Εἶναι πολὺ βασικό, νὰ γνωρίζουμε κάθε φορὰ ποὺ γιορτάζει ἕνας ἅγιος καὶ πανηγυρίζει ὁ ὁμώνυμος ἱερὸςναός, πὼς πρέπει νὰ προσεγγίζουμε στὴν πανήγυρη τοῦ ναοῦ. Εἶναι πολὺ χρήσιμες οἱ ἀπόψεις τῶν πατέρωντῆς Ἐκκλησίας μας πάνω στὸ θέμα αὐτό. Ἀς παρακολουθήσουμε μερικές.
Ἅ΄ Πρέπει νὰ χαιρόμαστε γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἁγίου ἢ τῶν ἁγίων.
Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι συνήθως χαιρόμαστε, ὅταν βρεθοῦμε σὲ γάμους, ἐπετείους ἐθνικὲς καὶ κοσμικές, καὶσ’ ἄλλα εὐχάριστα κοσμικὰ γεγονότα. Στὴν ἀρχαιότητα χαιρόταν πολύ, ὅταν νικοῦσε κάποιος στοὺςὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες. Τότε, οἱ κάτοικοι τῆς γενέτειρας τοῦ ἀθλητοῦ γκρεμίζανε μέρος τῶν τειχῶν τῆςπόλεως, γιὰ νὰ δείξουν ὅτιμίαπόληποὺ ἔχει τέτοιους ἀθλητὲς δὲν χρειάζεται τὰ τείχη. Ἐγὼ ὅμως χορεύωκαὶ σκιρτῶ καὶ εὐφραίνομαι καὶ γεμίζω ἀπὸ ἀγαλλίαση ἡδονή, λέγει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, ὅταν βρεθῶ σὲπανηγύρι ἁγίου. Εἶναι συνταρακτικὸ τὸ γεγονός, ἂν τὸ σκεφθοῦμε καὶ τὸ μελετήσουμε, τὸ ὅτι ἕναςσυνάνθρωπός μας κατέκτησε τὸν οὐρανό. Πέτυχε ἀπὸ τὸ κατ’ εἰκόνα νὰ βρεθεῖ στὸ καθ’ ὁμοίωση.Δοξάσθηκε ἀπὸ τὸ Θεό. Δὲν μπῆκε στὸν παράδεισο μὲ δυσκολία, κατ’ οἰκονομία, μόλις καὶ μετὰ βίας, ἀλλὰμὲ ἄνεση καὶ πανηγυρικά. Μπῆκε, γιὰ νὰ χρησιμοποιήσουμε ἀθλητικὴ ὁρολογία, παίρνοντας χρυσὸ στεφάνιἢ κύπελο· ἤ, γιὰ νὰ ὁμιλήσουμε ἐκκλησιαστικά, ἀποκτώντας τὸ φωτοστέφανο ποὺ κοσμεῖ τὶς μορφὲς τῶνἁγίων, ὅταν αὐτοὶ γίνονται φορεῖς τοῦ Θεοῦ. Πόσο λοιπὸν πρέπει νὰ χαιρόμαστε, ὅταν ἕνας συνάνθρωπόςμας ἀποδεικνύει ὅτι τὸ εὐαγγέλιο δὲν εἶναι μόνο θεωρία, δὲν εἶναι μόνο δέον, ἀλλὰ καὶ πράξη καὶ ἐφαρμογὴκαὶ βίωμα; Ὅταν ὁ ἅγιος, ὁ ὁποιοσδήποτε ἅγιος, μὲ τὸν ἀγῶνα του καὶ τὴν ἄσκησή του καὶ τὸ μαρτύριό τουγίνεται φορέας τοῦ Θεοῦ, Θεὸς κατὰ χάρη, καὶ ἀποκτᾷ σὲ σμικρογραφία τὶς ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ καὶ γίνεταιβοηθὸς καὶ ἀντιλήπτωρ καὶ μεσιτεύει γιὰ μᾶς στὸν κοινὸ Θεὸ καὶ πατέρα μας;
Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος· «Κόπιασαν ἐκεῖνοι καὶ χαιρόμαστε ἐμεῖς· πάλεψαν ἐκεῖνοι καὶ ἀγαλλόμαστεἐμεῖς· ἐκείνων τὸ στεφάνι, ἀλλὰ ἡ δόξα κοινή· ἐκείνων τὰ βραβεῖα, ἀλλὰ ἡ δόξα ἀνήκει σ’ ὁλόκληρη τὴνἘκκλησία. Καὶ πῶς γίνεται αὐτό; Διότι οἱ μάρτυρες εἶναι μέρη καὶ μέλῃ δικά μας· ‘εἴτε πάσχει ἕνα μέλος,πάσχουν μαζὶ μ’ αὐτὸ ὅλα τὰ μέλη· εἴτε δοξάζεται ἕνα μέλος, χαίρονται μαζὶ μ’ αὐτὸ ὅλα τὰ μέλη’ (Ἅ΄Κόρ. 12,26). Ἐμεῖς εἴμαστε πόδια, οἱ μάρτυρες εἶναι κεφαλή· ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ πεῖ ἡ κεφαλὴ στὰ πόδια, ‘δὲνσᾶς χρειάζομαι’. Εἶναι ἔνδοξα κάποια μέλῃ, ἀλλ’ ἡ ὑπεροχὴ τῆς δόξας δὲν διασπᾷ τὴ σύνδεση μὲ τὰ ὑπόλοιπαμέρη· διότι ἔτσι γίνονται κατ’ ἐξοχὴ ἔνδοξα, ὅταν δὲν ἀπορρίψουν τὴ σύνδεση μέ μας. Ὁ ὀφθαλμός, ποὺεἶναι λαμπρότερος ἀπὸ ὅλο τὸ ὑπόλοιπο σῶμα, τότε διατηρεῖ τὴν λαμπρότητά του, ὅταν δὲν διαχωρίζεταιἀπὸ τὸ ὑπόλοιπο σῶμα. Καὶ γιατί ὁμιλῶ γιὰ τοὺς μάρτυρες; Διότι ἐὰν ὁ Κύριος αὐτῶν δὲν ντράπηκε νὰ γίνεικεφαλή μας, πολὺ περισσότερο δὲν ντρέπονται αὐτοὶ νὰ εἶναι μέλη μας· διότι ἔχουν ριζωμένη ἀγάπη καὶ ἡἀγάπη συνηθίζει νὰ συνάπτει καὶ νὰ συνδέει τὰ διαχωρισμένα καὶ δὲν πολυεξετάζει τὴν ἀξία τοῦ καθ’ ἑνὸςἀπ’ αὐτά».
Β΄ Πρέπει νὰ χαιρόμαστε γιὰ τὴν ὠφέλεια ποὺ καρπούμεθα.
Καὶ δὲν χαίρομαι μόνο γιὰ τὴν ἐπιτυχία αὐτὴ τοῦ ἐν Χριστῷ ἀδελφοῦ μου, λέγει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος,ἀλλὰ χαίρομαι καὶ γιὰ τὴν ὠφέλεια ποὺ προσκομίζω ἐγὼ ὃ ἴδιος προσωπικὰ ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία στὸ σύνολότης. Διότι οἱ γιορτὲς τῶν ἁγίων εἶναι ζωογόνες παροχὲς χάριτος καὶ εὐλογίας γιὰ ὅλο τὸ σῶμα τῆςἘκκλησίας. Οἱ ἅγιοι εἶναι σὰν τὶς ρίζες τῶν δένδρων καὶ τῶν φυτῶν, οἱ ὁποῖες δὲν κρατοῦν τὶς ζωτικὲςοὐσίες γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ τὶς στέλνουν στὸ κυρίως σῶμα τοῦ φυτοῦ ἢ τοῦ δένδρου. Ἐὰν δὲν πάρει τὸδένδρο ἢ τὸ φυτὸ τὶς οὐσίες, ἡ ρίζα δὲν παθαίνει τίποτα· αὐτὰ ὅμως ξηραίνονται. Οἱ ἅγιοι εἶναι ἐπίσης σὰντὶς πηγὲς ποὺ προσφέρουν τὸ νερὸ σ’ ὅλους. Ἂν οἱ ἄνθρωποι, τὰ ζῷα ἢ τὰ φυτὰ δὲν πιοὺν νερό, οἱ πηγὲςδὲν παθαίνουν τίποτα, αὐτὰ ὅμως διψοῦν καὶ μαραίνονται· κι ἂν συνεχίσουν νὰ μὴ πίνουν θὰ πεθάνουν. Οἱἅγιοι εἶναι ἐπίσης σὰν τ’ ἀρώματα. Ἂν κανεὶς δὲν πλησιάσει τὸ ἄρωμα, αὐτὸ δὲν παθαίνει τίποτα· ἐμεῖς ὅμωςμένουμε χωρὶς τὴν εὐωδία του καὶ μυρίζουμε ἄσχημα. Οἱ ἅγιοι μοιάζουν ἐπίσης μὲ τὸν ἥλιο. Ὅτανλιαζόμαστε, τὸν ἑαυτό μας ὠφελοῦμε κι ὄχι τὸν ἥλιο. Ἃς θυμηθοῦμε μερικὰ βιβλικὰ παραδείγματα. Ἡαἱμορροοῦσα ᾖλθε σ’ ἐπαφὴ μὲ τὸ Χριστὸ καὶ θεραπεύθηκε ἀπὸ τὴν ἀσθένειά της. Ἡ χήρα, ποὺ φιλοξένησετὸν προφήτη Ἠλία, πέτυχε νὰ ἀναστηθεῖ ὁ υἱός της, ὅταν κάποτε πέθανε. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἀναφέρειἐπίσης ὅτι, ὅταν ρίξανε ἕνα νεκρὸ μέσα στὸν τάφο ποὺ εἶχε τοποθετηθεῖ τὸ σῶμα τοῦ προφήτου Ἐλισσαίου,ὁ νεκρὸς μόλις ἀκούμπησε τὸ σῶμα τοῦ προφήτου ἀναστήθηκε (Δ΄ Βάσ. 13,21).
Γ΄ Δὲν προσδίδουμε τιμὴ στοὺς ἁγίους ἁπλῶς ἐκδηλώνουμε τὴν ἀγάπη μας.
Ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς, μερικὲς φορές, λέμε στοὺς πιστοὺς νὰ ἔρθουν νὰ τιμήσουν τὸν ἅγιο. Αὐτὸ ὅμως δὲν εἶναισωστό. Δὲν τιμοῦμε ἐμεῖς τὸν ἅγιο, οὔτε τὸ Θεό· διότι τὴ τιμὴ τὴν ἔχουν ἀπὸ μόνοιτους. Τὰ παραδείγματαποὺ προαναφέραμε -τῆς ρίζας, τῆς πηγῆς, τοῦ ἀρώματος, τοῦ ἡλίου- ξεκάθαρα τὸ ἀποδεικνύουν αὐτό.Ἁπλῶς μὲ τὴ συμμετοχή μας στὸ πανηγύρι τοὺς ἀναγνωρίζουμε τὴν ἀξία τους καὶ ἐκδηλώνουμε τὴν ἀγάπημας καὶ τὸν θαυμασμό μας.
Δ΄ Τοὺς προσφέρουμε ὅμως χαρά.
Βέβαια, ἐνῷ δὲν τοὺς τιμᾶμε οὔτε τοὺς δοξάζουμε, ἐν τούτοις, πετυχαίνουμε νὰ τοὺς δώσουμε χαρά.Γιατί οἱ ἅγιοι χαίρονται, ὅταν βλέπουν τοὺς ἀδελφούς τους ποὺ ἀγωνίζονται ἀκόμα, νὰ ἔρχονται κοντά τουςκαὶ νὰ ὠφελοῦνται ἀπὸ τὴν ἐπαφὴ τοὺς αὐτή. Λόγω τῆς τελείας ἀγάπης ποὺ ἔχουν γιὰ μᾶς, δὲν ἡσυχάζουν,ἂν δὲν μοιρασθοῦν μαζί μας τὴ χάρη ποὺ ἀπολαμβάνουν. Ἂν ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε ἀτελεῖς χαιρόμαστε, ὅτανπρόσωπα ποὺ ἀγαπᾶμε συμμετέχουν στὴ χαρά μας καὶ τὸ σπουδαιότερο ὠφελοῦνται ἀπὸ τὴ συμμετοχὴαὐτή, πολὺ περισσότερο ἐκεῖνοι.
Ἔτσι ἐνῷ ὁ Παῦλος ἁρπάχτηκε στὸν οὐρανό, ἐνῷ εἶδε τὸν παράδεισο καὶ ἄρρητα μυστήρια ὅταν ἀκόμηβρισκόταν πάνω στὴ γῆ, ἐν τούτοις δὲν αἰσθανόταν μεγάλη χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση, ἐὰν δὲν θὰ κατάφερνε νὰσώσει τοὺς ὁμοεθνεῖς του. Γι’ αὐτό, ἂν ἦταν δυνατὸ νὰ γίνει, δεχόταν αὐτὸς νὰ γίνει ἀνάθεμα καὶ νὰ πᾶνε οἱἸουδαῖοι στὸ παράδεισο. Προτιμοῦσε τὴ σωτηρία τῶν ὁμοεθνῶν του ἀπὸ τὸν παράδεισο. Γιατί ἡ ἀγάπη εἶναιὁ παράδεισος, ἐνῷ τὸ μῖσος εἶναι ἡ κόλαση. Ἡ ἀγάπη εἶναι μεγαλύτερη ἀπὸ τὸ μαρτύριο, διότι εἶναι τὸμεγαλύτερο μαρτύριο. Γι’ αὐτὸ ὁ Παῦλος λέγει· «κι ἂν ἀκόμη μοιράσω στοὺς φτωχοὺς ὅλα μου τὰὑπάρχοντα, κι ἂν παραδώσω στὴ φωτιὰ τὸ σῶμα μου γιὰ νὰ καεῖ, ἀλλὰ δὲν ἔχω ἀγάπη, σὲ τίποτα δὲνὠφελοῦμαι (Ἅ΄Κόρ. 13,3). Μαρτύριο ἐγωιστικό, μάγκικο, ποὺ γίνεται γιὰ προβολὴ καὶ ἐπίδειξη ἁγιότηταςδὲν σῴζει.
Ἀγάπη ὅμως χωρὶς μαρτύριο σῴζει. «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταὶ ἐστὲ, ἐὰν ἀγάπη ἔχητεἐν ἀλλήλοις (Ἰω. 13,35).
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ