Καθημερινά η Εκκλησία μας γιορτάζει την μνήμη διαφόρων αγίων που μαρτύρησαν χάριν του Χριστού είτε σε διωγμούς ειδωλολατρών, είτε σε διωγμούς που δυστυχώς τους υποκίνησαν αδελφοί χριστιανοί από ζηλοτυπία και κακία κινούμενοι (έτσι εξορίστηκαν π. χ. ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος), είτε μαρτύρησαν υπομένοντας τα διάφορα δύσκολα γεγονότα της ζωής και της ιστορίας, είτε υποβάλλοντας οι ίδιοι τον εαυτό τους στην υπακοή, στην άσκηση, στην προσευχή, στην νηστεία, στην προσπάθεια βιώσεως των εντολών της αγίας Γραφής.
Εμείς οι χριστιανοί προστρέχουμε στη μνήμη τους, τους γιορτάζουμε, τους επικαλούμαστε στις προσευχές μας, και μάλιστα για να μας βοηθήσουν σε δύσκολα γεγονότα της ζωής μας ή να μας σώσουν από δύσκολες καταστάσεις. Αν όμως τύχει και αντιμετωπίσουμε εμείς οι ίδιοι επώδυνες και μακροχρόνιες καταστάσεις, οι οποίες κυριολεκτικά μας συνθλίβουν και μας κονιορτοποιούν ψυχικά ή σωματικά, τότε τα χάνουμε, μελαγχολούμε, αποσυντονιζόμαστε πνευματικά και νιώθουμε προδομένοι από τον Θεό ή και τους αγίους.
Κι αυτό συμβαίνει, διότι εμείς οι χριστιανοί πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο Κύριος σταυρώθηκε, για να μη σταυρωθούμε εμείς. Ότι ο Κύριος αίρει τον σταυρόν του, για να μπορούμε εμείς να καθόμαστε στην πολυθρόνα μας και να απολαμβάνουμε ήσυχα και ανενόχλητα την ζωή μας. Το ίδιο θεωρούμε ότι συμβαίνει και με τους μάρτυρες. Πιστεύουμε ότι αυτοί μαρτύρησαν για να έχουν παρρησία προς τον Θεό και να μπορούν να μας διασώζουν από τα διάφορα ενοχλητικά και οδυνηρά αυτής της ζωής.
Ο Κύριος όμως σταυρώθηκε δίδοντας το παράδειγμα για να σηκώσουμε και εμείς τον σταυρό μας. Μάλιστα ρητά και ξάστερα μας προειδοποίησε ότι «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34). «Και όστις ου βαστάζει τον σταυρόν αυτού και έρχεται οπίσω μου, ου δυναταί είναι μου μαθητής» (Λουκ 14,27). Δηλαδή με απλά λόγια, αν στρέψουμε τα νώτα προς τον οποιοδήποτε σταυρό της ζωής μας, τότε στρέφουμε τα νώτα μας στον ίδιο τον Χριστό.
Οι δε άγιοι μάρτυρες και αυτοί μαρτύρησαν και τους γιορτάζει η Εκκλησία μας γι' αυτό, για να μας δείξουν ότι χωρίς την θυσία δεν μπορούμε να φθάσουμε στην τελειότητα και την αιώνιο ευτυχία. Βεβαίως μας σκεπάζουν με τις προσευχές τους και μας βοηθούν με κάθε τρόπο. Έχουμε δικαίωμα να τους επικαλούμαστε, όπως και τον Κύριο μας, αλλά αν το θέλημα του Κυρίου είναι διαφορετικό, τότε ας γίνει το θέλημά του και εμείς ας σηκώσουμε τον σταυρό μας. Η πίστη στον Χριστό, όπως εξηγεί το 11ο κεφάλαιο της προς Εβραίους επιστολής, και μας σώζει από πολλά δεινά, αλλά και χάριν αυτής υφιστάμεθα πολλά δεινά. Και τα δύο συμβαίνουν στην ζωή όλων των πιστών. Και σωζόμαστε από πολλά δεινά και υφιστάμεθα πολλά δεινά. Υπάρχει η σκοπιμότητα που μόνο ο Θεός γνωρίζει, που κάθε φορά συμβαίνει πότε το ένα και πότε το άλλο. Απλώς εμείς να μη θεωρήσουμε ότι, επειδή είμαστε πιστοί, όλα θα είναι ήρεμα και γαλήνια. Αυτό δεν μας συμφέρει καθόλου. Η διαρκής ησυχία, ηρεμία, ραστώνη και ευημερία συνήθως μας αποκοιμίζουν, μας αδρανοποιούν και μας οδηγούν στο ναδίρ και όχι στο ζενίθ της πνευματικής προσπάθειας. Η ιστορία αλλά και η πείρα των ανθρώπων πιστοποιούν πλήρως τα όσα έχουμε εκθέσει. Παραδείγματος χάριν, εκείνοι οι λαοί πρόκοψαν, οι οποίοι είχαν να αγωνισθούν με εμπόδια και αντιξοότητας; Αντίθετα, όταν ήρθαν γενεές, οι οποίες τα βρήκαν όλα έτοιμα, τότε άρχισε η κατάπτωση. Τα παιδιά, που χρειάζεται να στρώσουν το τραπέζι της ζωής από μόνα τους ή βοηθώντας τους γονείς τους, παίρνουν δύναμη, εφόδια και ικανότητες, τις οποίες δεν έχουν τα παιδιά, που τα βρίσκουν όλα στρωμένα.
Και κάτι που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας. Ότι όλοι οι άνθρωποι, πιστοί και άπιστοι, θρησκευόμενοι και άθεοι όλοι μας έχουμε κάποιο σταυρό. Στον Γολγοθά, δεν σταυρώθηκε μόνο ο Χριστός αλλά και οι δύο ληστές. Όλοι δε οι Εβραίοι που σταύρωσαν τον Χριστό, το 70 μ. Χ., όταν εισέβαλαν οι ρωμαϊκές λεγεώνες μετά από πολύμηνη πολιορκία στα Ιεροσόλυμα και κατέστρεψαν τα πάντα, τότε σφαγιάστηκαν, σταυρώθηκαν, βασανίστηκαν και πέθαναν ποικιλοτρόπως. Δεν το ήθελε ο Χριστός αυτό, αλλά αυτοί μόνοι τους με την διαγωγή τους και την συνεχιζόμενη απιστία τους έφεραν το καταστροφικό αποτέλεσμα αυτό. Το κακό πάντοτε, όπως αναπτύσσουν η Γραφή και οι Πατέρες, αυτοτιμωρείται. Είτε εμείς οι ίδιοι (π. χ. ο Ιούδας) είτε άλλοι, για δικούς τους σκοπούς και συμφέροντα, μας βασανίζουν και μας καταστρέφουν. Χριστιανοί δεν υπήρχαν τότε στα Ιεροσόλυμα για να μαρτυρήσουν, γιατί τους είχαν διώξει οι άπιστοι Εβραίοι μετά το διωγμό του αγίου Στεφάνου. Ο σταυρός της εκδιώξεώς τους από το σπίτι τους, την περιουσία τους, τον τόπο τους, τους εξασφάλισε την σωτηρία τους από την καταστροφή των Ιεροσολύμων. Πόσο μας ωφελούν εν τέλει οι εχθροί μας και πόσο εργάζονται για το συμφέρον μας θα το ανακαλύψουμε στο τέλος της ζωής μας ή ακόμη και στην αιωνιότητα.
Συνεπώς, αν δεν ακολουθήσουμε τον Χριστό και τους αγίους του, και πάλι θα σηκώσουμε σταυρό. Τον σταυρό που θα μας χαρίσει ο Διάβολος, χωρίς όμως καμμία ανταμοιβή. Αντίθετα θα υποστούμε επιπλέον και την πλήρη διαχρονική και αιώνια καταστροφή. Δια τον πιστό όμως ο σταυρός, κι αν δεν τον σώζει ενίοτε σωματικά, όπως τους χριστιανούς των Ιεροσολύμων, εν τούτοις είναι μία άνοδος, μία αναβάθμιση, μία πρόοδος, μία εξύψωση του πιστού ανθρώπου απο το «κατ' εικόνα» στο καθ´ ομοίωσιν» του Θεού.
Έπειτα ο άπιστος φέρει τον σταυρόν μόνος του, ο πιστός φέρει τον σταυρόν με βοηθό Κυρηναίο τον ίδιο τον Εσταυρωμένο, ο οποίος σταυρώθηκε, δια να κάμει τον ιδικόν μας σταυρόν ελαφρό! Δεν υπάρχει δυνατότης να είναι κανείς χριστιανός και να μη αίρει τον σταυρόν του. Δύναται όμως, να αίρει τον σταυρόν του με την δύναμη του Χριστού. Ο Χριστός δεν ήλθε, δια να μη αίρουμε σταυρό, αλλά δια να μας δώσει την δύναμη να τον αίρουμε. Και να τον αίρουμε με υπομονή, με αντοχή, και συγχρόνως με χαρά και ευτυχία (Εβραίους 12, 1-14).
Για να συνοψίσουμε λοιπόν τα όσα εκθέσαμε, όποιος λιποτακτεί από τον σταυρόν αυτός τον φέρει. Και όποιος τον φέρει, αυτός κατά κάποιον τρόπον δεν τον φέρει πλέον. Ένα χέρι ανώτερο, χέρι Θεανθρώπινο, αίρει τον σταυρό από τον ώμο μας και εν τέλει δεν τον αισθανόμαστε καθόλου. Αυτό είναι το μήνυμα των μαρτύρων οι οποίοι υπέφεραν τόσα και εμείς απορούμε το πως άντεξαν.
ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ