Α΄.Σ’ αυτήν την κολυμβήθρα κατέβαινε ένας άγγελος κάθε χρόνο και τάραζε τα νερά κι όποιος έμπαινε εκείνη τη στιγμή πρώτος θεραπευόταν. Ένας μόνο· μετά δεν υπήρχε χάρη. Όχι από φτώχεια εκείνου που έδινε αλλά από αδυναμία αυτών που την δεχότανε.

  Στην Εκκλησία, που είναι η νέα κολυμβήθρα της Βηθεσδά,κατέβηκε ο Χριστός και θεραπεύει τους πάντες συνεχώς. Και τον πρώτο και τον δεύτερο και τον τρίτο, τέταρτο, πέμπτο, χιλιοστό, εκατομμυριοστό, δισεκατομμυριοστό… Όλη την οικουμένη. Η χάρη δεν τελειώνει ποτέ. Τα νερά ποτέ δεν μολύνουν όσους κι αν καθαρίσουν. Αντίθετα γίνονται πολύ καθαρώτερα. Επίσης εκεί ο πρώτος γινόταν καλά· εδώ στην Εκκλησία όλοι, αλλά την πολύ τη χάρη την παίρνει ο τελευταίος!Αυτός που περιμένει αδιαμαρτύρητα, ταπεινά και υπομονετικά πότε θα ευδοκήσει ο Θεός να τον ελεήσει. Αυτός που κοινωνά τελευταίος, αυτός που παίρνει αντίδωρο τελευταίος, αυτός που εξομολογείται τελευταίος κ.ο.κ.

  Είδες λοιπόν το μέγεθος της δωρεάς άνθρωπε; Δεν επιτρέπεται να ζεις με αδιαφορία. Αγωνίσου με προθυμία, ζήλο, νήψη για την ακρίβεια και την τελειότητα. Μη θεωρείς τίποτα αδιάφορο ηθικώς.Όλα δημιουργούν ή αποτρέπουν αμαρτίες. Το γέλιο δεν είναι αμαρτία· όταν παρατείνεται όμως καταντά. Δημιουργεί το αστείο, την αισχρολογία, την πράξη. Κατάστρεψε λοιπόν τη ρίζα για να καταστρέψεις την αρρώστια. Αν απαρνηθούμε τ’ αδιάφορα θα γλυτώσουμε τ’ απαγορευμένα. Αυτός που θέλει να νικήσει απέχει απ’ όλα. Ο διάβολος τώρα είναι αγριώτερος. Δύο είδε στον παράδεισο και λύσσαξε. Τώρα που βλέπει μυριάδες είναι φοβερά εξοργισμένος.Όμως μη φοβηθείς. Έχεις δύναμη· έχεις όπλα. Τρύπησε με κοφτερό μαχαίρι το φίδι. Θ’ ανακαλύψεις πόσο φοβερά δυνατός είσαι εν Χριστώ. Θα μπορούσε ο Χριστός να τον βγάλει από τη μέση. Τον αφήνει όμως για να γνωρίσεις τη δύναμη που έχεις. Τη δύναμη της χάριτος· τη δύναμη των μυστηρίων. Είναι μεγάλη η χάρη του Θεού. Θα γίνει δε μεγαλύτερη, εάν θέλουμε. Γιατί αυξάνει ανάλογα με την προθυμία που έχουμε και την προσπάθεια που καταβάλλουμε. Ο Θεός θέλει αύξηση των ταλάντων. Ο Παύλος έγινε μεγάλος όταν βαπτιζόταν, αλλά έγινε μεγαλύτερος όταν κήρυττε και διωκόταν ποικιλοτρόπως. Τότε αρπάχτηκε στον παράδεισο και στον τρίτο ουρανό.

  Β΄.Η κολυμβήθρα της Βηθεσδά προτυπώνει το μυστήριο του βαπτίσματος, που καθαρίζει όλες τις αμαρτίες και κάνει τους ψυχικά νεκρούς ζωντανούς.Το νερό εκτός από τις σωματικές ακαθαρσίες καθάριζε τους μολυσμούς της Παλαιάς Διαθήκης (π.χ. από κηδεία, λέπρα και άλλα παρόμοια) αλλά και νοσήματα (π.χ. θεραπεία Ναιμάν από λέπρα -Δ΄ Βασ. 5ον κεφ.). Το νερό στην Καινή Διαθήκη καθαρίζει και τις αμαρτίες.

  Κατεβαίνει άγγελος για να μάθουν οι Ιουδαίοι ότι ο Κύριος των αγγέλων μπορεί να κάνει πολύ περισσότερασωματικά θαύματα· αλλά το κυριώτερο, μπορεί να προσφέρει ψυχικές θεραπείες και μάλιστα άφεση αμαρτιών.

  Πάντως δεν είναι το νερό που θεραπεύει αλλά η ενέργεια του αγγέλου. Έτσι και στο βάπτισμα δεν είναι το νερό που απολυτρώνει αλλά η ενέργεια του Θεού. Χρειάζεται όμως και η προσπάθεια του ανθρώπου. Η αναμονή, η υπομονή, η ταπείνωση, όλες οι αρετές.

  Γ΄.Ερμηνευτικές λεπτομέρειες.

  Γιατί ρωτά ο Χριστός «θέλεις υγιής γενέσθαι»;

α΄) Όχι για να μάθει, αλλά για ν’ αποκαλύψει τον άνθρωπο· την τραγωδία του αλλά και την αρετή του. Το ίδιο έκανε και σ’ άλλες περιπτώσεις· π.χ. την Χαναναία, την αιμορροούσα, τον τυφλόν εκ γενετής που έστειλε να νιφτεί στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ και άλλους.

β΄) Γιατί ο παράλυτος δεν είχε τη σωστή γνώμη για τον Χριστό. Πάντως είχε ελπίδα και υπομονή. Μολονότι δεν επετύγχανε δεν απομακρυνόταν 38 ολόκληρα χρόνια. Διότι δεν ήταν γνωστός ο καιρός που θα ερχότανε ο άγγελος. Παρόλο που ο συναγωνισμός ήταν μεγάλος και δεν είχε άνθρωπο να τον κατεβάσει εν τούτοις ήλπιζε και περίμενε. Και μαζί μ’ αυτόν υπήρχαν και άλλοι άρρωστοι όπως τυφλοί οι οποίοι ήταν σε χειρότερη κατάσταση κι από τον παράλυτο, διότι ούτε βλέπανε· κι όμως περίμεναν. Πόσο ήταν το ενδιαφέρον αυτών των ανθρώπων και πόσο μεγάλη η δική μας αδιαφορία! Κι αυτοί εμποδίζονταν να θεραπευθούν λόγω πραγμάτων που δεν είχαν σχέση με την θέλησή τους. Ενώ εμείς εμποδιζόμαστε να θεραπευθούμε από τις αμαρτίες μας, διότι δεν το θέλουμε. Ο παράλυτος εν τέλει το σπουδαίο που απέκτησε δεν ήταν η σωματική του υγεία του αλλά η ψυχική του τελείωση· η αγιότητα.

  Γιατί η αρετή είναι συνδεδεμένη με κόπο και η κακία είναι συνδεδεμένη με ηδονή;Για να τιμάσαι επειδή αγωνίσθηκες. Π.χ. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ευνούχων· αυτοί που γεννήθηκαν, αυτοί που ευνουχίσθηκαν από τους ανθρώπους κι αυτοί που πνευματικά οι ίδιοι «ευνούχισαν» τον εαυτό τους, καταργώντας την γενετήσιο επιθυμία με το φλογερό έρωτα προς τον Χριστό. Αυτοί οι τελευταίοι στεφανώνονται και τιμώνται. Εκτός τούτου η ηδονή της κακίας προσωρινή και η λύπη αιώνια, ενώ η ηδονή της αρετής αιώνια και ο κόπος για την απόκτησή της προσωρινός.Επίσης τι ζωή είναι να είσαι ξαπλωμένος συνεχώς και να τρως χωρίς να κινείσαι και να εργάζεσαι; Δεν υπάρχει χειρότερη ζωή απ’ αυτήν.

  «Άνθρωπον ουκ έχω».Δεν νευριάζει, δεν συγχύζεται, δεν ταράσσεται με την ερώτηση του Χριστού. Παρουσιάζει απαλή ψυχή· δείχνει ταπείνωση και ανεξικακία. Δεν λέγει «άνθρωπε μου παίζεις με τον πόνο μου». Εξηγεί με ηρεμία. Ίσως αποβλέπει στην σωματική βοήθειά του. Γι’ αυτό ο Χριστός δεν τον ρωτά αν πιστεύει. Διότι έχει άλλες αρετές και διότι δεν τον γνωρίζει.

  «Άρον τον κράββατον σου».Για να μη νομίσει κανείς ότι είναι φαντασία ή ψεύτικη η θεραπεία του παραλύτου, τον βάζει να κάνει κάτι που απαιτεί τέλεια υγεία. Πρβλ. τα 12 κοφίνια που ο Χριστός υποχρεώνει τους μαθητές του να σηκώσουν, με τα περισσεύοντα τρόφιμα, μετά το θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων με πέντε άρτους και δύο ψάρια. Λέγει ο ιερός Χρυσόστομος σε άλλη συνάφεια ότι το κάνει για να μείνει αλησμόνητο το θαύμα στους μαθητές, αλλά και να καταστεί αξιόπιστο σ’ αυτούς που το διαβάζουν.

  Δεν ζητά πίστη από τον παραλυτικό, γιατί δεν τον ξέρει καθόλου όπως προαναφέραμε. Κάνει το θαύμα και μετά ζητά πίστη,με το να τον προστάξει να πάρει το κρεββάτι του. Και ο παραλυτικός πράγματι δείχνει πίστη. Μόλις άκουσε τα λόγια του Χριστού δεν γέλασε, δεν αμφέβαλε, δεν είπε ολόκληρος άγγελος έναν μόνον θεραπεύει· εσύ ποιός είσαι και τολμάς να μιλάς έτσι; Επίσης περιφρονεί τους Ιουδαίους, δεν υπολογίζει την έχθρα τους, δεν υπολογίζει που είναι Σάββατο και σηκώνει το κρεββάτι. Μπρος στην φοβερή θαυματουργία δεν ενδιαφέρεται για τον νόμο της παλαιάς Διαθήκης τον οποίον εμμέσως ο Χριστός καταργεί εδώ, θέλοντας να σηματοδοτήσει και να προαναγγείλει τον ερχομό της Καινής διαθήκης.

  «Μετά ταύτα ευρίσκει αυτόν ο Ιησούς εν τω ιερώ».Εδώ το ευαγγέλιο αποκαλύπτει ότι ο παράλυτος θεραπεύτηκε και ψυχικά. Δεν πήγε μετά την θεραπεία του ούτε σε θέατρα, ούτε στον ιππόδρομο, ούτε σε ξενύχτια και διασκεδάσεις αλλά στον ναό. Θέλει να ευχαριστήσει το Θεό για την θεραπεία του και να μείνει ενωμένος μαζί του.

  «Ίδε υγιής γέγονας· μηκέτι αμάρτανε, ίνα μη χείρον σοι τι γένηται».Την αρρώστια την προκαλεί η ποικίλη αμαρτία. Και, επειδή για την ψυχή δεν ενδιαφερόμαστε, επιτρέπει ο Θεός τα σωματικά νοσήματα, για να ενδιαφερθούμε και για την ψυχή· ν’ αφήσουμε τα εφήμερα και να θυμηθούμε τον ουρανό και την αιώνια ζωή. Τα επιτρέπει επίσης για να γίνουμε ευσεβέστεροι, όπως στην περίπτωση του Ιώβ στην Παλαιά Διαθήκη.

  Ο Χριστός με το «μηκέτι αμάρτανε» αποκαλύπτει την θεότητά του όχι μόνο με το θαύμα αλλά και με την προειδοποίηση. Αποκαλύπτει ότι είναι παντογνώστης και τα ξέρει όλα.

  «Απήλθεν ο άνθρωπος και ανήγγειλε τοις Ιουδαίοις ότι ο Ιησούς εστιν ο ποιήσας αυτόν υγιή».Μετά την θεραπεία του παραλυτικού ο Χριστός φρόντισε ν’ απομακρυνθεί χωρίς να τον γνωρίσει ο παραλυτικός. Τώρα που τον συνάντησε και τον γνώρισε αποκαλύπτει και πάλι την πίστη του. Κάνει τον ευαγγελιστή στους Ιουδαίους αψηφώντας το μίσος τους και την οργή τους και γίνεται «μάρτυς τη προαιρέσει», όπως θα έγραφε ο Μέγας Βασίλειος.

  Περιληπτική διασκευή από Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, Ε.Π.Ε. 36,165 και εξής -ομιλία «Κατά μεθυόντων και εις την ανάστασιν» και 13,343 και εξής -ομιλίαι 36 και 37 εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.

  Για την διασκευή·