Το δέον, αυτό που πρέπει, αυτό που είναι σωστό, αυτό που είναι άγιο θεωρητικά είναι το τέλειο και πρέπει ο χριστιανός να αγωνίζεται να το κάνει υπόδειγμα και κτήμα του. Δυστυχώς όμως η ζωή εκτυλίσσεται πολλές φορές διαφορετικά. Η αδυναμία του ανθρώπου και οι διάφορες συνθήκες που διαμορφώνονται στην κοινωνία κάθε εποχής μας αναγκάζουν να ζούμε μακριά από το δέον και το ον να είναι διαφορετικό από αυτό.
Θα αναφερθούμε σε ορισμένα παραδείγματα, παρμένα από τη ζωή αγίων μορφών, για να κάνουμε συνειδητό το πρόβλημα που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει στη ζωή της Εκκλησίας. Τα παραδείγματά μας έχουν ως θέμα τον πολιτικό γάμο και μάλιστα με ειδωλολάτρη.
«Στις αρχές του Δ´αιώνα μεταξύ 300 και 310, ο υψιστάριος (θρήσκευμα με ειδωλολατρικά και ιουδαϊκά στοιχεία) Γρηγόριος παντρεύτηκε την όμορφη Νόννα που ήταν χριστιανή. Πώς και με ποια λογική έγινε ο γάμος τούτος δεν γνωρίζουμε.
Η όμορφη Νόννα ήταν από οικογένεια χριστιανική. Χριστιανική από παλιά και με παράδοση γνήσια ορθόδοξη. Οι παππούδες της είχανε γνωρίσει τους φοβερούς διωγμούς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και μάλιστα του Δεκίου (248-51). Οι γονείς της και η ίδια γνωρίσανε τους διωγμούς του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (285-305). Αντέξανε τους κατατρεγμούς, τις διώξεις, τα βασανιστήρια. Και κράτησαν την πίστη στο Χριστό, συνέχισαν το δύσκολο δρόμο της Εκκλησίας. Και να που τώρα η χριστιανή Νόννα δέχεται να γίνει γυναίκα του Γρηγορίου, ωραίου και πλουσίου άρχοντα, που όμως ζει στην πλάνη έξω από την Εκκλησία».
(Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου, Καθηγητή Πανεπιστημίου, «Ο πληγωμένος αετός» (Γρηγόριος Θεολόγος), εκδ. Αποστολική Διακονία, 6η έκδοση, σσ. 10-11).
Είναι τόσο ξεκάθαρα τα λόγια του Στ. Παπαδοπούλου, που δεν χρειάζονται σχόλια. Μια αγία γυναίκα, από οικογένεια αγίων και μαρτύρων τελεί πολιτικό, θα λέγαμε, γάμο μ' ένα ειδωλολάτρη. Άντεξε τους διωγμούς, υπέκυψε όμως στο άθεσμο συνοικέσιο. Βεβαίως η Νόννα αγωνίστηκε με προσευχές, νηστείες, συμβουλές και παρακλήσεις και πέτυχε μετά από πολλά χρόνια εγγάμου ζωής, ενώ είχε φθάσει στα 50, να κάνει τον άνδρα της κατηχούμενο, χριστιανό, ιερέα και μετά επίσκοπο. Πέτυχε επίσης με προσευχές να αναστήσει τη νεκρή μήτρα της και να αποκτήσει τον Γρηγόριο τον Θεολόγο που αφιέρωσε στον Θεό, την Γοργονία και τον Καισάριο. Ξεκίνησε άσχημα και άθεσμα την έγγαμη ζωή, μπόρεσε όμως στο τέλος να την κάνει αγία και ενάρετη.
Την ίδια πορεία με την μητέρα της ακολούθησε και η αδελφή του Γρηγορίου θεολόγου Γοργονία, η οποία κοιμήθηκε μόλις 42 ετών και ο Γρηγόριος αφιέρωσε σ' αυτή επιτάφιο λόγο που την υμνεί ως αγία. Παντρεύτηκε ειδωλολάτρη με μεγάλη θέση και αφού απέκτησε παιδιά και εγγόνια κατάφερε να δεχθεί ο άνδρας της να γίνει χριστιανός και να βαπτισθούν όλοι μαζί. Αυτός και εκείνη, μαζί με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, λίγο πριν τον θάνατό της. Την εποχή εκείνη βαπτιζόταν ακόμη σε μεγάλη ηλικία, κατά την συνήθεια της εποχής.
Εκτός λοιπόν από το σφάλμα να παντρευθεί με πολιτικό γάμο με ειδωλολάτρη, έκανε το σφάλμα να βαπτιστεί λίγο πριν το θάνατό της. Τη συνήθεια των χριστιανών να βαπτίζονται μεγάλη την κακίζουν οι πατέρες (άσχετα αν και ορισμένοι από αυτούς την ετήρησαν) και ειρωνεύονται ότι το βάπτισμα καταντά με την συνεχή αναβολή, δήθεν για να μη το λερώσει ο χριστιανός με αμαρτίες, ένα επιτάφιο σάβανο. Το βάπτισμα όμως είναι η ένταξη στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, και είναι αναγκαίο να γίνει νωρίς, ώστε να ζούμε τη ζωή μας μέσα στην Εκκλησία και όχι έξω από αυτήν. Πολιτικό γάμο λοιπόν μ᾽ένα ειδωλολάτρη και βάπτιση λίγο πριν από το θάνατό της η Γοργονία, που όποιος διαβάζει τον επιτάφιο λόγο του Γρηγορίου απορεί με την αγιότητα της ζωής της.
Να θυμηθούμε και ένα παράδειγμα από το χώρο της Καινής Διαθήκης και από την ζωή των Ιουδαίων. Ο μαθητής του Παύλου Τιμόθεος προερχόταν από μικτό γάμο ειδωλολάτρου με Ιουδαία (Πραξ. 16,2). Η μητέρα του ονομαζόταν Ευνίκη και η γιαγιά του Λωΐδα, οι οποίες ήταν Ιουδαίες πιστές (τουλάχιστον στην θρησκεία). Τα ονόματά τους είναι ελληνικά και μαρτυρούν ότι στην περιοχή της Μικράς Ασίας ή είχαν γίνει εκτεταμένες επιμειξίες Ιουδαίων και Ελλήνων (ειδωλολατρών) ή υπέστησαν την επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και τα ελληνικοποίησαν. Και τα δύο απαράδεκτα για τις αρχές της Παλαιάς Διαθήκης. Το να πάρεις σύζυγο ειδωλολάτρη δυσχεραίνει πολύ την θρησκευτική ζωή και το να παραμείνεις απόλυτα πιστός στον Γιαχβέ. Κι όμως αυτό γινόταν συχνά και σε μεγάλα ποσοστά.
Επανερχόμαστε στο δέον και το όν που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου μας. Η Εκκλησία, και μάλιστα η διοίκηση της Εκκλησίας, πρέπει να τονίζει ευκαίρως ακαίρως το δέον και να φροντίζει στην όσο πιο δυνατή τήρησή του. Να μη απελπίζεται όμως και να μη τα χάνει αν το ον είναι διαφορετικό. Η πρόνοια του Θεού, το κήρυγμα και η προσευχή της Εκκλησίας, οι προσπάθειες των πνευματικών πατέρων θα συντελούν το όν να πλησιάζει όσο γίνεται προς το δέον. Ο Κύριος μας ας μας ευλογεί στην προσπάθεια αυτή κι ας μας σκεπάζει στις παραλείψεις μας και στις παρεκτροπές μας.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ