Πόσο σπουδαίο και σημαντικό είναι ο άρχοντας της οποιαδήποτε κοινωνίας να είναι χριστιανός φαίνεται μέσα στην εκκλησιαστική ιστορία και μάλιστα από την αρχή του χριστιανισμού. Όποιος διαβάζει ερευνητικά και προσεκτικά τα βιβλία της Καινής Διαθήκης θα παρατηρήσει ότι ο λόγος που έγραψε ο άγιος απόστολος και ευαγγελιστής Λουκάς το ευαγγέλιο του και τις Πράξεις των Αποστόλων είναι για να κατηχηθεί πλήρως και σωστά ένας άρχοντας της εποχής της Καινής Διαθήκης, που θέλησε να γίνει χριστιανός. Ο άρχοντας αυτός ονομάζεται Θεόφιλος και ο Λουκάς τον αποκαλεί κράτιστο (Λουκ. 1,3), λέξη που αποδιδόταν τότε σε πρόσωπα ανωτέρας κοινωνικής τάξεως και θέσεως όπως οι ηγεμόνες Φήλιξ και Φήστος (Πραξ. 23,26 · 24,3 · 26,25).
Συνεπώς και το ευαγγέλιο του Λουκά και οι Πράξεις των Αποστόλων ουσιαστικά είναι επιστολές διδακτικές και κατηχητικές προς ένα άρχοντα της τότε εποχής. Ο Λουκάς, ο οποίος γνώριζε πόσο επηρεάζει ένας άρχοντας την κοινωνία, φρόντισε να τον κατηχήσει σωστά και υπεύθυνα και έγραψε προς χάρη του δύο από τα βασικά και σπουδαία βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα οποία κρατά και φυλάσσει έκτοτε η Εκκλησία σαν ανεκτίμητο θησαυρό και τα χρησιμοποιεί για όλο το πλήρωμά της.
Θα αναφέρουμε άλλο ένα σπουδαίο εκκλησιαστικό άνδρα, ο οποίος έζησε και έδρασε τον ένατο αιώνα, τον Μ. Φώτιο, που βάπτισε τον τότε ηγεμόνα των Βουλγάρων Βόριν με επίσκοπο που απέστειλε στην Βουλγαρία και του έδωσε το όνομα Μιχαήλ, που είχε ο τότε αυτοκράτορας του Βυζαντίου, κατά το τέλος του 864 ή την αρχή 865. Ο Φώτιος δεν αρκέσθηκε όμως στην βάπτιση του,ν που έγινε μέσα στα πλαίσια των διπλωματικών σχέσεων του Βυζαντίου, αλλά έγραψε και ολόκληρο έργο, στο οποίο αφ' ενός μεν τον κατηχεί στον χριστιανισμό (49% της εκτάσεως του έργου), αφ' ετέρου του λέγει πως πρέπει να είναι ο χριστιανός άρχοντας (51% του υπολοίπου έργου).
Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν για το έργο του Νικολό Μακιαβέλλι (1469-1527) ο «Ηγεμών», όπου δείχνει, με ανθρωποκεντρικό τρόπο και μάλιστα αποσυνδέοντας την διοίκηση από την ηθική, πως ο ηγεμών θα κυβερνήσει, ελάχιστοι όμως γνωρίζουν αυτό το έργο του Μ. Φωτίου, που εμπνέεται σαφώς από τις αρχές του ευαγγελίου. Εκδόθηκε σε νέα ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις «Αρμός» το 2007 και με τον ίδιο τίτλο «Ο Ηγεμών», ακριβώς για να γνωρίσει ο κόσμος πως πρέπει να είναι ο χριστιανός ηγεμόνας.
Ο Φώτιος, κατά την γνώμη του φιλολόγου και εκδότη των επιστολών του Φωτίου Ιωάννη Βαλέττα (1818-1900), θα γράψει παρόμοιο βιβλίο και για τον μαθητή του τον Λέοντα τον ΣΤ´τον σοφό, το οποίο εκδόθηκε όμως με το όνομα του πατέρα του Λέοντος, του Βασιλείου Α´ του Μακεδόνος. Ο Βασίλειος ήταν ικανός στην διοίκηση αυτοκράτορας και πέτυχε την αναδιοργάνωση και επέκταση του τότε βυζαντινού κράτους, ήταν όμως εντελώς αμόρφωτος και απαίδευτος και στην προσωπική του ζωή ραδιούργος και αρριβίστας. Το περιεχόμενο του βιβλίου προς τον Λέοντα αποκαλύπτει ένα συγγραφέα καλλιεργημένο μορφωτικά και με άρτια ηθικά προσωπικότητα. Προφανώς ο Βασίλειος έδωσε εντολή στον Φώτιο, που ήταν δάσκαλος των παιδιών του, να συντάξει το βιβλίο αυτό για τον γιο του, το οποίο το προσέφερε με το όνομά του σαν πνευματική διαθήκη του ή να υπήρξε σκέψη και ιδέα του Μ. Φωτίου την οποία υιοθέτησε ο Βασίλειος. Στο δεύτερο αυτό έργο ο Φώτιος δεν ασχολείται με κατήχηση αλλά μόνο με την διοίκηση, διότι ο Λέων ο ΣΤ´ είναι χριστιανός.
Αλλά εκτός των εκκλησιαστικών ανδρών και ο ίδιος ο Θεός φροντίζει πολλές φορές, ώστε να παρουσιαστούν στην ιστορική κονίστρα άρχοντες αξιόλογοι και με ουσιαστική σχέση με την Εκκλησία. Τον Μ. Κωνσταντίνο, τον σπουδαίο στρατηγό, βασιλιά, νομοθέτη, αλλά συγχρόνως και τον μεγάλο άγιο και ισαπόστολο της Εκκλησίας μας, αυτόν που υπήρξε «ο εν βασιλεύσιν απόστολος» του Κυρίου, όπως λέγει το απολυτίκιό του, τον ανέλαβε προσωπικά ο ίδιος ο Θεός για να τον κατευθύνει στην ζωή του και επίσης φρόντισε να τον φέρει κοντά του με θεία αποκάλυψη. Την κλήση την έλαβε όπως ο απόστολος Παύλος «ουκ εξ ανθρώπων», αφού είδε τον τύπο του σταυρού στον ουρανό, με τις λέξεις «Τούτω νίκα» κατά τον ιστορικό Ευσέβιο επίσκοπο Καισαρείας της Παλαιστίνης (275-340) ή αφού είδε σε ενύπνιο το σημείο του σταυρού με τις λέξεις «In hoc vincas=εν τούτω νίκα» κατά τον Λακτάντιο (240-320), χριστιανό απολογητή και ρήτορα, δάσκαλο του Κρίσπου, υιού του Μ. Κων/νου. Απ’ ότι λένε άλλες πηγές και ο στρατός και ο άγιος Αρτέμιος είδαν το σύμβολο του σταυρού. Είναι πολύ ενδεικτική για το θέμα μας η τακτική του Θεού να καλεί με προσωπική παρέμβαση όχι μόνο μεγάλους άνδρες της Εκκλησίας όπως ο Παύλος, αλλά και σπουδαίους ηγήτορες, που η παρουσία τους αποτέλεσε σταθμό για την εν γένει εξέλιξη της οικουμένης.
Πήρε την κλήση από το Θεό ο Μ. Κων/νος να γίνει ο απόστολος του μεταξύ των βασιλέων, γιατί στην πίστη μας έχουν μεγάλη σημασία το κήρυγμα των αποστόλων και των διαδόχων τους, το μελάνι των εκκλησιαστικών συγγραφέων, το αίμα των μαρτύρων, το δάκρυ και η προσευχή των ασκητών και εν γένει όλων των ευσεβών, αλλά και η προσφορά προς την Εκκλησία βασιλέων αυτοκρατόρων ή άλλων πολιτικών ηγετών, οι οποίοι με τα μέτρα που έλαβαν, εκχριστιάνισαν τις δομές και την νομοθεσία της κοινωνίας, άφησαν ελεύθερη την Εκκλησία να κάνει το έργο της κι έδωσαν έτσι στη πίστη μας τη δυνατότητα ν’ αναπτυχθεί ελεύθερα από πλευράς ανθρώπινης.
Η Εκκλησία βεβαίως δεν επιθυμεί να επιβληθεί στον κόσμο δυναμικά και ετσιθελικά, επιβάλλοντας το ευαγγέλιο και τους κανόνες της με κοσμικά μέσα, αλλά φροντίζει να εμπνεύσει όσους από τους αρμόδιους ασχολούνται με την διοίκηση και θέλουν, ώστε αυτοί κατά το μέτρον του δυνατού, να εξυγιάνουν θεσμούς, νόμους, έθιμα, παραδόσεις της κοινωνίας μέσα από τις αρχές της θείας αποκαλύψεως. Ο Θεός θα συνεχίσει να επεμβαίνει στη ζωή των ανθρώπων, χωρίς να καταργεί την ελευθερία τους, αλλά και οι σωστοί και υπεύθυνοι εκκλησιαστικοί ηγέτες θα φροντίζουν ώστε το κήρυγμα του ευαγγελίου να έχει επήχηση σε άρχοντες και αρχομένους.
ΑΡΧΙΜ ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ