Οι πιο στενοί συνεργάτες του Παύλου ήταν τέσσερις· ο Σιλουανός ή Σίλας, ο Λουκάς, ο Τίτος και ο Τιμόθεος.

Ο Τιμόθεος ήταν Μικρασιάτης από τα Λύστρα της Λυκαονίας. Προήλθε από μικτό γάμο· ο πατέρας του ήταν Έλληνας, δηλαδή ειδωλολάτρης, και η μητέρα του Εβραία. Η γιαγιά του Λωίδα και η μητέρα του Ευνίκη τον ανέθρεψαν με ευσέβεια.  Ο απόστολος Παύλος κάνει μνεία για την γιαγιά του και την μητέρα του λέγοντας· «Ενθυμούμαι την ανυπόκριτη πίστη σου, η οποία κατοίκησε πρώτα στην γιαγιά σου Λωίδα και την μητέρα σου Ευνίκη, είμαι δε πεπεισμένος ότι τώρα κατοικεί και σε σένα» (Β´Τιμ. 1,5). Οι γονείς πρέπει να μεταδώσουν στα παιδιά τους μαζί με τα σωματικά χαρακτηριστικά και τα πνευματικά της πίστεως τους. Ειδικά η μητέρα, η οποία έχει μεγαλύτερο σύνδεσμο με τα παιδιά και παλαιότερα έμενε περισσότερο με αυτά, οφείλει να τα γεννήσει και πνευματικά. Και ο μεν σωματικός τοκετός προϋποθέτει εννέα μήνες σωματικές ωδίνες και ενοχλήσεις, ο πνευματικός όμως απαιτεί διά βίου ωδίνες, κόπους και μόχθους. 

Ο Τιμόθεος ήταν έφηβος όταν πρωτογνώρισε τον Παύλο, στην πρώτη περιοδεία που λιθοβολήθηκε στα Λύστρα (Πρξ. 14,19-20). Ασφαλώς θαύμασε το μεγαλείο του Παύλου που είχε λιθοβοληθεί μέχρι θανάτου, που αμέσως σηκώθηκε και συνέχισε την πορεία του εις Δέρβη, που δεν κακολόγησε ούτε καταράστηκε τους φονιάδες του... Οι πνευματικές ωδίνες του Παύλου κατά το μαρτύριο αυτό δημιούργησαν έναν υπέροχο πνευματικό τοκετό.

Είναι σημαντικό και αξίζει της προσοχής μας ότι ο Παύλος πρωτοεμφανίζεται στο προσκήνιο της Καινής Διαθήκης στον λιθοβολισμό του αγίου Στεφάνου. Κρατά τα ρούχα των λιθοβολούντων Εβραίων. Είναι τρόπον τινά ο επικεφαλής τους και παρακολουθεί τον λιθοβολισμό επιδοκιμάζοντας αυτόν. Από τις ωδίνες του αγίου Στεφάνου, την προσευχή του (Πρξ. 7,58-60) και την προσωπική τιμωρητική επέμβαση του Θεού στον Παύλο (Πρξ. 9, 1-9), προήλθε ο υπέροχος τοκετός τοκετός της αναγεννήσεως του Παύλου και της προσαρτήσεώς του στην Εκκλησία. Το φοβερό λιοντάρι του ιουδαϊσμού που βρυχιότανε και κατασπάραζε τους πιστούς της Εκκλησίας (Πρξ. 8,3 και 9, 1-2) θα παραδοθεί ταπεινωμένο και άνευ όρων στην χάρη του Θεού, που τον προώθησε σε απόστολο των εθνών και τον μεγαλύτερο αντίπαλο του ιουδαϊσμού.

Στην δεύτερη και μεγάλη περιοδεία του, όταν ο Παύλος ξαναεπισκέφτηκε τα Λύστρα, ήταν πλέον μεγάλος και ακολούθησε τον Παύλο μέχρι τέλους της ζωής του. Ο Παύλος τον χρησιμοποίησε σε δύσκολες και λεπτές αποστολές. Παρουσιάζεται ως συναποστολεύς του Παύλου σε έξι του επιστολές. Στις δύο προς Θεσσαλονικείς, στην Β´προς Κορινθίους, στην προς Φιλιππησίους, στην προς Κολασσαείς και την προς Φιλήμονα. Τον γνώριζαν όλες οι εκκλησίες που ίδρυσε ο Παύλος και σε πολλές από αυτές τον αντικατέστησε για κάποιο χρονικό διάστημα. Στον Τιμόθεο εμπιστεύθηκε την πιο μεγάλη Eκκλησία που ίδρυσε, την Eκκλησία της Εφέσου.

Το πόσο πολύτιμος ήταν για τον Παύλο ο Τιμόθεος φαίνεται από αυτά που γράφει στους πιστούς στις επιστολές του.

Έτσι στην Α´προς Θεσσαλονικείς επιστολή του (3,1-3)γράφει· Γι’ αυτό μη υποφέροντας τον χωρισμό (από τους Θεσσαλονικείς), στέρξαμε να μείνουμε μόνοι στην Αθήνα και στείλαμε τον Τιμόθεο, τον αδελφό μας και διάκονο του Θεού και συνεργάτη μας στο κήρυγμα του ευαγγελίου του Χριστού, για να σας στηρίξει και να σας ενισχύσει στην πίστη σας, για να μη κλονίζεται κανείς απ’ αυτές τις θλίψεις».

Στην Α´προς Κορινθίους επιστολή του (4,17) γράφει· «Γι’ αυτό σας έστειλα τον Τιμόθεο, ο οποίος είναι τέκνο μου αγαπητό και έμπιστο στο έργο του Κυρίου, και αυτός θα σας υπενθυμίσει τις χριστιανικές αρχές μου, πως και τι διδάσκω παντού, σε κάθε Εκκλησία».

Στην επιστολή του προς τους Φιλιππησίους (2,19-23) γράφει· «Ελπίζω δε στον Κύριο Ιησού να σας στείλω συντόμως τον Τιμόθεο, για να χαρεί και η δική μου η ψυχή μαθαίνοντας τα νέα σας. Δεν έχω κανένα άλλον ισόψυχο, που να φροντίσει πραγματικά για τα προβλήματα και τις ανάγκες σας. Διότι όλοι ενδιαφέρονται για τα συμφέροντά τους και όχι γι’ αυτά που θέλει ο Χριστός. Αυτού όμως (του Τιμοθέου) γνωρίζετε την δοκιμασμένη στην πράξη αρετή. Γνωρίζετε ότι δούλευσε μαζί μου για το ευαγγέλιο όπως τέκνο μαζί με τον πατέρα του. Αυτόν λοιπόν ελπίζω, όταν δω την έκβαση της υποθέσεώς μου να σας στείλω αμέσως».

Στον Τιμόθεο ο απόστολος Παύλος έγραψε δύο επιστολές στις οποίες δίδει τον τύπο του σωστού κληρικού και ιεραποστόλου. Παρουσιάζει ως υπόδειγμα και ίνδαλμα τον ίδιο τον εαυτό του. Τους διωγμούς, τις στερήσεις του, τις θυσίες του, τα μαρτύριά του. Τον καλεί δε να τον ακολουθήσει στον τρόπο εργασίας και δράσεως προφητεύοντας ότι κι αυτός και όποιοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια, όπως θέλει ο Ιησούς Χριστός, θα διωχθούν. Ενώ πονηροί και απατεώνες άνθρωποι θα προκόβουν, αλλά προς το χειρότερο. Θα πλανούν αλλά και θα πλανώνται.

Στο χωρίο Α´Τιμ. 6,11 ο Παύλος ονομάζει τον Τιμόθεο με ένα τίτλο που η Εκκλησία έχει δώσει σε λίγα άτομα. «Συ δε άνθρωπε του Θεού...». Άνθρωπος του Θεού! Όλοι είμαστε του Θεού δημιουργήματα και κατ’ αυτήν την έννοια είμαστε άνθρωποι του Θεού. Αλλά ως μιμητές Του στην πνευματική ζωή μόνο οι άγιοι είναι άνθρωποι του Θεού. Έτσι ονομάζει η Γραφή τον Ιωσήφ, τον Μωυσή, τον Σαμουήλ, τον προφήτη Ηλία, τον Ελισαίο. Στην Καινή Διαθήκη έτσι ονομάζεται ο Τιμόθεος. Στην μετέπειτα εκκλησιαστική ιστορία ο Μ. Αντώνιος και ο άγιος Αλέξιος.

Στον «άνθρωπο του Θεού» ο Παύλος θα γράψει στην Β´προς Τιμόθεον επιστολή του (1,8)· «Να μην ντραπείς να δίνεις μαρτυρία για τον Κύριό μας. Ούτε για μένα να ντραπείς, τον φυλακισμένο για χάρη του. Αλλά κακοπάθησε και συ για το ευαγγέλιο με τη δύναμη του Θεού». Πράγματι ο Τιμόθεος, «ο άνθρωπος του Θεού», άκουσε την συμβουλή του πνευματικού πατέρα του και έγινε και μάρτυρας του Θεού όχι απλώς με λόγια αλλά με το μαρτύριο που υπέμεινε.Ειδωλολατρική οργιαστική εορτή προς τιμή της Εφεσίας Αρτέμιδος, που συνέβαινε στην Έφεσο τον καιρό εκείνο, προκάλεσε την αντίδραση του Τιμοθέου και τον έντονο έλεγχο προς τους ειδωλολάτρες. Οι ειδωλολάτρες εξεμάνησαν και ξυλοφόρτωσαν τον Τιμόθεο μέχρι θανάτου. «Και τρόπων μέτοχος και θρόνων διάδοχος...» γράφει το απολυτίκιο προς τιμή των ιερομαρτύρων. Αυτοί που διαδέχονται τους αποστόλους και τους αγίους πατέρες στο θρόνο και το αξίωμα πρέπει να έχουν τους «τρόπους τους», δηλαδή το φρόνημα και το βίωμά τους. Αμήν· γένοιτο.