«Η πλεονεξία είναι ειδωλολατρία», μας είπε ο απόστολος Παύλος (Κολ. 3,5). Και αλλού λέγει ότι «ο πλεονέκτης είναι ειδωλολάτρης» (Εφεσ. 5,5). Μερικοί θεωρούν τον λόγο αυτό υπερβολικό, δεν είναι όμως υπερβολικός αλλά αληθινός. Διότι ο πλεονέκτης απομακρύνεται από τον Θεό, όπως ακριβώς και ο ειδωλολάτρης. Ο Χριστός λέγει «δεν μπορείτε να είσθε συγχρόνως δούλοι του Θεού και του μαμμωνά (Ματθ. 6,24). Ο πλεονέκτης συνεπώς, που επιθυμεί διαρκώς την αύξηση των υλικών αγαθών, φεύγει από τον Θεό και κάνει τον εαυτό του ειδωλολάτρη.
Μα θα πει κάποιος δεν έκανα είδωλο, ούτε έστησα βωμό, ούτε θυσίασα ζώα, ούτε πρόσφερα σπονδή οίνου. Αντίθετα εισέρχομαι μέσα στην εκκλησία και προσεύχομαι και λαμβάνω μέρος στα μυστήρια και σε όλα τα πρέποντα για τον χριστιανό.
Αυτό είναι το λάθος σου, ότι νομίζεις πως μπορείς να είσαι χριστιανός, όταν συνεχώς επιθυμείς αύξηση των υλικών αγαθών και όχι των πνευματικών. Διότι η πλεονεξία των ανθρώπων ευρίσκεται κυρίως στα υλικά αγαθά. Προσευχήθηκες μια ώρα; Λες εντάξει είμαι, ας σταματήσω την προσευχή. Νήστευσες την πρώτη εβδομάδα των νηστειών; Λες φθάνει, ας αφήσω την υπόλοιπη Σαρακοστή. Διάβασες ένα κεφάλαιο από την Γραφή; Λες αρκετά, ας ασχοληθώ τώρα με τις βιοτικές μου υποθέσεις.
Όταν όμως αποκτήσεις ένα διαμέρισμα δεν λες φθάνει, αλλά προσπαθείς να αποκτήσεις δεύτερο, τρίτο, τέταρτο κ.ο.κ. Απέκτησες ένα εκατομμύριο, δεν είσαι ικανοποιημένος και προσπαθείς να αποκτήσεις δεύτερο, τρίτο, τέταρτο κ.ο.κ.
Έτσι ενώ είσαι μέσα στην εκκλησία αρχίζεις να σκέφτεσαι το εμπόριο σου και τις οικονομικές και υλικές υποθέσεις σου. Στην εργασία σου όμως δεν σκέφτεσαι την προσευχή, τη Γραφή, την εκκλησιαστική ζωή και πράξη.
Η πλεονεξία δημιούργησε τον Κάιν. Κράτησε ως δικά του αυτά που ήταν του Θεού και ενώ ο Θεός του τα άφηνε να τα χαίρεται και να τα καρπούται. Μετά έφθασε στην δολοφονία του αδελφού του, επειδή δεν θέλησε να θεραπεύσει το πάθος του, ώστε να γίνει δεκτή η θυσία του, όπως του αδελφού του. Η πλεονεξία του σκότωσε την αγάπη και το αδελφικό αίσθημα.
Η πλεονεξία δημιούργησε την πορνεία, την μοιχεία, την ασέλγεια, το χαρέμι, την λαιμαργία, την ασωτία...
Συνεπώς τι να το κάνω που δεν λυγίζεις τα γόνατα στα είδωλα, αλλά με τα έργα σου λατρεύεις τα πάθη. Και στην εκκλησία λατρεύουν τον Θεό αληθινά εκείνοι που πράττουν το θέλημα του Θεού και όχι αυτοί που απλώς στέκονται και προσεύχονται και κάνουν μετάνοιες.
Οι ειδωλολάτρες πάλι μπορεί να προσκυνούν τα είδωλα αλλά να είναι ελεύθεροι από τα πάθη, που αυτά εκφράζουν. Είναι λάτρης του Άρη και ελέγχει τον θυμό του πολλές φορές ένας εθνικός. Εσύ όμως που δεν τον ελέγχεις και προσβάλλεις και βλασφημείς και εξουθενώνεις και συντρίβεις το ηθικό του άλλου, δεν θυσιάζεις, όχι απλώς ζώα και σώματα, αλλά τις ψυχές των ανθρώπων, για τις οποίες πέθανε ο Χριστός.
Υπάρχει θάνατος σώματος και υπάρχει θάνατος ψυχής. Ο θάνατος του σώματος δεν είναι κάτι φοβερό, αν η ψυχή είναι συνδεδεμένη με τον Θεό, διότι στην ανάσταση θα ενωθεί ξανά το σώμα με την ψυχή, θα ολοκληρωθεί η προσωπικότητα του ανθρώπου και θα ζήσει αιώνια ευτυχισμένος και χαρούμενος. Αλλά ο θάνατος της ψυχής είναι οριστικός χωρισμός με τον Θεό. Κι όταν η ψυχή ενωθεί με το σώμα θα υποφέρει όλη η ύπαρξη από τον χωρισμό με τον Θεό.
Όπως όμως υπάρχει θάνατος ψυχής έτσι υπάρχει και σφαγή ψυχής.
Τι είναι η σφαγή του σώματος; Το να νεκρωθεί το σώμα και να χάσει την ζωτική επενέργεια της ψυχής.
Τι είναι η σφαγή της ψυχής; το να νεκρωθεί η ψυχή, γιατί χάνει την ενέργεια του αγίου Πνεύματος. Η σφαγή αυτή γίνεται στο βωμό των παθών και μάλιστα στο βωμό της πλεονεξίας. Θύτης και θύμα θυσιάζονται χάριν των παθών και καταστρέφονται αιώνια.
Στην ειδωλολατρία προσκυνείς το δημιούργημα του Θεού και όχι τον δημιουργό. Την κτίση και όχι τον κτίσαντα.
Στα πάθη προσκυνείς τα δικά σου δημιουργήματα· την πορνεία, την μοιχεία, την πλεονεξία, το μίσος, την κακία κ.ο.κ.
Ιω. Χρυσοστόμου έργα, Ε.Π.Ε. 21,145-155, περιληπτική διασκευή.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ