαλύεται» (Σοφ. Σολ. 2,5) και καταφθάνει ο εκλιπών οικοδεσπότης να λάβει πίσω το τάλαντο το αναξιοποίητο – το θαμμένο. Όμως δεν βρίσκει τίποτα καθότι κατασπαταλήσαμε όλα όσα μας έδωσε ο Θεός και τώρα τρεφόμαστε με τα ξυλοκέρατα της αθεΐας μέσα στο κοπάδι των μηδενιστών.

Κι όμως η ευτυχία είναι τόσο απλό πράγμα. Είμαι ευχαριστημένος με εκείνα που έχω και δεν στενοχωρούμαι για εκείνα που δεν έχω. Γιατί;

«Η ευτυχία δεν βρίσκεται ούτε στα βοσκήματα, ούτε στον πλούτο. Η έδρα της είναι στην ψυχή» (Δημόκριτος). Κάπως έτσι μ’ αυτή την θεώρηση της ευτυχίας, το πλουσιώτατο αυτό αγαθό, μπορούμε να το αλιεύσουμε σε απλά πράγματα και όχι κατ’ ανάγκη σε μεγάλα και σπάνια. Στα συνήθη, τα φαινομενικώς ασήμαντα, τα οποία δεν πρέπει να περιφρονούμε. Πρέπει να είμαστε λοιπόν ευχαριστημένοι γιατί ζούμε, υγιαίνουμε, απολαμβάνουμε τον ήλιο, ερχόμαστε σε «συναλλαγή» με την μάνα γη – φύση, ηρεμούμε με την γαλάζια θάλασσα, φωτιζόμαστε από τον έναστρο ουρανό, είμαστε ελεύθεροι, εκφραζόμαστε, κάνουμε ό,τι θέλουμε, σιωπούμε, …

Άρα η ευτυχία είναι πάντοτε γύρω μας, αρκεί να ξέρουμε, πώς θα την απολαύσουμε. Χρειάζεται ένα βλέμμα ψηλότερα προς τον ουρανό, την ελπίδα, και ένα βλέμμα χαμηλότερα προς την γη, την δυστυχία, για να … την βιώσουμε.

Έτσι, όταν αντικρίζουμε έναν ανάπηρο με κομμένα τα πόδια του, δεν θα διαμαρτυρόμαστε για τα παλιά υποδήματά μας. Η ισορροπία πρέπει να διέπει τα πάντα στην ζωή μας, καθότι τίποτα βέβαιο και σταθερό. Έτσι, ούτε όταν ευτυχούμε πρέπει να αισθανόμαστε υπερβολική χαρά, ούτε όταν δυστυχούμε υπερβολική λύπη (Ισοκράτης).

Επιλέγοντας τη σωστή θέση και κατεύθυνση, ας ακούσουμε τον Σωκράτη· «Ὁ ἐπιθυμῶν νά εἶναι εὐδαίμων, πρέπει νά ἐπιδιώκει καί νά ἀσκεῖ σωφροσύνη, ἀποφεύγοντας τήν ἀκολασία. Ἔτσι, ἡ εὐτυχία κατακτᾶται με τήν ἐγκράτεια, ὀλιγάρκεια καί ἀφιλοχρηματία».

Αυτά όμως τα ρυθμίζει ο εαυτός μας και η υγεία του μυαλού μας. Τα δύο αυτά λοιπόν έρχονται ν’ αναρτήσουν την έννοια της ευτυχίας, ψηλά στην θέση που της αρμόζει. Η ευτυχία λοιπόν πηγάζει από την υψηλή πνευματικότητα του ανθρώπου, η οποία του παρέχει ψυχική γαλήνη και αταραξία μέσω της εγκρατείας έναντι των υλικών απολαύσεων και του περιορισμού αυτού εντός των μέτρων που ορίζει ο Θεός.

Τέλος η ευτυχία βρίσκεται στην εκπλήρωση του καθήκοντος έναντι Θεού και ανθρώπων, οπότε ευτυχής είναι ο θυσιαζόμενος για κάθε τι υψηλό ανθρώπινο, όσιο και ιερό.

Ο ιδρώτας του πατέρα ως προσφορά στην ευρύτερη οικογένεια και ως τήρηση της θεϊκής εντολής «ἱδρώτι τοῦ προσώπου σου φαγῇ τόν ἄρτον σου» αποτελεί εκπλήρωση καθήκοντος που οδηγεί απερίφραστα στην ευτυχία.

Η ακάματη, αεικίνητη και πολύπλευρη παρουσία της μάνας μέσα στον δεύτερο οίκο του Θεού, το σπίτι, είναι μία ανυπολογίστου και ανεκτιμήτου αξίας προσφορά που οδηγεί στο λιμάνι της ευτυχίας.

Ο αγώνας των παιδιών, η προσπάθεια, το φιλότιμο είναι η ακριβότερη «αμοιβή» της γονικής προσφοράς.

Η ώρα της βραδινής οικογενειακής προσευχής είναι η μοναδική θεία μυσταγωγία που εξασφαλίζει την ΕΥΤΥΧΙΑ! Σε γενικές γραμμές όλη η εύρυθμη λειτουργία της οικογενείας μέσα στην κοινωνία της αγάπης Χριστού, οδηγεί στην ευτυχία.

Η παρουσία μας εἰς τάς αὐλάς του Κυρίου και η προσευχή μας εντός των σκηνωμάτων αυτού, συντροφιά της υγιούς και ηρέμου συνειδήσεως, είναι η ΕΥΤΥΧΙΑ!

Ευτυχία είναι η ελπίδα της αιωνίου ζωής.

Αυτήν την αιώνιο ζωή ποθούσαν διακαώς οι τρεις παίδες ἐν καμίνῳ και γι’ αυτό έψαλλον δροσιζόμενοι, βιώνοντας μία ευτυχία ανεπανάληπτη.

Η βίωση μιας μοναδικής, πρωτοφανούς ευτυχίας κατά την μεταμόρφωση του Σωτήρος, οδήγησε τον Πέτρο στην παράκληση προς τον Κύριο· «Κύριε, καλόν ἐστίν ἡμᾶς ὧδε εἶναι». Κύριέ μου, είμαστε μια χαρά εδώ πάνω, ας κάνουμε τρεις σκηνές και ας μείνουμε εδώ για πάντα…

Κλείνοντας την ανωτέρω προσέγγισή μας στην έννοια της ευτυχίας, ας αναφερθούμε λίγο και στην ζωή του Ιώβ. Του πολυάθλου, μοναδικής περιπτώσεως στην ιστορία του ανθρώπου, που βίωσε τρεις καταστάσεις παράφορες. Η πρώτη της πλήρους ευτυχίας, η δεύτερη της υπέρβαρης δυστυχίας και η τρίτη της αποκαταστάσεως. Τα λόγια του «Κύριος ἔδωκεν, κύριος ἀφείλατο. Εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον» προδίδουν μία ιδιόμορφη, σπάνια, οσιακή ευτυχία μέσα στη δυστυχία, ΟΜΩΣ υπό την σκέπη του Θεού.

Κάπως έτσι όλοι οι άγιοι φτάνοντας στο κατώφλι του μαρτυρίου, διακατέχονταν από μία ανείπωτη ευτυχία, γιατί σε λίγο θα βρίσκονταν εἰς τάς αἰωνίους αὐλάς.

Με τον δικό του τρόπο ο ψαλμωδός εξωτερικεύει την ευτυχία του «Ἐμνήσθην τοῦ Θεοῦ καί εὐφράνθην» (Ψαλ. 76,4).

Ας αφήσουμε όμως έναν ασκητή να μας οδηγήσει στα άγνωστα δώματα της αληθινής ευτυχίας:

«Για να είστε αληθινά ευτυχισμένοι

να σκέπτεσθε τον Θεό, τουλάχιστον όσο σκέπτεσθε τους ανθρώπους·

να φοβάσθε τον Θεό, τουλάχιστον όσο φοβάσθε τους ανθρώπους·

να τιμάτε τον Θεό, τουλάχιστον όπως τιμάτε τους ανθρώπους·

να ελπίζετε στον Θεό, τουλάχιστον όσο ελπίζετε στους ανθρώπους·

να εκπληρώνετε τον νόμο του Θεού, τουλάχιστον όσο εφαρμόζετε τον ανθρώπινο νόμο·

να ζητάτε την βοήθεια του Θεού, τουλάχιστον όσο την ζητάτε από τους ανθρώπους.

να δοξάζετε τον Θεό, τουλάχιστον όσο δοξάζετε τους ανθρώπους».

Όπως η ανάσταση ήλθε μέσω του σταυρού, έτσι και η ευτυχία έρχεται μέσω της δυστυχίας και του πόνου και ΕΤΣΙ εκτιμάται καλλίτερα.

Προς το παρόν, ας την δεχόμαστε πότε με την μορφή της παλιρροίας και πότε με την μορφή της πλημμυρίδος.

Αρίσταρχος