Οι άγιοι διακρίθηκαν ανάμεσα στ’ άλλα για την προθυμία, για τον ζήλο, για την αγάπη, για το ενδιαφέρον, για την γενναιότητα. Και το περίεργο ήταν ότι υπήρξαν φτωχοί και αδύνατοι ή θεληματικά ακτήμονες. Ενώ εμείς νομίζουμε ότι ο πλούτος και η μεγάλη θέση ή το μεγάλο αξίωμα προσφέρει δύναμη, εν τούτοις, στην ιστορία της Εκκλησίας παρουσιάζεται το περίεργο φαινόμενο να βοηθούν την Εκκλησία οι φτωχοί κατά κόσμο και αδύνατοι και όχι οι πλούσιοι και κοσμικά δυνατοί. 

Μειονεκτήματα πλουσίου, πλεονεκτήματα πτωχού.

 Ο πλούσιος, επειδή είναι κάτοχος πολλών, είναι και δούλος πολλών. Φοβάται μη χάσει το σπίτι, τα εργοστάσια, τα πλοία, τα χρήματα, και άλλα πολλά. Ο φτωχός μη έχοντας τίποτα να χάσει είναι αμέριμνος και ήσυχος. Επειδή μια για πάντα περιφρόνησε την παρούσα ζωή με όλα τα θέλγητρα της, δεν τον επηρεάζει κανένα φόβητρο. Είναι σαν το λιοντάρι που βγάζει φωτιά, δεν υπολογίζει κανένα, και είναι αυτό το φόβητρο των πάντων. Ο πτωχός εύκολα πράττει αυτά που ωφελούν τις Εκκλησίες. Είτε πρέπει να ομολογήσει, είτε πρέπει να ελέγξει, είτε να χτυπήσει το κακό, είτε να μαρτυρήσει. Δήμευση περιουσίας, εξορία, φυλάκιση, μαρτύριο δεν τον κάμπτουν. Συνεπώς είναι πιο δυνατός από πλούσιους, από τυράννους, από βασιλείς και λαούς και απ’ όλους. 

Παραδείγματα αγίων.

 Στην εποχή του Ηρώδη πόσοι πλούσιοι, αξιωματούχοι, ιερείς, αρχιερείς, θεολόγοι υπήρχαν. Κι όμως κανείς δεν ήλεγξε τον μοιχό και αιμομίκτη βασιλιά εκτός από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο· που ήταν ακτήμονας, ανέστιος, χωρίς ρούχα, με εντελώς απλή, απέριττη και πρωτόγονη τροφή. Το σπουδαιότερο είχε παραιτηθεί από την νομική ιερωσύνη της Παλαιάς Διαθήκης, αφού έφυγε από τα Ιεροσόλυμα και ζούσε στην έρημο της Γαλιλαίας. Ο Πρόδρομος ήταν υιός ιερέως, του Ζαχαρία, και κανονικά έπρεπε να μείνει στο ναό του Σολομώντος και να εκτελεί τα ιερατικά του καθήκοντα, αφού η ιερωσύνη στην Παλαιά διαθήκη ήταν κληρονομική. Κι όμως έφυγε μακριά από το ναό, έμεινε αργός ως ιερεύς και κατέστη αποσυνάγωγος εθελοντικά από το τότε ιερατείο. Έτσι ελεύθερος από τα πλούτη, ελεύθερος από τ’ αξιώματα, ελεύθερος από τις ανάγκες των ρούχων και της τροφής, ζώντας σαν επίγειος άγγελος και σαν επουράνιος άνθρωπος, μπορούσε να ελέγχει τον Ηρώδη, τους Φαρισαίους, τους τελώνες, τους στρατιώτες, τον λαό. 

 Πριν απ’ αυτόν ο προφήτης Ηλίας, που κατοικούσε στο όρος Κάρμηλο και δεν είχε τίποτα περισσότερο από την μηλωτή, μόνος του ήλεγξε τον ασεβή και παράνομο βασιλιά του Ισραήλ τον Αχαάβ. Γιατί τίποτα δεν κάνει κάποιον τόσο να μιλάει με παρρησία και δεν τον παρακινεί να έχει θάρρος σε όλα τα δεινά και δεν τον καθιστά αδάμαστο και ισχυρό, όσο το να μη κατέχει τίποτα και να μη έχει καμμία επιθυμία. Αυτός ο ακτήμων και μη κατέχων κανένα αξίωμα άνοιγε όποτε ήθελε τον ουρανό για να βρέξει, κατέβαζε φωτιά και έκαιγε τους ασεβείς στρατιώτες, είχε τη δύναμη ακόμη και νεκρούς ν’ ανασταίνει.

 Και πριν τον Ηλία ο Μωυσής, ο οποίος αρνήθηκε το αξίωμα και τα πλούτη του βασιλιά της Αιγύπτου και προτίμησε να ζει για σαράντα χρόνια σαν ασήμαντος βοσκός στην έρημο και αργότερα δέχθηκε το σταυρό και την κακοπάθεια του προφήτη του Θεού, αυτός ο ακτήμων και ταπεινός και αφανής και ξεχασμένος από όλους, ήλεγξε τον Φαραώ, οργάνωσε σε έθνος τους Ισραηλίτες, έσχισε σε δύο την Ερυθρά θάλασσα, έβγαζε νερό από πέτρες, κατέβαζε το μάννα και τα ορτύκια από τον ουρανό τρέφοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τους Ιουδαίους και με τη προσευχή του χάριζε τη νίκη, όταν αντιμετωπίζανε σε μάχες τους εχθρικούς λαούς. 

 Σαν κι αυτούς ήταν και η Πρίσκιλλα και ο Ακύλας που φιλοξένησαν τον Παύλο και οι οποίοι δεν είχαν χρηματική περιουσία, αλλ’ είχαν διάθεση πλουσιώτερη από κάθε πλούτο και ζούσαν περιμένοντας κάθε μέρα να πεθάνουν και μαρτυρώντας όλο το χρόνο και σε κάθε στιγμή.

Αν θέλεις να γίνεις «αετός υψιπέτης», γίνε ακτήμων.

 Επομένως, αν κανείς θέλει ν’ αποκτήσει πολλή δύναμη, ας επιζητήσει την φτώχεια, ας περιφρονεί την παρούσα ζωή, ας μη θεωρεί τίποτα τον θάνατο. Αυτός θα μπορέσει να ωφελήσει τις Εκκλησίες περισσότερο, όχι μόνο από τους πλουσίους, ούτε από τους άρχοντες, αλλά και από τους ίδιους τους βασιλείς. Γιατί οι βασιλείς και οι πλούσιοι, όσα κι αν κάμουν, τα κάνουν με τα χρήματα, ενώ αυτός πολλές φορές πραγματοποίησε πολλά και μεγάλα με κινδύνους και με θανάτους. Και όσο το αίμα είναι πιο πολύτιμο από το χρυσάφι, τόσο καλύτερη από εκείνη είναι αυτή η προσφορά.
 

Το κείμενο είναι του ιερού Χρυσοστόμου, αρκετά διασκευασμένο και επαυξημένο. Στην Πρίσκιλλα και τον Ακύλα, ομιλία δεύτερη, Ε.Π.Ε. 27, 73-77.