Η παρακμή της αυτοκρατορίας της Ρωμανίας (Βυζαντίου) εκδηλώθηκε πολύ γοργά μετά την ακμή της στην καμπή της πρώτης προς τη δεύτερη χιλιετία μ.Χ. Σειρά αναξίων αυτοκρατόρων συνετέλεσε στο να καταστούν τάχιστα χωρίς αντίκρυσμα οι νίκες του Βασιλείου Β΄. Η κεντρική εξουσία απώλεσε σημαντικό μέρος της ισχύος της και λόγω της εμφανίσεως ισχυρών τοπαρχών, οι οποίοι την αμφισβητούσαν επιδιώκοντας το προσωπικό όφελος, αλλά και λόγω παραχωρήσεως προνομίων σε εξωτερικές δυνάμεις (Βενετία, Γένουα), με συνέπεια να συρρικνωθούν δραματικά οι δημόσιες πρόσοδοι.
Σε δύο περίπου αιώνες η Βενετία, πανίσχυρη πλέον στη θάλασσα, διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρώτη άλωση και λεηλασία της Κωνσταντινούπολης με το να μεταφέρει εκεί τους διψασμένους για θησαυρούς σταυροφόρους έναντι αδρών ανταλλαγμάτων. Βέβαια την αφορμή έδωσε ανάξιος διεκδικητής του θρόνου, ο Ισαάκιος Άγγελος. Έκτοτε η αυτοκρατορία στάθηκε ανήμπορη να ορθοποδήσει και η υποταγή στους ορμητικούς Οθωμανούς Τούρκους ήταν αναπόφευκτη. Αυτοί, όταν κατέλαβαν τη βασιλεύουσα, βρήκαν αρκετούς θησαυρούς καλά φυλαγμένους σε οικίες πλουσίων, ενώ ο τελευταίος αυτοκράτορας δεν είχε τα στοιχειώδη, για να επισκευάσει τα τείχη, πόσο μάλλον για να κρατήσει κοντά του τον παραδόπιστο Ουρβανό με τη μπομπάρδα του, ο οποίος τελικά έθεσε τις πολεμικές του υπηρεσίες στη διάθεση του πορθητού Μωάμεθ.
Ο Ιωσήφ Βρυέννιος πού έζησε στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα, καθηγητής στην Κωνσταντινούπολη, ήταν από τους λίγους που ανησυχούσε για την πορεία της αυτοκρατορίας. Με επιστολές και ομιλίες προσπάθησε να συνετίσει άρχοντες πρώτα και λαό στη συνέχεια πλην όμως μάταια. Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της τότε κοινωνίας διασώθηκαν στις επιστολές του και πληροφορούμαστε τα ακόλουθα:
Το ιερατείο είχε διαφθαρεί, οι περισσότεροι από τους κληρικούς χειροτονούνταν με χρήματα και στη συνέχεια φρόντιζαν να αποκομίσουν από το ποίμνιό τους πολλαπλάσια (σιμωνία). Είχαν καταστεί εθνική συμφορά, άλας μωρόν. Τα μυστήρια πωλούνταν, ακόμη και ή άφεση αμαρτιών και το σώμα και αίμα του Χριστού δινόταν με πληρωμή και με δώρα. Επίσκοποι, άγαμοι κληρικοί και μοναχοί που είχαν δώσει υπόσχεση παρθενίας συζούσαν με μοναχές.
Οι λαϊκοί, μιμούμενοι τους κληρικούς, συζούσαν με τη μέλλουσα σύζυγο τους προ της τελέσεως του μυστηρίου του γάμου. Το άγιο όνομα του Θεού βλασφημούνταν δημόσια και κανείς δεν διαμαρτυρόταν, ενώ θα έπρεπε να υπερασπιστεί την τιμή του ονόματος του Θεού προτιμώντας ακόμη και τον μαρτυρικό θάνατο από το να καταστεί συνένοχος των βλασφημούντων με την ανοχή του. Οι όρκοι ήσαν σε δημόσια διάταξη. Η αδιαφορία των πολιτών για τις ανάγκες του γείτονα, της κοινωνίας, του κινδύνου που διέτρεχε το κράτος ήταν μεγίστη. Η φιλαυτία βασίλευε. Τα συμφέροντα του καθενός εξυπηρετούνταν. Τα τείχη είχαν ανάγκη επείγουσας επισκευής, αλλά εκείνοι που κατείχαν τα πλούτη προτιμούσαν να κτίζουν τριώροφες οικοδομές παρά να διαθέσουν το χρήμα υπέρ της κοινής ασφάλειας.
Πόσο εκείνη η εποχή της παρακμής μοιάζει με τη σημερινή! Με την ένταξή μας στην ΕΟΚ αρχικά, την ΕΕ και την ΟΝΕ στη συνέχεια, παραχωρήσαμε πλήθος προνομίων στις σύγχρονες Βενετίες, με συνέπεια να μειωθεί στο ελάχιστο η δική μας παραγωγή, αγροτοκτηνοτροφική και βιομηχανική. Οι πρόσοδοι εισρέουν στα γερμανικά ταμεία και εμείς, άφρονες ως οι πρόγονοί μας τότε, καταναλώνουμε, ώστε να επιδεινώνουμε διαρκώς την οικονομική κατάσταση του κράτους. Οι ασκούντες την εξουσία καλούν τους ξένους για να στηρίξουν δήθεν την οικονομία της χώρας (ΔΝΤ). Δεν έχουν την εντιμότητα να αποδεχθούν ότι επαναλαμβάνουν την αθλιότητα του Ισαακίου, τον οποίο ενδιέφερε αποκλειστικά και μόνο ο θρόνος. Οι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες δεν είναι φιλανθρωπικοί οργανισμοί. Θα λεηλατήσουν τη χώρα εξαναγκάζοντας, ως “πολιτισμένοι” πλέον, να παραχωρήσει τον εναπομείναντα πλούτο (δημόσιες επιχειρήσεις και υπέδαφος), χωρίς κάποια εγγύηση ανάκαμψης υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες στην αγορά. Ο Νέο-οθωμανός της εγγύς Ανατολής φιλοδοξεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα Βαλκάνια με εφαλτήρια τις ισλαμικές κοινότητες με πρώτη και καλύτερη την εγκαταληφθείσα από το αθηναϊκό κράτος Θράκη.
Εκείνοι που συνετέλεσαν στον ξεπεσμό αυτό της χώρας μας και του λαού της δεν κινδυνεύουν. Πέρα από το ότι ο “άρχοντας του κόσμου” σέβεται την περιουσία όσο τίποτε άλλο, ιδιαίτερα αν ο κατέχων αυτήν είναι πρόθυμος να συνεργαστεί στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, ο πλούσιος δεν είναι άφρων, ώστε να την ασφαλίσει σε εγχώριες κρυψώνες (τράπεζες). Από καιρό ο ιδρώτας του λαού φυγαδεύτηκε σε ασφαλείς κρυψώνες εκτός Ελλάδος.
Ο λαϊκός θρύλος αποδίδει την άλωση της Κωνσταντινούπολης στην Κερκόπορτα, τη λησμονημένη ανοικτή θύρα. Αυτό δεν επιτρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από το παρελθόν. Οι θύρες ήσαν ορθάνοικτες, καθώς πολλοί είχαν φροντίσει να απομακρυνθούν έγκαιρα από την ψυχορραγούσα πόλη και να καταφύγουν στη Δύση, όπως και κατά τη διάρκεια της κατοχής στην Αίγυπτο, αναμένοντας τη διανομή εξουσίας μετά τη λήξη του πολέμου. Λίγοι, πολύ λίγοι, είχαν απομείνει να την υπερασπιστούν, καθώς ο ευδαιμονισμός είχε επιφέρει τη δημογραφική κατάρρευση. Κι απόμεινε ο λαός μόνος στη μανία του κατακτητού και υπέστη τα πάνδεινα, που όμως θέλουν οι νέοι Ισαάκιοι να λησμονήσουμε στα πλαίσια της “ειρηνικής συνύπαρξης” που επιβάλλει η αποχαυνώνουσα “Νέα τάξη πραγμάτων”, η εξανδραποδίζουσα λαούς και λεηλατούσα πολιτισμούς, αξίες και παραδόσεις.
Σε μας εναπόκειται να συνειδητοποιήσουμε το τί ακριβώς συνέβη πρόσφατα, πριν μας “ξαλαφρώσουν” και από τις τελευταίες μας οικονομίες. Ας αναλάβουμε την προσωπική μας ευθύνη: Πιστέψαμε σ’ αυτούς που τάσσονται με το μέρος των ισχυρών. Αυτούς που εξασφάλισαν με θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους γενεές επιγόνων τους εκποιώντας τον εθνικό πλούτο στους ξένους και επίβουλους. Τους πιστέψαμε, επειδή μοίρασαν κάτι και σε μας.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ