ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

«Με ενδιαφέρουν οι επαναστάσεις που χτίζουν πολιτισμούς» είπε κάποιος. Όλα όμως τα επαναστατικά κινήματα αρχίζουν με καταστροφές. Και συνεχίζουν με καταστροφές. Ενώ ενδιαφέρονται δήθεν να εξαλείψουν την αδικία από την κοινωνία, συνήθως καταστρέφουν, δεν δημιουργούν. Ο προφήτης Ιερεμίας λέγει ότι έργο του πνευματικού ανθρώπου είναι να εκριζώνει, αλλά και να φυτεύει. Να εκριζώνει τα πάθη του πρωτίστως· και τα πάθη της κοινωνίας δευτερευόντως διά του λόγου και της προσευχής. Οι επαναστάτες μόνο εκριζώνουν και μετά ιδρύουν δικτατορίες φοβερώτερες από τις παλιές. Η επανάσταση όσο εδραιώνεται τόσο αγωνιά κι άλλο τόσο εδραιώνει την βία. Το κακό οι επαναστάτες του κόσμου το τοποθετούν μόνο στους άλλους, δεν υπάρχει σε αυτούς. Οι δικοί μας καλοί, οι άλλοι κακοί. Η πρόοδος της κοινωνίας θα πραγματοποιηθεί, όταν καταστρέψουμε τους άλλους. Η ελευθερία μας θα ασφαλιστεί, όταν καταστρέψουμε τους εχθρούς μας.

Τον χριστιανισμό κάποιοι θεωρητικοί της επαναστάσεως τον θεωρούν όπιο του λαού και σκανδαλίζονται που ο Παύλος λέγει να αγαπούν και να υπακούουν οι δούλοι τους κυρίους τους, χωρίς να προσέχουν ότι το ίδιο ζητά από τους κυρίους για τους δούλους τους. Δεν διάβασαν και δεν πρόσεξαν ποτέ την προς Φιλήμονα επιστολή του Παύλου, που αποτελεί το δικό του μανιφέστο για το θέμα της δουλείας. Ο Παύλος δεν θέλει ν' αλλάξει ο Μανωλιός, αλλάζοντας απλώς τα ρούχα. Δεν θέλει οι δούλοι να γίνουν κύριοι και οι κύριοι δούλοι και να συνεχίζεται η εκμετάλλευση και η καταπίεση σε άλλα πρόσωπα. Τον ενδιαφέρει η πνευματική ελευθερία που είναι δημιουργική, χωρίς να επιφέρει καταστροφές.

Ο Ρώσος φιλόσοφος Ν. Μπερδιάγεφ (1874-1948), στη πραγματεία του «Περί της δουλείας και της ελευθερίας του ανθρώπου» που έγραψε το 1939, εξετάζει –μεταξύ άλλων– και το θέμα της νίκης σε μια πολεμική αναμέτρηση μεταξύ εθνών, τάξεων ή και εμφυλίου διαμάχης, όχι μόνο εν σχέσει με τις καταστροφές που επιφέρει στον υλικό πολιτισμό, αλλά και εν σχέσει με τη φθορά που επιφέρει στη ψυχή και στο χαρακτήρα του νικητού, και λέγει τα εξής αξιοπρόσεκτα·

«Αλλοίμονο στους νικητές και όχι στους ηττημένους. Οι νικητές είναι οι πραγματικοί σκλάβοι και όχι οι ηττημένοι. Γίνονται σκλάβοι των παθών τους και η συνείδηση τους σκοτεινιάζει εντελώς. Ο νικητής αντί να δειχθεί γενναιόδωρος και ανθρώπινος, γίνεται σκληρός και ανελέητος. Διψάει για καταστροφή· πλημμυρίζει από περηφάνεια· μεθάει από οίηση και ναρκισσισμό. Όσο πιο μεγάλη είναι η νίκη του, τόσο πιο πολύ θεοποιεί τον εαυτό του. Η νίκη είναι από τα τρομερώτερα πράγματα στον κόσμο».

Εδώ ο Μπερδιάγεφ θίγει το μεγάλο θέμα το να νικηθούμε από τα πάθη μας, ασχέτως αν νικήσαμε κοσμικά, πολιτικά, εθνικά.

Ο Ευριππίδης στις «Τρωάδες» του, αναφέρει ότι μετά την καταστροφή της Τροίας οι Έλληνες παίρνουν την γυναίκα του Έκτορα, την Ανδρομάχη, σκλάβα, αφού πρώτα σκοτώσουν το μωρό της. Κάνουν και οι Έλληνες βλέπετε εγκλήματα πολέμου...

Ο δε Ηρώδης ο μέγας (;), για να εξασφαλίσει τη βασιλεία του, σκοτώνει τα βρέφη των Ιουδαίων, που ζούσαν στα περίχωρα της Βηθλεέμ.

Ο Ντοστογιέφσκυ κριτικάροντας τα συνθήματα της γαλλικής επαναστάσεως λέγει μεταξύ άλλων ότι «πως θα επιτευχθεί η αδελφοσύνη όταν δεν υπάρχει η αγάπη που 'ου ζητεί τα εαυτής'. Η Ευρώπη λατρεύει το εγώ κι αυτό ζητεί να ικανοποιήσει με κάθε μέσο». Οι πάντες ζητούν τα δικαιώματά τους, αδιαφορώντας για τα δικαιώματα και τα προβλήματα των άλλων. Η Γραφή όμως λέγει «ευλογητός ει Κύριε δίδαξόν με τα δικαιώματά σου» (Ψαλμ.118). Όταν μάθουμε τα δικαιώματα του Θεού και τα δικαιώματα των άλλων, τότε θα πετύχουμε την αδελφότητα.

Γράφει κάπου ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ότι η γαλλική επανάσταση κόντεψε να πνίξει στο αίμα τον πολιτισμό της Ευρώπης. Και όμως όλοι μιλούν με θαυμασμό για την γαλλική επανάσταση και τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό! Πόσο επιπόλαια σκεπτόμαστε και πόσο λατρεύουμε ανθρωποκεντρικά κινήματα και ιδέες! Τα δικαιώματά μας έχουν γίνει τα είδωλά μας, στα οποία προσφέρουμε οποιαδήποτε θυσία χρειαστεί και δεν αφήνουμε κανένα να τα αμφισβητήσει. Τον χαρακτηρίζουμε αμέσως σκοταδιστή, οπισθοδρομικό πειραγμένο. Ξεχνάμε το παράδειγμα του αποστόλου Παύλου που διακηρύττει πως «Ελεύθερος γαρ ων εκ πάντων πάσιν εμαυτόν εδούλωσα, ίνα τους πλείονας κερδίσω» (Α´Κορ. 9,19).

Ο Χριστός λέγει ότι χωρίς θυσία δεν υπάρχει πρόοδος ούτε σωτηρία, αλλά θυσία του εαυτού μας, του εγωισμού μας, του συμφέροντός μας. Όχι να θυσιάζουμε τους άλλους, όπως συνήθιζαν οι ειδωλολάτρες, ή να προσφέρουμε ζώα και σπονδές όχι όμως τα πάθη μας. Ο Χριστός γέμισε τα χέρια με δικό του αίμα και προσευχήθηκε για τους σταυρωτές του. Θέλεις να μάθεις αν είσαι χριστιανός, σκέψου πόσο σε κοστίζει ο χριστιανισμός. Τι σταυρό σηκώνεις και με τι διάθεση.

Οι επαναστάτες μπορεί να θυσιάσουν τον εαυτό τους στις εξεγέρσεις τους και στις συγκρούσεις τους. Αλλά αυτή η θυσία είναι εύκολη, γιατί δεν προυποθέτει μετάνοια, ταπείνωση, συγγνώμη, καταλλαγή. Και το πόσο μεγάλη και το πόσο σκληρή και ανυπόφορη και δυσβάστακτη είναι η θυσία της μετανοίας και της ταπεινώσεως το δείχνει η ιστορία της φυλής μας. Οι Έλληνες πολλές φορές θυσίασαν τη ζωή τους, την περιουσία τους, τ’ αγαθά τους, τα παιδιά τους, τις οικογένειες τους, τα πάντα τα πάντα. Σπάνια όμως θυσίασαν τον εγωισμό και την φιλοδοξία τους. Πολλές φορές κινδύνευσε η πατρίδα μας να χαθεί, για να μη παραμερισθεί ο εγωισμός μας και μειωθεί το γόητρό μας.

Η επανάσταση αποτελεί βιτρίνα και προϋποθέτει δημοσιότητα. Την προϋποθέτει και την χρειάζεται. Ο χριστιανισμός όμως θεωρεί ότι «ουδέν φαινόμενον αιώνιον» (Ιγνάτιος Αντιοχείας). Όλα τα μεγάλα γίνονται στη σιγή και στην αφάνεια. Κι όταν κάτι αποκαλύπτεται και συρρέουν πλήθη, τότε ο Χριστός και οι άγιοι του κρύβονται.

Ακόμη και τα χαρίσματα του αγίου Πνεύματος που είναι μεγάλα και μας οδηγούν στον παράδεισο είναι εσωτερικά· η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία, η χρηστότητα η αγαθωσύνη, η πίστις, η πραότητα και η εγκράτεια (Γαλ. 5,22). Τα ποικίλα εξωτερικά θαύματα, «οι δυνάμεις, τα σημεία, τα τέρατα», που τόσο μας εντυπωσιάζουν και τα επιζητούμε, δεν τα ήθελαν οι άγιοι. Τέτοια έκανε και ο Ιούδας, και οι μάγοι του Φαραώ, και οι άνθρωποι του Διαβόλου.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ