Ἐὰν ρίξουμε μία ματιὰ στὸ ἁγιολόγιο τοῦ Ὀκτωβρίου, θὰ δοῦμε ἀνάμεσα στὶς συνηθισμένες ὁμάδες ἁγίων της Ἐκκλησίας μας ποὺ εἶναι οἱ προφῆτες, οἱ ἀπόστολοι, οἱ πατέρες καὶ διδάσκαλοι, οἱ μάρτυρες, οἱ ὅσιοι καὶ οἱ ἅγιοι ἀνάργυροι, ὑπάρχουν στὶς4 καὶ8 Ὀκτωβρίου ἐκπρόσωποι μιᾶς εἰδικῆς ὁμάδας ἁγίων, ποὺ εἶναι κυρίως γυναῖκες, καὶ οἱ ὁποῖες μαρτύρησαν κατὰ ἕνα ἰδιόρρυθμο καὶ ἰδιότυπο τρόπο. Ἃς δοῦμε τὶς ἅγιες αὐτές.

  Στὶς4 Ὀκτωβρίου γιορτάζει ἡ ἁγία Δομνίνα μὲ τὶς κόρες τῆς Βερνίκη καὶ Προσδόκη. Ἔζησαν στὰ χρόνια τῶν διωγμῶν τῶν Ρωμαίων εἰδωλολατρῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Ἐνῷ αὐτὲς πίστευσαν στὸν Χριστό, ὁ σύζυγος τῆς Δομνίνας καὶ πατέρας τῶν δυὸ κοριτσιῶν, παρέμεινε εἰδωλολάτρης καὶ τὶς πίεζε συνεχῶς νὰ ἀλλαξοπιστήσουν. Αὐτὲς κατοικοῦσαν κοντὰ στὴν Ἀντιόχεια καὶ καταλαβαίνοντας ὅτι θὰ ἔχουν νὰ ἀντιμετωπίσουν ὀξὺ ἐνδοοικογενειακὸ πόλεμο, ἐκτὸς τοῦ διωγμοῦ τῶν εἰδωλολατρῶν, ἔφυγαν στὴν Ἔδεσσα τῆς Βορείου Μεσοποταμίας. Οἱ εἰδωλολάτρες, εἰδοποιηθέντες ἀπὸ τὸν πατέρα, τὶς κατεδίωξαν καὶ ἀφοῦ τὶς συνέλαβαν ἄρχισαν νὰ τὶς μεταφέρουν πρὸς τὴν Ἱεράπολη τῆς Φρυγίας ὅπου θὰ προσπαθοῦσαν διὰ τῆς βίας καὶ τῶν βασανισμῶν νὰ τὶς ἐξαναγκάσουν ν’ ἀρνηθοῦν τὸν Χριστό.

  Συνέβαινε ὅμωςκάτι φοβερὸτότε στὴνπερίοδο τῶνδιωγμῶν. Μερικοὶ εἰδωλολάτρες ἱκανοποιοῦσαν τὶς σαρκικὲς ὀρέξεις τοὺς πάνω στὶς ὑποψήφιες γυναῖκες μάρτυρες καταλαβαίνοντας ὅτι αὐτὸ τὶς στοίχιζε πάρα πολὺ καὶ ὅτι ἦταν ἕνα εἶδος ἐξουθενωτικοῦ μαρτυρίου πρὸ τοῦ κυρίως μαρτυρίου. Καὶ πράγματι γιὰ τὶς πιστὲς γυναῖκες αὐτὸ ἦταν τὸ σοβαρώτερο καὶ χειρότερο μαρτύριο. Ἦταν ἀτιμωτικὸ καὶ ἐξευτελιστικό· ἦταν μία ἰδιότυπη ἄρνηση τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ἐξαναγκαζόταν νὰ κάνουν κάτι ποὺ ἦταν ἁμαρτία, ἂν καὶ χωρὶς τὴν θέληση τοὺς βέβαια. Ὅταν λοιπὸν ἔφθασαν σ’ ἕνα μέρος ποὺ ἑνωνόταν οἱ ποταμοὶ Λύκος καὶ Μαίανδρος καὶ καθίσανε νὰδιανυκτερεύσουν, ἡ Δομνίνα ἀντελήφθη ὅτι ἄρχισαν νὰ τὶς κοιτάζουν οἱ στρατιῶτες, κατὰ ἕνα τρόπο δηλωτικό του τί ἔμελλε νὰ ἐπακολουθήσει. Τότε ἀντιλαμβανόμενη τὴν κρισιμότητα τῆς καταστάσεως, βρῆκε μία δικαιολογία, καὶ πῆρε τὶς κόρες της νὰ πᾶνε πρὸς τὴ συμβολὴ τῶν ποταμῶν δῆθεν γιὰ νὰ πλυθοῦν, καὶ ἐκεῖ ἀφοῦ ἔκαναν τὴν προσευχὴ τοὺς ἔπεσαν καὶ πνίγηκαν. Αὐτοκτόνησαν γιὰ νὰ μὴ σπιλωθοῦν τὰ σώματά τους ἔστω καὶ χωρὶς τὴ θέλησή τους. Κι ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία μας δὲν ἐπιτρέπει τὴν αὐτοκτονία καὶ δὲν τελεῖ τὴν νεκρώσιμο ἀκολουθία στὸν αὐτόχειρα(ΙΔ΄ κανὼν Τιμοθέου Ἀλεξανδρείας) παρὰ μόνον στὴ περίπτωση ποὺ εἶναι ψυχοπαθὴς καὶ δὲν ἔχει συναίσθηση τῶν πράξεών του, στὴν περίπτωση ποὺ ἐξετάζουμε ὄχι μόνο τὴν ἐπιτρέπει ἀλλὰ καὶ τὴν τιμᾷ. Ὁ οἰκουμενικὸς καὶ μεγάλος πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, σὲ ὁμιλία τοῦ λέγει ὅτι ἡ Δομνίνα ὑπῆρξε γιὰ τὶς κόρες τῆς νυμφαγωγὸς πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ ἔκανε ἕνα βάπτισμα-ἐννοεῖ τὸν πνιγμό- τὸ ὁποῖο «δευτέροις ρύποις οὗ μολύνεται» κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο. Ἡ Δομνίνα προσέφερε τὰ παιδιὰ τῆς θυσία στὸν Θεὸ ὅπως ὁ Ἀβραὰμ καὶ ἔπειτα τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό της. Ὑπῆρξε θύτης καὶ θῦμα συγχρόνως. Ὄχι γιατί φοβήθηκε τὸ μαρτύριο ἀλλὰ γιατί θέλησε νὰ διαφυλάξει τὴν ἁγνότητά τους ἀπὸ βεβήλωση ποὺ θὰ συνέβαινε ἂν καὶ παρὰ τὴ θέλησή τους. Εὐαισθησίες καὶ λεπτότητες ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας προσέχει καὶ τιμᾷ δεόντως.

* * * * *

  Στὶς8 Ὀκτωβρίου γιορτάζει μία ἄλλη ἁγία, ἡ Πελαγία, ἡ ὁποία ζοῦσε καὶ αὐτὴ στὴν Ἀντιόχεια τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν, ἦταν ὀρφανὴ καὶ μόλις15 ἐτῶν. Ὅταν ᾖρθαν νὰ τὴν συλλάβουν οἱ εἰδωλολάτρες ἐπειδὴ ἦταν χριστιανή, γνωρίζοντας τί συνέβαινε στὶς περιπτώσεις αὐτές, ζήτησε ἄδεια ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες νὰ τὴν ἐπιτρέψουν νὰ ντυθεῖ μὲ τὰ ροῦχα ἐξόδου. Ὅταν ἐκείνη τὴν ἐπέτρεψαν, ἀνέβηκε στὸ ψηλότερο μέρος τοῦ οἴκου της καὶ ἔπεσε κάτω καὶ σκοτώθηκε. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ὑπῆρξε καὶ στὴ περίπτωση αὐτὴ ὁ ἀνυπέρβλητος ἐγκωμιαστῆς. Γράφει μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς· «Ὅπως τὰ ἐλάφια ὅταν περικυκλωθοῦν ἀπὸ τοὺς κυνηγοὺς καὶ κινδυνεύουν νὰ αἰχμαλωτισθοῦν ἢ νὰ φονευθοῦν καὶ νὰ γίνουνβορρᾶ τῶν κυνηγῶν, πέφτουν στὶς ἄγριες χαράδρες ποὺ ζοῦν καὶ τσακίζονται, ἔτσι καὶ ἡ Πελαγία-ἡ ἐλαφίνα τοῦ Χριστοῦ- ξέφυγε τοὺς χαμερπεῖς κυνηγούς της. Ὅπως σηκώνεται ἕνα τεράστιο κῦμα καὶ προσπαθεῖ νὰ καταποντίσει ἕνα μαργαριτοφόρο καράβι καὶ ἐν τέλει ἀντὶ νὰ τὸ καταποντίσει τὸ σπρώχνει καὶ κεῖνο εἰσέρχεται νωρίτερα στὸ λιμάνι, ἔτσι καὶ οἱ διῶκτες τῆς Πελαγίας κυνηγώντας τὴν, τὴν ἀνάγκασαν νὰ εἰσέλθει νωρίτερα στὸν παράδεισο. Ὅπως ὁ Ἰωσὴφ στὴν Αἴγυπτο ἔφυγε ἀφήνοντας τὸ χιτῶνα του στὰ χέρια τῆς κυρίας του, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ τῆς Πελαγίας ἔφυγε ἀμόλυντη ἀφήνοντας τὸ σῶμα στὰ χέρια τῶν διωκτῶν. Ἡ πτώση τῆς Πελαγίας ἦταν κεραυνὸς ποὺ κατέκαψε τὸ διάβολο. Κτύπημα ἀπροσδόκητο καὶ ἀναπάντεχο στοὺς διῶκτες της ποὺ νόμισαν ὅτι ἦταν δική τους. Παρθενία καὶ μαρτύριο τὰστολίδια τῆς Πελαγίας. Μ’ αὐτὰ ἂς στολίζουμε καὶ ἐμεῖς τὸ σῶμα μας.»

* * * * * *

  Τὸ παράδειγμα τῶν ἁγίων αὐτῶν γυναικὼν τὸ μιμήθηκαν ἀναρίθμητες Ἑλληνίδες ἀτομικὰ ἢ ὁμαδικὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὅταν ἀντιμετώπισαν παρόμοιες καταστάσεις καὶκινδύνους. Ἃς θυμηθοῦμε τὶς Σουλιώτισες, τὶς Ναουσιώτισες καὶ τόσες ἄλλες μεμονωμένες περιπτώσεις ποὺ γιὰ νὰ μὴ ἀτιμασθοῦν ἢ γιὰ νὰ μὴ ἐγκλεισθοῦν στὰ χαρέμια τῆς Ἀνατολῆς γκρεμίσθηκαν στὸ Ζάλογγο, στὴν Ἀραπίτσα καὶ σ’ ἄλλα ἀπόκρημνα μέρη. Οἱ γυναῖκες αὐτὲς δὲν εἶναι μόνο ἐθνικὲς ἡρωίδες ἀλλὰ καὶ ἅγιες γυναῖκες τῆς Ἐκκλησίας μας. Θὰ πρέπει δὲ ἀκολουθώντας τὸ παράδειγμα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας νὰ τὶς ἀναγνωρίσουμε καὶ ἐπίσημα ἅγιες συνθέτωντας τὴν ἀκολουθία τους καὶ τελώντας σὲ καθωρισμένη ἡμερομηνία τὴ μνήμητους. Θὰ εἶναι ἡ καλύτερη προσφορὰ πρὸς τὴν νεολαία μας ποὺ ψάχνει ἀπεγνωσμένα γιὰ πρότυπα ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὺς ἑαυτούς μας ποὺ χρειάζονται ἀνακαίνιση καὶ ἀναζωπύρωση πρὸς τελεία ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν τοῦ εὐαγγελίου, τὶς ὁποῖες ἀθετοῦμε καθημερινὰ χωρὶς νὰ ἐξαναγκαζώμαστε, ἀλλὰ ὠθούμενοι ἀπὸ τοὺς ἁμαρτωλούς μας πόθους.