25η Μαρτίου 1821 και σύσσωμο το γένος ξεσηκώθηκε να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό. Μια απόφαση που δεν στηρίχτηκε στην λογική, αλλά ξεπήδησε από την ψυχή του Έλληνα που διάλεξε «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή».

  Ξεσηκώθηκε όλος ο Ελληνισμός, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ιερείς, πρόκριτοι, «για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία». Με ορόσημο την θρησκευτική εορτή του Ευαγγελισμού θέλησαν οι αγωνιστές να συνδέσουν και να ταυτίσουν την αναγγελία της χαρμόσυνης είδησης στην Υπεραγία Θεοτόκο με την αρχή της αναστάσεως του Γένους.

  Έχουμε συνηθίσει, στις εορταστικές εκδηλώσεις της επετείου της 25ης Μαρτίου, να θυμόμαστε όλους τους αυτούς που πήραν τα όπλα και πολέμησαν με έναν από τους δυνατότερους και αγριότερους στρατούς της εποχής εκείνης. Και καλά κάνουμε, γιατί με τη δική τους θυσία και το δικό τους αίμα εμείς ζούμε σήμερα και είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε τους έξυπνους. Δεν ήταν όμως μόνο τα όπλα που μας ελευθέρωσαν.

  Ένας από τους κύριους συντελεστές της επιτυχίας της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας, ο Ιωάννης Καποδίστριας. Το όνομά του, η διπλωματική πείρα του, και η μοναδική προσωπικότητά του ήταν τα «κεφάλαια» με τα οποία πλούτισε η φτωχή και ταλαίπωρη πατρίδα μας.

  Στην πόλη Laibach τον Ιανουάριο του 1821 οργανώθηκε συνέδριο από τις Μεγάλες Δυνάμεις για την αντιμετώπιση των επαναστάσεων που ξέσπασαν σε Ιταλία και Ισπανία. Στην διάρκεια του Συνεδρίου όμως ο Υψηλάντης κηρύττει την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία και στέλνει στον Τσάρο την προκήρυξη απευθύνοντάς του έκκληση για βοήθεια.

  Μέσα σε αυτήν την αναταραχή, με τις επαναστάσεις να ξεσπούν σε διάφορα σημεία της Ευρώπης, ο φόβος των Ισχυρών μεγαλώνει. Ο ίδιος ο Αυστριακός Καγκελάριος Μέττερνιχ πίεζε τους Συμμάχους να καταπνίξουν την Ελληνική Επανάσταση όπως έκαναν και με την επανάσταση στη Νεάπολη. Ο ίδιος θριαμβολογώντας έγραφε· «Μέσα σε έξι εβδομάδες τελειώσαμε δυο πολέμους και καταπνίξαμε δυο επαναστάσεις. Ας ελπίσουμε ότι και η Τρίτη, αυτή που ξέσπασε στην Ανατολή, δεν θα έχει καλύτερη τύχη». Τότε ήταν που η διπλωματική ιδιοφυία του Καποδίστρια βρήκε τρόπο να σώσει την ελληνική επανάσταση από τα νύχια του Μέττερνιχ και της Ευρώπης και- μέσα σ’ αυτό το αρνητικό κλίμα- πέτυχε κάτι το μοναδικό. Πέτυχε να κατασιγάσει τις ανησυχίες των συνέδρων, ώστε να αποσιωπηθεί το γεγονός της επαναστάσεως, και –το σημαντικότερο- να μην παρθεί καμία απόφαση για στρατιωτική επέμβαση.

  Ήταν η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία του Καποδίστρια σ’ αυτό το συνέδριο και μια από τις μεγαλύτερες και ουσιαστικότερες προσφορές του στο Ελληνικό Έθνος. Με τους διπλωματικούς του χειρισμούς έσωσε την Ελληνική Επανάσταση εν τη γενέσει της.

  Λίγο αργότερα, τον Ιούλιο του 1821 έπεισε τον Τσάρο να στείλει τελεσίγραφο στην Πύλη. Οι Τούρκοι φοβούμενοι μήπως οδηγηθούν σ’ ένα Ρωσοτουρκικό πόλεμο καθήλωσαν ισχυρά σώματα του Τουρκικού στρατού στην Κωνσταντινούπολη. Αν οι Τούρκοι έστελναν αυτά τα σώματα στρατού, τότε θα κατέπνιγαν χωρίς αμφιβολία την Επανάσταση.

  Αλλά και σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης ο Καποδίστριας αλληλογραφεί με τους υπόδουλους Έλληνες και τους συμβουλεύει να οργανώσουν τον στρατό και να εξοπλίσουν με κάθε θυσία τον στόλο. Επίσης να στρέψουν την προσοχή τους στην κατάληψη των φρουρίων «Εν όσω η καρδία της Ελλάδος είναι εις χείρας εχθρών, εν όσω τουλάχιστον η Πελοπόννησος δεν παστρευθή από τους Τούρκους, καμμίαν εθνικήν υπόληψιν δεν ημπορούμε να αποκτήσουμε…».

  Τους νουθετεί να διαφοροποιήσουν την τακτική τους απέναντι στους Τούρκους και τους Αλβανούς, γιατί, άλλα φυλετικά χαρακτηριστικά είχαν οι Τούρκοι, άλλα οι Αλβανοί. Οι Αλβανοί είχαν κοινά έθιμα με τους Έλληνες, μισούσαν τους Οθωμανούς και αγαπούσαν την ελευθερία και τα χρήματα. Έπρεπε να τους πείσουν ότι ο πόλεμος δεν ήταν θρησκευτικός, αλλά πολιτικός, και να τους προσεταιριστούν εκμεταλλευόμενοι τη φιλοχρηματία τους με το να τους θυμίζουν τα λάφυρα, τα οποία θα αποκτούσαν, εάν νικούσαν τους Τούρκους. Ταυτόχρονα όμως, να συμπεριφερθούν ανθρώπινα προς τους Τούρκους, γιατί, αν προέβαιναν σε βαναυσότητες, «η Ευρώπη θέλει μας συχαθή ως βδελυρούς φονιάδες» και οι Τούρκοι θα ανταπέδιδαν με βιαιότητες.

  Σαν πραγματικός ηγέτης ο Καποδίστριας παρακολουθούσε όλη την πορεία της Ελληνικής Επανάστασης. Με κινήσεις ακριβείας κινούσε τα νήματα στην Ευρωπαϊκή σκηνή, αλληλογραφούσε με τους υπόδουλους Έλληνες και συνέβαλε τα μέγιστα για την επιτυχία του Απελευθερωτικού Αγώνα, έστω και αν δεν πήρε το όπλο να πολεμήσει.

Νικόλαος Καρζής
 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ