Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 είναι μία από τις λαμπρότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Κατά τις ώρες εκείνες, ο λαός μας στάθηκε όρθιος μπροστά στις σιδερόφρακτες στρατιές του φασισμού κι έγραψε με τον ηρωισμό και την αυτοθυσία του το αθάνατο έπος του Σαράντα και τη μεγαλειώδη Εθνική Αντίσταση.

  Σ’ αυτό τον Αγώνα υπέρ βωμών και εστιών δεν υστέρησε κανένας. Επώνυμοι και ανώνυμοι, μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, όλος ο ελληνικός λαός έτρεξε να βοηθήσει. Ακόμη και φοιτητές άφησαν τα έδρανα των Πανεπιστημίων κι έδωσαν το παρόν. Οι διαφορές παραμερίστηκαν και ο λαός βάδιζε ενωμένος στο δρόμο της ιστορίας του. Ουσιαστική ήταν η συμμετοχή των ανθρώπων του πνεύματος και των Γραμμάτων, όπως και των καλλιτεχνών. Ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο της πατρίδας είτε στα πεδία των μαχών είτε στα μετόπισθεν με τα μαχητικά άρθρα τους και τα ενθουσιώδη, ως άλλοι Τυρταίοι, ποιήματά τους. Η συγκλονιστική εμπειρία του πολέμου περνά μέσα από τις σελίδες της λογοτεχνίας μας.

  Ο διακεκριμένος φιλόσοφος, λογοτέχνης, καθηγητής πανεπιστημίου και πολιτικός Παν. Κανελλόπουλος, εξόριστος στην Κάρυστο, έστειλε τηλεγράφημα στην Κυβέρνηση, με το οποίο έθετε τον εαυτό του στην υπηρεσία της πατρίδος. Έγραφε: «Λαός ολόκληρος ενθουσιώδης και αποφασισμένος. ‘Όποιος χύσει το αίμα του δεν θα το χάσει. Ζήτω η Ελλάς». Ντυμένοι την τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου πολεμούσαν πάνω στα βορειοηπειρωτικά βουνά λογοτέχνες και δημοσιογράφοι. Ενδεικτικά αναφέρουμε: τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Άγγελο Τερζάκη, τον Νικηφόρο Βρεττάκο, τον Γιάννη Χατζίνη, τον Άγγελο Βλάχο, τον Αστέρη Κοββατζή. Μερικοί ζήτησαν και πήγαν εθελοντές, όπως ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Γιάννης Μπεράτης κ.ά. «Η παρουσία της τότε πνευματικής ηγεσίας στα πεδία των μαχών, και μάλιστα εθελοντικώς, επηρέασε πολύ θετικά το φρόνημα όλων των παιδιών που πολεμούσαν», έγραψε η Καθηγήτρια Πανεπιστημίου κα Μερόπη Σπυροπούλου.

  Δημοσιογράφοι, ανταποκριτές αθηναϊκών εφημερίδων, είχαν φτάσει στην πρώτη γραμμή του πυρός διακινδυνεύοντας τη ζωή τους. Ήταν εκεί ο Σπύρος Μελάς, ο Παύλος Παλαιολόγος, ο Βάσος Τσιμπιδάρος, ο Κ. Τριανταφυλλίδης, ο Κώστας Αθάνατος, ο Γ. Ρούσσος κ.ά. Εξ άλλου, ο ποιητής Γιώργος Σαραντάρης. που ζούσε και σπούδαζε στην Ιταλία, ήρθε αμέσως στην Ελλάδα να κάνει τη στρατιωτική του θητεία. Από τις κακουχίες του πολέμου πέθανε στις 25 Φεβρουαρίου 1941

  Πλημμυρισμένοι από τα στρατιωτικά αισθήματα οι ποιητές μας εμπνέονται και τραγουδούν το έπος του Σαράντα, υπογραμμίζοντας την ενότητα τον ψυχισμό‚την έξαρση και τον ενθουσιασμό του Όπως και την πίστη στον Θεό και την ελπίδα στην Υπέρμαχο Στρατηγό, την Παναγία.

  Θα σημειώσουμε δυο χαρακτηριστικές στροφές από ισάριθμα ποιήματα τα οποία απηχούν το πνεύμα και το μεγαλείο του Σαράντα.

  Ο ένας ποιητής είναι ο Λέων Κουκούλας. Γράφει:

  «Στρατολάτισσα υπέρμαχη, τα λίγα

  παιδιά μας, τα γενναία και τ’ αντίστροφα,

  στης αρετής το δρόμο πάντα οδήγα

  το νέο μας να γράψουν Μαραθώνα».

  Ο γλυκόφθογγος αγαπημένος μας ποιητής Γ. Βερίτης στους γεμάτους παλμό στίχους του περικλείει το όραμα της Αγίας Σκέπης του Σαράντα. Τραγουδάει και υμνεί την Οδηγήτρια:

  «Με το γλυκύ σου τ’ όραμα χυθήκαμε στη μάχη

   ανίκητη, απροσμάχητη πανίσχυρη Κυρά,

  και μας εχάρισες Εσύ τετράδιπλα φτερά,

  για να διαβαίνουμε γοργοί· κι ούτε κορφή, ούτε ράχη

  κι ούτε άγρια χιονοσκέπαστα πανύψηλα βουνά,

  δεν μπόρεσαν ουδέ στιγμή να κόψουν την ορμή μας.

  Η χάρη Σου, Οδηγήτρα μας. στα βάθη μας περνά

  και χύνει φλόγα στην ψυχή κι ατσάλι στο κορμί μας...».

  Πεζογράφοι, φιλόσοφοι, διανοούμενοι γράφουν ωραιότατα λογοτεχνικά κείμενα, αναλύοντας το βαθύτερο νόημα του μεγάλου Αγώνα.

  Ο Ηλίας Βενέζης τόνιζε: «Δεν ήταν μόνο για τ αγαθά τους, για την ξερή τους γη, για το γυμνό τους βράχο που είπαν όχι οι Έλληνες. Ήταν για την ελπίδα που κινδύνευε».

  Την ψυχική ανωτερότητα και το ήθος των φαντάρων μας εξαίρει ο Πατρινός λογοτέχνης Κ.Ν. Τριανταφύλλου, ο οποίος πολέμησε στην Αλβανία τους Ιταλούς. Σημειώνει: «Δεν εθίγη αιχμάλωτος, ήτο σεβαστός και μάλιστα με αυτοθυσία του προσεφέρθη πάσα εκδήλωσις αγάπης. Τραυματίαν αεροπόρον με σπασμένα πόδια μεταφέρει λοχίας εύζωνας. Υπήρξε ψυχική ανωτερότης».

  Κλείνουμε τις αποτιμήσεις των συγγραφέων για το έπος του Σαράντα με τις ουσιαστικές παρατηρήσεις του γνωστού λογοτέχνη Κώστα Τσιρόπουλου, άλλοτε διευθυντή του λαμπρού περιοδικού «Ευθύνη». Αναφερόμενος στον ψυχισμό του λαού μας συμπεραίνει: «Ένας λαός που φοβάται τον θάνατο, δεν μπορεί να μεγαλουργήσει, ένας λαός που είναι αφοσιωμένος στις ηδονές του κόσμου τούτου, δεν μπορεί να υψώσει την ψυχή του και να κερδίσει την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του. Και ο δικός μας λαός, φωτισμένος από την πίστη του στην αιωνιότητα της Χάριτος. διψασμένος για αθανασία, διαπαιδαγωγημένος από την Εκκλησία του ήξερε να θυσιαστεί και να νικήσει, για να προσφέρει σ’ εμάς μια τίμια και περήφανη ζωή και να μας γίνει υπόδειγμα».

                         Γ.Δ. Κούβελας

 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΑ ΝΕΙΑΤΑ» ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ