ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

Ο άγιος Νεκτάριος έμεινε 13 χρόνια στην Σηλυμβρία, όπου γεννήθηκε στις 1-10-1846, 7 χρόνια στην Κων/πολη, 10 στην Χίο ως διδάσκαλος και μοναχός, 8 στην Αθήνα για σπουδές εγκύκλιες και πανεπιστημιακές, 5 στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ως αρχιμανδρίτης και επίσκοπος και 31 χρόνια στην Ελλάδα (5 ως ιεροκήρυκας, 14 ως διευθυντής της Ριζαρείου και 12 στο μοναστήρι της Αίγινας). Συνεπώς τα περισσότερα χρόνια του τα έζησε στην Αθήνα, 31 εκκλησιαστικής δράσεως συν 8 χρόνια σπουδών=39 χρόνια. Κι αν λάβουμε υπόψη και τα 10 χρόνια που έζησε ως δάσκαλος και μοναχός–διάκονος στην τουρκοκρατούμενη Χίο, τότε τα έτη παραμονής στην Ελλάδα είναι 49 χρόνια. Λοιπόν είναι ο άγιος της Ελλάδας, το ανάστημα της Ελλάδας και προσέφερε το πλείστον της ποιμαντικής του δράσεως στην Ελλάδα. Ο Θεός παρεχώρησε να τον έχει η Ελλάδα, γιατί αυτό το διάστημα είχε ν' αντιμετωπίσει πολύ δύσκολες και μαρτυρικές καταστάσεις.

Το 1897, με αφορμή την προσπάθεια για απελευθέρωση της Κρήτης και ένωσή της με την Ελλάδα, έχουμε τον ατυχή για εμάς πόλεμο με την Τουρκία, ο οποίος έφερε το ηθικό των Ελλήνων στο ναδίρ και την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας κάτω από το ναδίρ, θα λέγαμε, με πλήρη οικονομική υποδούλωση στις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο άγιος σαν ιεροκήρυκας (1890) καλλιεργεί και ενθαρρύνει ψυχικά τον λαό και αργότερα ως διευθυντής στην Ριζάρειο (από το 1894) με την πολύπλευρη ποιμαντική του δράση ανυψώνει το ηθικό και θεραπεύει στον βαθμό που μπορούσε την πτώχεια που πίεζε αφόρητα τον λαό της Αθήνας.

Μετά είχαμε τον Μακεδονικό Αγώνα, όπου ο άγιος Νεκτάριος συμμετέχει εξασφαλίζοντας υποτροφίες σε 5 παιδιά από την Καστοριά και 1 από την Δράμα. Υπάρχουν επιστολές των μητροπολιτών Καστορίας Γερμανού Καραβαγγέλη και του Χρυσοστόμου Καλαφάτη, τότε Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης, προς τον άγιο Νεκτάριο, που το ζήτησαν αυτό και ο άγιος ανταποκρίθηκε στο αίτημά τους.

Έχουμε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913), τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), τον διχασμό της Ελλάδας σε Βασιλικούς και Βενιζελικούς, που παρέσυρε και την Εκκλησία ως θεσμό στα πολιτικά δρώμενα της εποχής (1916), Μικρασιατική εκστρατεία (1919).

Συνεπώς ο άγιος Νεκτάριος έζησε σε κοσμογονικές και μαρτυρικές εποχές, οι οποίες με την φρίκη των γεγονότων, τους συνεχείς πολέμους, την στράτευση των νεαρών και αποδοτικών για εργασία ανδρών, τους θανάτους, τις αναπηρίες, την ορφάνια και άλλα πολλά μούδιαζαν και παρέλυαν την ψυχή, της έκοβαν κάθε διάθεση για περισυλλογή και πνευματική εργασία, αδρανοποιώντας έτσι όλες τις ζωτικές δυνάμεις και χαρίσματα που υπήρχαν τότε στην πατρίδα μας.

Κι όμως ο άγιος Νεκτάριος μέσα σ' αυτήν την διαχρονική κοσμοχαλασιά και την βιβλική καταστροφή, κι ενώ τον είχαν τσακίσει ψυχικά οι διώξεις και οι συκοφαντίες εκκλησιαστικών προσώπων του πατριαρχείου Αλεξανδρείας αλλά και η στάση των αρχιεπισκόπων Θεοκλήτου Μηνοπούλου του Α´και Μελετίου Μεταξάκη, βρίσκει τον τρόπο να παραμένει ήρεμος και ενεργός. Είναι συγκλονιστικό και άξιο θαυμασμού ότι το κύριο συγγραφικό του έργο πραγματοποιείται αυτά τα φρικτά χρόνια. Θαυμαστός ο άγιος για όλες τις στιγμές της προσωπικής του ζωής, αλλά θαυμαστός και γι' αυτή την αφαίρεση που επιτυγχάνει από τα τότε ιστορικά γεγονότα και μπορεί και αφιερώνεται σε συγγραφή, αξιόλογη ποιμαντική δράση και ησυχαστική ζωή.

Στο σημείο αυτό θα δώσουμε τον λόγο σ' ένα γνωστό λόγιο, ακαδημαϊκό και πολιτικό να μας δώσει εξηγήσεις πως οι τίμιοι, ηθικοί και αθώοι άνθρωποι παραμένουν ήρεμοι, ήσυχοι και νηφάλιοι, ενώ συμμετέχουν σε φρικτά και οδυνηρά γεγονότα, αλλά επιπλέον, –το πιο χειρότερο– αναμένουν πιο φοβερές και επώδυνες καταστάσεις να επιπέσουν επάνω τους.

Γράφει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (1902-1986) στις 15 Μαρτίου του 1941, κι ενώ είναι στρατιώτης, το άρθρο «Είμαστε έτοιμοι για όλα» στην στρατιωτική «Εφημερίδα του Μετώπου» «Αχρίς», που επιμελούνταν. Ας το απολαύσουμε και ας θαυμάσουμε το πνεύμα μεγάλων ανδρών της χώρας μας.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΟΛΑ

Είμαστε έτοιμοι για όλα. Πάντοτε οι αθώοι είναι έτοιμοι για όλα.

Οι ένοχοι φοβούνται. Οι αθώοι ποτέ.

Οι αθώοι είναι σε κάθε στιγμή έτοιμοι

για τη ζωή και τον θάνατο,

για την εύνοια και την δυσμένεια της τύχης,

για την καταιγίδα και την καλοκαιρία.

Μονάχα για ένα πράγμα δεν είναι ποτέ έτοιμος και άξιος ο αθώος· για την ατιμία.

Διανύουμε τον πέμπτο μήνα ενός νικηφόρου πολέμου.

Οκτώ εκατομμύρια νικούν τα σαράντα εκατομμύρια μιας μεγάλης αυτοκρατορίας, καθώς κι ένα χειμώνα βαρύτατο στις κορφές απόκρημνων και άξενων βουνών.

Και ρωτάμε· θα υπάρξουν άνθρωποι ικανοί να μας πλευροκοπήσουν; Θα υπάρξουν τάχα λαοί, που θα αποφασίσουν να τριπλασιάσουν τον αριθμό των εχθρών μας, αναλαμβάνοντας απέναντι της ιστορίας των και της δευτέρας παρουσίας του ίδιου των του Πνεύματος, την ευθύνη για μια τέτοια πράξη;

Δεν το πιστεύουμε.

Δεν το πιστεύουμε, γιατί θέλουμε να σεβασθούμε το όνομα μερικών λαών (όπως και όλων των λαών) περισσότερο παρ' όσον είναι διατεθειμένοι οι ίδιοι να το σεβασθούν.

Δεν το πιστεύουμε, γιατί υπάρχει ένα όριο και για την υπομονή του Θεού. Και όλοι οι λαοί φοβούνται την οργή του.

Αν όμως... Δεν θέλουμε να διατυπώσουμε πέρα για πέρα τη φράση. Είμαστε στρατιώτες και πολεμιστές και ξέρουμε το τι θα πει να υποθέσει κανείς (έστω και θεωρητικά) γι' άλλους στρατιώτες και πολεμιστές, ό,τι υπονοούμε και αποσιωπούμε.

Αν όμως... Ακούστε το, στρατοί εσείς με την παράδοση αιώνων, ακούστε το προτού είναι αργά για σας παρά για μας! Αν γίνει ότι από ενδιαφέρον για την τιμή σας αποσιωπούμε, τότε... τότε όλοι οι άνδρες της Ελλάδος (θέλετε και οι γυναίκες; ναι, και οι γυναίκες της Ελλάδος) θα πιάσουν μπρος από τις φάλαγγες κι από τις μηχανές σας το χορό της πιο υπέροχης θυσίας, που γνώρισε ποτέ η ιστορία.

Και δεν θα παραταχθούν απέναντι σας μόνο όσοι ζούμε.

Θα αναστηθούν και οι νεκροί μας και θα ταχθούν πλάϊ μας.

Και δεν θάναι ούτε καν μόνον οι νεκροί μας, που θα σπεύσουν, βγαίνοντας από τους ιερούς τάφους της παγκόσμιας ιστορίας, να μας βοηθήσουν. Θάναι το ξέρετε πολύ καλά) και οι υπέροχοι σύμμαχοί μας, που θα χαρούν, γιατί πάντα χαίρονται σε τέτοιες μεγάλες ώρες) να χύσουν το αίμα τους μαζί μας.

Και δεν θάναι μόνον οι Άγγλοι, οι σύμμαχοί μας. Θάναι όλος ο κόσμος εκτός από σας.

Θα είστε και σεις οι ίδιοι, που μεσ᾽στην ψυχή σας θα ταχθείτε πλάϊ μας! Και πως θέλετε να νικήσετε όταν σεις οι ίδιοι θάχετε ταχθεί με το μέρος μας, με το μεγάλο Δίκιο μας, με το πιο μεγάλο Δίκιο που έχει ως τώρα φανεί στον κόσμο!

Ας ξαναγυρίσουμε σε μια σκέψη νηφάλια:

Δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Ξερουμε μονάχα –κι αυτό μας φθάνει– τι θα κάνουμε εμείς, οτιδήποτε κι αν πρόκειται να γίνει.

Όποιος έχει τιμή δεν μετράει την τιμή του με μέτρα ποσοτικά. Η τιμή δεν ζυγίζεται και δεν μετριέται. Η τιμή είναι κάτι το απόλυτο. Αν υπάρχει απέναντι σαρανταπέντε εκατομμυρίων, υπάρχει και απέναντι ογδόντα πέντε ή εκατόν τριάντα εκατομμυρίων. Ας το μάθουν όσοι έχουν συμφέρον να το μάθουν. Για μας το πρόβλημα είναι απλό. Δεν είναι καν πρόβλημα.

Η συνείδησή μας, αδέλφια, είναι ολοκάθαρη. Εν καιρώ πολέμου η ολοκάθαρη συνείδηση σημαίνει, ότι μπορούμε να αγρυπνούμε ήσυχοι. Ναι αγρυπνούμε, αλλά και είμαστε ήσυχοι. Ξέρουμε, ότι κάνουμε το χρέος μας. Ξέρουμε, ότι θα το κάνουμε μέχρι τέλους, ο,τιδήποτε κι αν συμβεί. Η γνώση αυτή μας φθάνει. Είναι η γνώση του παντογνώστη Θεού ενσταλαγμένη στη συνείδηση των ανθρώπων.

Γιορτάσαμε το 2020 τα 100 χρόνια από την κοίμηση του αγίου Νεκταρίου και τα 80 χρόνια από το έπος του 1940. Οι ανωτέρω ιστορικές παραθέσεις είναι συμμετοχή στον εορτασμό των δύο αυτών επετείων, που εξωτερικά ήταν ανύπαρκτος λόγω κορωνοϊού.

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ