Ο Αζαρίας εκ μέρους των τριών νέων, σαν ο κορυφαίος του χορού μιας ελληνικής τραγωδίας, εκφράζοντας τα αισθήματα και των δύο νέων, άρχισε μέσα στο καμίνι να προσεύχεται. Η προσευχή του διακρίνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο είναι δοξολογία προς τον Θεό. Το δεύτερο ταπεινή εξομολόγηση των αμαρτιών του Ισραήλ. Το τρίτο είναι δέηση ο Θεός να τους μεταχειρισθεί όχι κατά τα αμαρτωλά έργα τους, αλλά σύμφωνα με την διαθήκη που συνήψε μαζί τους, άσχετα που αυτοί δεν την τηρούν.

Ας δούμε αυτή την προσευχή, η οποία κατά την μαρτυρία δύο πατέρων της Εκκλη­σίας, του Μ. Αθανασίου και του Ρουφίνου, εισήχθη πολύ νωρίς σε λειτουργική χρή­ση.

Η δοξολογία

«Είσαι άξιος να ευλογηθείς Κύριε, εσύ που είσαι ο Θεός των πατέρων μας, και εί­σαι άξιος για κάθε ύμνο. Και το όνομά σου αξίζει να είναι αινετό και δοξασμένο εις τους αιώνας. Διότι είσαι δίκαιος σε όλα που έκανες για μας, και όλα τα έργα σου εί­ναι αληθινά και ευθείς οι δρόμοι σου και σωστές όλες οι κρίσεις σου για μας.

Η εξομολόγηση

»Δίκαιες επίσης είναι οι αποφάσεις που έλαβες να επιφέρεις όλες εκείνες τις τιμω­ρίες εναντίον μας και εναντίον της αγίας πόλεως των πατέρων μας, της Ιερουσαλήμ. Πράγματι με ορθή και δίκαια κρίση έστειλες τις συμφορές αυτές για τις αμαρτίες μας. Διότι αμαρτήσαμε και ανομήσαμε και απομακρυνθήκαμε από σένα. Αμαρτήσα­με σε όλα, τις εντολές σου δεν τις τηρήσαμε, όπως μας συνέστησες, ώστε να ευτυχή­σουμε. Όλα όσα επέφερες εναντίον μας και όσα σχεδίασες ορθά και δίκαια συνέβη­σαν. Μας παρέδωσες στα χέρια ανόμων εχθρών, που μας μισούν και είναι αποστάτες από σένα και σε ένα βασιλιά που όμοιός του στην αδικία και πονηρία δεν υπάρχει άλλος σε ολόκληρη την γη. Και τώρα δεν έχουμε την παρρησία να παραπονεθούμε και να διαμαρτυρηθούμε για την κατάντια μας. Οι δούλοι σου και αυτοί που σε σέβο­νται μας εμπαίζουν και μας περιφρονούν.

Η δέηση

»Παρ' όλα αυτά όμως σε ικετεύουμε, λόγω της αγάπη σου και της φιλανθρωπίας σου, αφού το όνομά σου είναι οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος, μη μας παραδώσεις σε τέλεια και ολοκληρωτική καταστροφή και μη ακυρώσεις την διαθήκη που έκανες με τους πατέρες μας, ότι εσύ θα είσαι ο Θεός μας και εμείς ο λαός σου. Μη πάρεις το έλεος σου από εμάς, αν και δεν είμαστε άξιοι, αλλά διατήρη­σέ το χάριν του αγαπημένου σου Αβραάμ και του αφοσιωμένου δούλου σου Ισαάκ και του αγίου και πιστού σου Ιακώβ, στους οποίους υποσχέθηκες ότι θα πολλαπλα­σιάσεις και θα πληθύνεις τους απογόνους τους, ώστε να γίνουν αναρίθμητοι, όπως εί­ναι τα άστρα του ουρανού και οι κόκκοι του άμμου της άκρης της θάλασσας. Διότι Δέσποτα σήμερα, παρά την υπόσχεσή σου, ελαττωθήκαμε περισσότερο από όλα τα έθνη και είμαστε περιφρονημένοι και εξουθενωμένοι σε όλη τη γη, λόγω των αμαρ­τιών μας. Ειδικά αυτή την εποχή δεν υπάρχει σ' εμάς άρχοντας να μας διοικεί ούτε προφήτης και θρησκευτικός ηγέτης να μας καθοδηγεί πνευματικά, δεν υπάρχει ναός να προσφέρουμε θυσίες, ολοκαυτώματα, προσφορές, θυμίαμα και έτσι να έχου­με το έλεος και τη χάρη σου. Εφόσον λοιπόν δεν έχουμε τη δυνατότητα να σε λα­τρεύουμε σύμφωνα με το νόμο σου, σου προσφέρουμε σαν θυσία ψυχή συντετριμ­μένη και πνεύμα ταπεινωμένο και εξουθενωμένο και σε παρακαλούμε να δεχθείς αυτή την θυ­σία μας. Όπως εάν σου προσφέραμε θυσίες ολοκαυτωμάτων κριών και ταύρων, όπως αν σου προσφέραμε θυσία από μυριάδες παχιά αρνιά, έτσι δέξου κι αυτή την θυσία, ως εξ ίσου πολύτιμη και ευάρεστο στην αγαθότητά σου. Και το ζη­τάμε αυτό, διότι πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται να ντροπιαστεί κανένας, που στηρίζει την πεποίθησή του σε εσένα.

»Εμείς θα συνεχίσουμε με όλη μας την καρδιά μας να σε πλησιάζουμε με ευλάβεια και να εκζητούμε το πρόσωπό σου και την παρουσία σου. Μη μας καταντροπιάσεις λοιπόν με την αποδοκιμασία σου, αλλά μεταχειρίσου μας όχι κατά τον δίκαιο θυμό σου, αλλά σύμφωνα με την επιείκειά σου και το πλήθος του ελέους σου. Λύτρωσέ μας από τα δεινά και τους εχθρούς μας με τις θαυμαστές σου αποφάσεις και ενέρ­γειες σου και δόξασε με αυτό τον τρόπο το όνομά σου Κύριε. Ας καταισχυνθούν όλοι εκείνοι που ταλαιπωρούν και τυραννούν τους δούλους σου, με το να χάσουν κάθε εξουσία και με το να συντριβεί κάθε δύναμη τους. Ας γνωρίσουν εμπειρικά ότι εσύ εί­σαι ο μόνος αληθινός Κύριος και Θεός, ο μόνος ένδοξος σε ολήκληρη την οικου­μένη».

Η προσευχή αυτή του Αζαρίου είναι το τέλειο υπόδειγμα προσευχής πιστών που ενώ κακοπαθούν ασκούν κριτική στον εαυτό τους και τους προγόνους τους, εξομολο­γούνται τα αμαρτήματά τους, δικαιώνουν τον Θεό και ομολογούν ότι θα παραμεί­νουν κοντά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αζαρίας δεν διαμαρτύρεται για την αιχ­μαλωσία που επέτρεψε ο Θεός να υποστούν και ομολογεί ότι καλώς την υπέστησαν. Δεν προσεύχεται δια την απαλλαγή των δεινών που αντιμετωπίζουν τώρα, αλλά δι­καιώνει και υμνεί τον Θεό σε όλα και για όλα.

Ζητά όμως να μη τους ξεχάσει τελείως και χαθούν εντελώς. Ζητά να το κάνει αυτό χάριν των μεγάλων πατριαρχών Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, οι οποίοι αν και έζησαν μόνοι εν μέσω ασεβών και ειδωλολατρών έμειναν πιστοί στον Θεό και τήρησαν τον νόμο του.

Υπερβάλλει βέβαια στο ότι δεν υπάρχει προφήτης μαζί τους, διατί υπήρχε ο Ιεζε­κιήλ, ο Βαρούχ και ο Δανιήλ. Ίσως όμως τότε δεν τους γνώριζαν ακόμη στην προφη­τική τους αξία και διάσταση. Ο Θεός πάντοτε έχει τους αγίους του μέσα στον κόσμο.

Πολύ βασική είναι η ιδέα ότι αν και δεν μπορούν να προσφέρουν τις συνήθεις θυ­σίες, αφού δεν υπάρχει ναός, αλλά έχουν την θυσία της συντετριμμένης και ταπεινω­μένης ψυχής. Ήδη ο Δαυΐδ είχε πει «ολοκαυτώματα ουκ ευδοκήσεις· θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδε­νώσει» (Ψαλ.50,18-19 πρβλ. και Ψαλ. 49,13-14).

ΑΡΧΙΜ. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ