«Παντός δυνατωτέρα εστίν ευσέβεια»
(Σοφία Σολ. 10,12)

    Ότι είναι ο μυελός δια την ανθρωπίνην συσκευήν, τούτο είναι και η πίστις δια την πατρίδα· σημείον επαφής του πολιτικού σώματος με το Πανίσχυρον Πνεύμα. «Η πίστις –ψάλλει ο Βολταίρος- θείον δώρημα ειν’ εκ των ών ουκ άνευ· δεσμός συνέχων μυστικώς παντού τας κοινωνίας· της ιεράς ισότητος ο ακρογωνιαίος· του κακουργούντος χαλινός· η ελπίς του εναρέτου· και αν ποτ’ υπετίθετο ανύπαρκτον το θείον, τα έθνη πάλιν ώφειλον να το επινοήσουν». Στρατοί και στόλοι και βιομηχανία και εμπόριον και καλλιτεχνία και εκπαίδευσις και τα παρόμοια έχουν βεβαίως τον λόγον υπάρξεώς των προς ευδοκίμησιν και επικράτησιν μιας χώρας· αλλ’ αν ελλείπη εξ αυτής η πίστις, το κυριώτατον, εις τας αβύσσους ταχέως θα κρημνισθή, ως θα συνέβαινε με αδέξιον αναρριχητήν, ο οποίος ανέλαβε καταφορτωμένος να αναβή τας Άλπεις χωρίς την πρέπουσαν ράβδον και τα πρέποντα υποδήματα.

   Η ασφάλεια του κράτους, η ευσυνείδητος επιτέλεσις του καθήκοντος, η συγκράτησις του εν τω ανθρώπω κτήνους, το οποίον αείποτε απειλεί να οργιάση εις βάρος της κοινότητος, όλα αυτά επερείδονται επάνω εις της πίστεως τας σωστικάς αρχάς. Και ναι μεν έχει η χώρα εις την διάθεσίν της αστυνόμους, δικαστάς, δεσμοφύλακας και δημίους δια να υπερασπίζη εαυτήν από παντός φαύλου και ανατροπέως, αλλ’ η υλική της βία ούτε πάντας τους κακοποιούς προφθάνει, ούτε μέχρι των μυχίων της ψυχής κινημάτων επεκτείνεται, ούτε κέκτηται την αποτελεσματικότητα εκείνην, την οποίαν ενέχει μόνος ο φόβος του Θεού. Ο όρκος, τον οποίον, κυβερνήται, δικασταί και λοιποί πολιτικοί υπάλληλοι ορκίζονται αναλαμβάνοντας το έργον των, χάνει πάσαν επ’ αυτών επιβολήν και αποβαίνει κενός λόγος, εάν δεν αναχωρή αναντιρρήτως από πεποίθησιν εις ένα Θεόν, του οποίου επισήμως επικαλείται το φοβερόν όνομα. Οι κρατούντες δεν έχουν κανένα να φοβηθούν και δύνανται λοιπόν ατιμωρητεί να γίνονται σφαγιασταί των λαών, εάν άνωθεν των δεν υπάρχει Κραταιότερός των, εις τον οποίον θα δώσουν λόγον. Και ο οίκος, από τον οποίον λαμβάνει η πατρίς το ανθρώπινον υλικόν της και δια νέων γεννήσεων γεμίζει τα από των θανάτων κενά, δύναται κάλλιστα να μεταποιηθή εις φιληδονίας εργαστήριον όπου άπιστοι και υλισταί σύζυγοι, την ατομικήν ευπάθειά των επιδιώκοντες, αρνούνται να τεκνοποιήσουν και ούτω παρασκευάζουν μικρόν κατά μικρόν μιαν συνολικήν αυτοκτονίαν της πατρίδος.

   «Παντός δυνατωτέρα εστίν ευσέβεια».Εδοκίμασαν να αντικαταστήσουν την πίστιν με την ανατροφήν, με τον πατριωτισμόν, με την άθρησκον ηθικήν, με τους ξηρούς κώδικας, αλλά εις μάτην. Η γη δεν λαλεί την γλώσσαν των ουρανών. Η ανατροφή πλάττει ίσως ανδριαντίσκους, εξωτερικώς άμεμπτους και ανεπίληπτους εις του κόσμου τα όμματα, δεν καθαγιάζει όμως και τον εσωτερικόν χαρακτήρα, όπερ είνε το αναπαλλοτρίωτον της πίστεως έργον. Ο στενός πατριωτισμός ανυψώνει εις μοναδικόν είδωλον την ιδιαιτέρα εκάστου πατρίδα, δεν έχει όμως οφθαλμούς δια να οραματισθή μαζί με τον πιστόν και την ουράνιον βασιλείαν, την περιλαμβάνουσαν πάντα τα έθνη και προλειαίνουσαν αυτά εις κοινήν αδελφωσύνην. Η άθρησκος ηθική λαλεί ίσως περί αρετών και κακιών αλλ’ άνευ ηθικού κριτηρίου παρομοία με ηλιακόν ωρολόγιον, το οποίον αναλαμβάνει να μας δείξη την ώραν χωρίς να φέγγη ο ήλιος. Και οι ξηροί δε νομικοί κώδικες ουδεμίαν ασκούν επί των θελήσεων επιβολήν, εφόσον δεν συνάδουν με τον θείον νόμον και εφόσον δεν φέρουν το χρίσμα του θείου κύρους. Δια τούτο και οι νομοθέται των λαών ανέκαθεν εις πάσαν νομοθεσίαν των επεζήτησαν της θρησκεία την αντίληψιν.

   «Παντός δυνατωτέρα εστίν ευσέβεια»και δια τούτο πάσης εθνικής αποσυνθέσεως και καταλύσεως προηγήθη εκάστοτε η ασέβεια και η περιφρόνησις των θείων, καθώς στερεοτύπως διδάσκει εις πάσαν σελίδα της η παγκόσμιος ιστορία. Αλλ’ εις το σημείον τούτο φθάσας, είνε ανάγκη να εξηγηθώ. Εξαίρων την πίστιν ως τον μυελόν της πατρίδος, ως τον δεσμόν της κοινωνίας, ως τον ακρογωνιαίον της ισότητος, ως τον χαλινόν της κακουργίας, ως τον ήλιον της ευσυνειδησίας, ως την κατασταλτικήν δύναμιν της ατασθαλίας των κρατούντων, ως το κύρος των όρκων, ως το χρίσμα των νομοθεσιών, πόρρω απέχω από του να εννοώ υπό την λέξιν «πίστις» αφηρημένην τινά και άκαρπον θεωρίαν, ομιχλώδη τινά και στιγμιαίαν αισθηματικότητα, σειρά κατά τον μάλλον και ήττον βραχείαν πράξεων ιεροτελεστικών και ασυνειδήτων τύπων, εις τους οποίους οι πολλοί υποβαλλόμεθα άπαξ της εβδομάδος δι’ ολίγα λεπτά, καθ’ όν τρόπον φορούμεν δι’ ολίγας ώρας το φράκον μας δια μίαν επίσημον επίσκεψιν, μετά το πέρας της οποίας το διπλώνομεν εύμορφα εύμορφα και το κλείομεν επιμελώς εις το βάθος της ιματιοθήκης δια να το ανελκύσωμεν ο Θεός ηξεύρει πότε πάλιν. Όχι· δεν είνε αυτή η παντοδύναμος πίστις την οποίαν εννοώ. Λέγων πίστιν, εννοώ συνεχή της ψυχής ορθοστασίαν, συνεχή αντίληψιν της πανταχού παρουσίας του Θεού, η οποία μας περιβάλλει όπου και αν υπάγωμεν ως ο αήρ και ο αιθήρ, συνεχή πνευματικήν κατάστασιν, «ευσέβειαν», καθώς την ονομάζει το ρητόν μου, αναπόσπαστον από πάσαν πράξιν μας, αλατίζουσαν πάσαν κίνησίν μας. Τοιαύτην πίστιν εάν έκαστος πολίτης καλλιεργή εις την ψυχήν του, επετέλεσε το πατριωτικότερον καθήκον.

   Τι φρονούν περί θρησκείας οι πολλοί; Ότι ανήκει εις μίαν ωρισμένην τάξιν· εις τους καλογήρους· ότι αποβλέπει εις μίαν ωρισμένην ημέραν· εις την Κυριακήν· και ότι ο τόπος της είνε οικοδομή ωρισμένη· η Εκκλησία. Άβυσσος δι’ αυτούς τους ανθρώπους χαίνει μεταξύ των ιερών και βεβήλων, κοινωνικήν δε και πατριωτικήν αποστολήν ουδεμίαν η πίστις επιτελεί. Και όμως ο Χριστός περιήρχετο τας πόλεις πάσας και τας κώμας συγκιρνών την πίστιν με πάσαν φάσιν του βίου και καθαγιάζων παραλίας και οδούς και οίκους και τελωνεία και αγοράς και πραιτώρια με την υπέρλαμπρον παρουσίαν Του! Και εκάλει Εαυτόν «Άρτον», τον πρώτον και κυριώτατον είδος της τροφής, το αναπόσπαστον από το δείπνον, το αναπόσπαστον από οιονδήποτε άλλο φαγητόν, μόνον και μόνον δια να μας δείξη ότι αι αρχαί Του πρέπει να μας παρακολουθούν πανταχού και πάντοτε!

   Δεν είνε θέατρον της πίστεως μόνος ο ναός, αλλ’ η πατρίς όλη.Δεν είνε λειτουργοί της πίστεως μόνοι οι ιερείς αλλ’ οι πολίται όλοι. Και όλος ο ενιαυτός των 365 ημερών είνε δια τους καλούς πατριώτας μία συνεχής Κυριακή. Πιθανόν βέβαια να μη σταυροκοπούνται ακαταπαύστως κυβερνώμενοι και κυβερνώντες, η φιλαλήθεια όμως, η τιμιότης, η δικαιοσύνη, ο φόβος του Θεού τους ποδηγετούν διαρκώς. Και ούτως ο Σταυρός νοερώς λάμπει εις τα βασίλεια, ο Σταυρός συμπολεμεί με τους στρατιώτας, ο Σταυρός συνδικάζει με τους δικαστάς, ο Σταυρός συνεμπορεύεται με τους εμπόρους, ο Σταυρός διαπνέει σύνολον την κοινωνικήν ζωήν. Τα υλικά συμφέροντα δεν έχουν εντεύθεν να χάσουν. Την χείρα έχει εις το πηδάλιον ο πλοίαρχος, αλλά τούτο δεν τον εμποδίζει από του να έχη και τα όμματά του εστραμμένα προς τον ουρανόν. Ούτω και ο καλός πατριώτης συγκεντρώνει τας σωματικάς και διανοητικάς δυνάμεις του προς ευσυνείδητον επιτέλεσιν του προσκληρωθέντος εις αυτόν έργου, αλλ’ η ψυχή του δεν παύει να αναμιμνήσκεται ότι ο Ακοίμητος Οφθαλμός επί πάντων αφορά και πάντα επιβλέπει.

   Ω Κύριε Ιησού, ο ενανθρωπήσας δι’ ημάς, δια να συμπλησιάσης τα ουράνια με τα επίγεια! Διάνοιξον τους οφθαλμούς μας, ίνα αντιληφθώμεν ότι δεν επιτυγχάνεται αληθές εθνικόν μεγαλείον παρά όπου η ευσέβεια καθαγιάζει την εθνικήν ζωήν. Άρον τον μεσότειχον, το χωρίζον τα ψυχικά από τα σωματικά συμφέροντά μας και κατάστησον την ουράνιον βασιλείαν Σου βάθρον και στήριγμα της πατρίδος μας. Εξευγένισον τους γηΐνους μας πόθους εμβαπτίζων αυτούς εις την κολυμβήθραν της αιωνιότητός Σου. Άναξ ανάκτων! Διάσωσον την Ελλάδα μας, διάσωσον ημάς από του υλισμού μας και της θρησκευτικής αδιαφορίας μας.

Πρωτοπρεσβύτερος Κων/νος Καλλίνικος (+27-10-1940)